KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜ ETKİLEYEN ULUSAL KÜLTÜR BOYUTLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 24 Sayı: 1, 115 - 130, 30.04.2015

Aziz Gökhan Özkoç , Eda Özgül Katlav

Öz

Bu çalışma, Konaklama işletmelerinde görev yapan çalışanlar arasında paylaşılan norm ve değerlerin, ulusal kültürü meydana getiren boyutlar ile ne derece etkileşim halinde olduğunu analiz etmeyi amaçlamıştır. Araştırmada, Hofstede’in ulusal kültür tipolojisi (güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, bireycilik/toplumculuk, erillik/dişillik) bağımsız değişken; Cameron ve Quinn’in “Rekabet Eden Değerler Modeli” çerçevesinde geliştirdiği örgüt kültürü modeli (adokrasi, klan, hiyerarşi, pazar kültürü) ise bağımlı değişken olarak belirlenmiştir. Çalışma dahilinde ilgili literatür baz alınarak, belirsizlikten kaçınma düzeyi ile adokrasi kültürünü, bireycilik/toplumculuk algısı ile klan kültürünü, güç mesafesi algısı ile hiyerarşi kültürünü ve eril/dişil kültür ile pazar kültürünü ilişkilendiren dört temel hipotez geliştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, adokrasi kültürünün oluşmasında belirsizlikten kaçınma düzeyinin ve klan kültürünün oluşmasında ise toplumcu kültürel değerlerin önemli bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bunların aksine, güç mesafesi algısı ile hiyerarşi kültürü ve eril/dişil kültür ile pazar kültürü arasında herhangi anlamlı bir etkileşim olmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, araştırma dahilinde geliştirilen iki hipotez kabul, iki hipotez ise reddedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, Ulusal Kültür, Konaklama İşletmeleri

Kaynakça

• AĞAOĞLU, O., K. (1992), İşgücünü Verimli Kullanma Tekniklerinin Turizm Sektörüne Uygulanması, Verimlilik Dergisi, 110-121. AKTAŞ, R. ve SOFYALIOĞLU, Ç. (2001) Kültürel Farklılıkların Uluslararası İşletmelere Etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 7(1), 75–92. ALTUNIŞIK, R., ÇOŞKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S. ve YILDIRIM, E. (2012),Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya Yayıncılık: Sakarya. BAŞ, A. (2011), Örgüt Kültürü & Performans: www.abdurrahmanbas.com (Erişim Tarihi: 24.01.2011). BAŞARAN, E., İ. (1991), Örgütsel Davranış, İnsanın Üretim Gücü, Gül Yayınları, Anka- ra, 288. BİRSEL, M., İSLAMOĞLU ve G., BÖRÜ, D. (2009), Kültürel Boyutlar İçerisinde Şekille- nen Çatışma Tarzları, İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 243-260. CAMERON K., S. ve QUINN, R., E. (1999), Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall Series in Organizational Development. CAMERON, K., S. ve QUINN, R., E. (2006), Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework, Jossey-Bass A Wiley Imprint, Third Edition, San Francisco. CAMERON, K., S. ve QUINN, R., E. (2011), Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework, Jossey-Bass A Wiley Imprint, Third Edition, San Francisco. DAFT, R., L. (2004), Organization The Oryand Design, Ohio: South Western. DÖRTYOL, T. İ. (2012), Ulusal Kültürün Algılanan Hizmet Kalitesi ve Algılanan Müşteri Değeri Üzerindeki Etkisi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. DURSUN, T., İ. (2013), Örgüt Kültürü ve Strateji İlişkisi: Hofstede’nin Kültür Boyutları Açısından Bir Değerlendirme, Siyaset ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 43-56. ERKENEKLİ, M. (2013), “Toplumsal Kültür Araştırmaları İçin Değer Merkezli Bütünleşik Bir Kültür Modeli Önerisi, Savunma Bilimleri Dergisi, 12(1), 147-172. FETTAHLIOĞLU, T. (2006), Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş. GORDON, J.R. (1996). Organizational Behavior A Diagnostic Approach, New Jersey, PrenticeHall, Inc., 5th Edition. GULEV, Ellemose, R. (2009), Are National and Organizational Cultures Isomorphic? Evi- dence from a Four Country Comparative Study, Managing Global Transition,7(3), 259-279. GÜNEY, S. (2001). Yönetim ve Organizasyon, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. HALL, E., T. (1976), Beyond Culture. New York: Doubleday. HASANOĞLU, M. (2004), Türk Kamu Yönetiminde Örgüt Kültürü ve Önemi, Sayıştay Dergisi Sayı:52, 43-60, Ankara. HOFSTEDE, G. (1983), National Cultures in Four Dimestions A Research –based Theory of Cultural Differences among Nation, International Studies of Management&Org., 13(1-2), 46-74. HOFSTEDE, G.,NEUJEN, B., OHAYV, D.D., SANDERS, G. (1990), Measuring Organi- zational Cultures: A Oualitative and Quantitative Study Across Twenty Cases, Administrative Science Quarterly, 35(2), 286-316. HOUSE, J., R., HANGES, J., P., DORFMAN, W., P., GUPTA, V. (2004), Culture, Lea- dership, and Organization (The GLOBE Study of 62 Societies), Sage Publication, U.S.A. HOUSE, R., J., SPANGLER, D. ve WOYEKE, J. (1993), Personality and Charisma in the U.S. presidency: A psychological theory of leadership effectiveness, Administrative Sciende Quaterly, 36, 364-396. JAN- BENEDICT STEENKAMP, E., M., HOFSTEDE F., WEDEL, M. (1999), Across- National İnvestigation into the Induvidual and National Antecedents of Cunsumer Innovativeness, American Marketing Assocition, Vol.63, 55-69. JAN- BENEDICT STEENKAMP, E., M., HOFSTEDE, F. ve WEDEL, M. (1999), “A Cross-National Investigation into The Individual and National Cultural Antecedents of Consumer Innovativeness'', Journal of Marketing, Vol. 63, 55-69. KLUCKHOHN, F. R., ve STRODTBECK, F., L. (1961), Variations in Values Orientati ons. Evanston, IL: Row, Peterson, & Co. KONGAR, E. (1976), Toplumsal Yapı-Örgütsel Yapı İlişkileri Üzerine Bir Deneme, Yöne tim Sosyolojisi Yönetim Sosyolojisi Kollokyumuna Sunulan Bildiri, TODAİE Yayın no:165, 25-40. LEVENT, E. (1990), Bilim ve Kültür Dünyasındaki Değişmelerin Çalışma Hayatına Etkile ri, Ankara Üniversitesi Yayınları, 440. MCSWEENEY, B. (2002), Hofstede’s Model of National Cultural Differences and Their Consequences: a Triumph of Faith – a Failure of Analysis, Human Relations, 55(1), 89–118. MESCHI P., Roger, A. (1994), Cultural Context and Social Effectiveness inInternational Joint Ventures, Management Intenational Review, 34(3),197-215. MORAN, F. ,PALMER, W.,D. ve BORSTORF, C., D. (2007), The Relationship between National Culture, Organizational Culture, Causal Ambiguity and Competitive Advantage in an international Setting: an Exploratory Analysis, Proceeding of the Studies in International Business, 7(1), 5-9. NARANJO- VALENCIA, J., C., JIMENEZ-JIMENEZ, D. ve SANZ-VALLE, R. (2011),Innovation or Imitation? The Role of Organizational Culture, Management, 49(1), 55-72. NAZARIAN, A., IRANI, Z. ve ALI, M. (2013), The Relationship between National Cul- ture and Organizational Culture: The Case of Iranian Private Sector Organizations, Journal of Economics, Business and Management, 1(1), 11-15. NİŞANCI, Z. N. (2012), “Toplumsal Kültür-Örgüt Kültürü İlişkisi ve Yönetim Üzerine Yansımaları, Journal of Life Sciences, 1(1): 79-95. OCAI: (Organizational Culture Assessment Instrument): http://www.uiowa.edu/~nrcfcp/dmcrc/documents/OCAIProExampleReport.pdf, (Erişim Tarihi: 31.03.2014). OCAI: (Organizational Culture Assessment Instrument): http://www.uiowa.edu/~nrcfcp/dmcrc/documents/OCAIProExampleReport.pdf (Erişim Tarihi: 23.07.2014). ÖĞÜT, A. , KOCABACAK A. (2008), Küreselleşme Sürecinde Türk İş Kültüründe Yaşa- nan Dönüşümün Boyutları, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:23, 145-170. ÖZ, T. (2009), “Çok uluslu Örgütler ve Şube Kültürleri Etkileşimi: Uygulamalı Bir Araş- tırma”, Yayınlamamış Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara. ROBBINS, S., P. (1990), Organization theory, Prentice Hall. Selznick, Philip Leadership in Administration (Evanston, III: Row, Peterson&Co 1957). SCHWARTZ, S., H. (1992), Universals in the Content and Structure of Values: Theoreti- cal Advances and Empirical Tests in 20 Countries. In M. P. Zanna (Ed.), in Experimental Social Psychology 25, 1–66. SIĞRI, Ü. ve TIĞLI, M. (2006), Hofstede’nin Belirsizlikten Kaçınma Kültürel Boyutunun Yönetsel-Örgütsel Süreçlere ve Pazarlama Açısından Tüketici Etkisi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1). SOARES, A., FARHANGMER, M. ve SHOHAM, A. (2006), Hofstede’sDimentions of Culture in International Manketing Studies, Journal of Business Research, 60(3), 277-284. ŞEKERLİ, E., B. ve GEREDE, E. (2011), Sub Cultural Differences Among Turkish Air Transport Pilots in Terms of Crew Resource Management Specific Non-Technical Skills, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 27-50. TEMEL EĞİNLİ, A. ve YEYGEN ÇAKIR, S. (2011), Toplum Kültürünün Kurum Kültü- rüne Yansıması, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(2). TROMPENAARS, F. (1993), Riding the Waves of Culture, London, UK: The Economist Books. VAN OUDENHOVEN, J., P. (2001), Do Organizations Reflect National Cultures? A 10- Nation Study, International Journal of Intercultural Relationship,25(1), 89-107. WİLSON, J. Q. (1996), Bürokrasi: Kamu Kuruluşları Neyi, Niçin Yaparlar?, Çevirenler, Selçuk Yanardağ v.d. TODAİE Yayınları no:265 Takav Matbaası, Ankara. YAKUT, H. (2012), Örgütsel Davranışta Kültürler Arası Etik Çalışmaları Üzerine Bir Eleş- tiri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 115-125. YAZICIOĞLU, Y. ve ERDOĞAN, S. (2004), SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yö- netmeleri, Detay Yayıncılık: Ankara. YOO, B. ve DONTHU, N. (2002), The Effects of Marketing Education and Induvidual Values on Marketing Ethics of Students, Journal of Marketing Education, Vol.24, 92-103.