XVI. YÜZYIL ANADOLUSU’NDA OĞUZ BOYLARININ YERLEŞTİKLERİ YERLERİN SANCAKLARA DAĞILIMI

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 3, 45 - 59, 21.10.2017

Mehibe Şahbaz

Öz

Coğrafi
konumu itibarıyla Anadolu tarihin her safahatında pek çok milletin ilgisini
çekmiş ve bu yüzden dolayı da sayısız istilalara sahne olmuştur. Değişik din ve
kültürlerin etkisi altında kalmıştır. Ancak bu istila ve kültür değişiklerinden
hiç biri XI. yüzyılda başlayan ve Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması ile
sonuçlanan Oğuz (Türkmen) istilası kadar derin izler bırakamamıştır. Türk’ler tarihte
birçok kollara ayrılır, Bu kollardan birisi olan Oğuz (Türkmen) adıyla bilinen
kitlenin göç etmesi ve Anadolu’ya yerleşmesi, Büyük Selçuklu
İmparatorluğu’ndaki siyasî ve demografik gelişmeleriyle ilgilidir. Bu
gelişmeleri daha iyi anlayabilmek için Oğuzların Anadolu’ya gelmeden önceki
durumlarına ve Anadolu’ya doğru yönelmelerinin sebeplerine kısada olsa temas
etmek gerekir. Göktürk ve Uygur devletlerinin önemli bir unsuru olan Oğuzların
boy teşkilatları, Selçuklu ve Osmanlı döneminde hüküm sürdükleri yerlere
kültürlerini, gelenek ve göreneklerinin yanı sıra ruhi davranışlarını da getirerek,
yerleştikleri bölgelerde mensup oldukları boyun oymağının adıyla
anılmaktadırlar. Çalışmamızda Oğuzların Anadolu’ya nereden ve ne sebeple göç
ettiğini ele almanın ötesinde başta Anadolu olmak üzere Oğuzların değişik
coğrafyaları yurt edinmeleri üzerinde durulmuştur. X. asırdan XVI. asıra kadar
Anadolu’da yaşayan Oğuz boylarına mensup oymakların adlarının sancaklara
dağılımını ulaşabildiğimiz kaynakların ışığı altında tespit etmeye çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Oğuz, Türkmen, Boy, Yerleşim, Anadolu

Kaynakça

• Altınay, R. (1930)., 966-1200 Anadolu’da Türk Aşiretleri, İstanbul: Enderun kitapevi. Köymen,M.A.(1958).,”Büyük Selçuklu İmparatorluğunun Kuruluşu”,III. Ankara:DTCF Dergisi, XVI/3-4, ss.1-53. Andreasyon, H.D. (1962).,Urfalı Mateos Vakayinamesi, Ankara:TTK Yayınları. Anonim. 1984)., Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Başbakanlık Bas. Cahen, C. (1968)., Pre-Ottoman Turkey. A general survey of the material and spritual culture and history 1071-1330. (çev. Yıldız Moran) London. Cahen, C. (1992)., Türklerin Anadolu'ya İlk Gelişi.(Trc.Yaşar Yücel vd.).Ankara:Yurt Yayınları. Candar, A.A. (1934)., Türk, Budun, İl,Uruk, Ulus, Boy, Oymak, Avul, Oba, ve Soy Adları. Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası. Çay, Abdulhaluk. (1984)., Anadolu’nun Türkleşmesinde Dönüm Noktası Sultan II. Kılıç Arslan ve Karamıkbeli (Myriokefalon) Zaferi. İstanbul: Orkun Yayınevi. Ebu’l-Ferec (Bar Hebraeus).(1987)., Abû’l-Farac Tarihi, (çev. Ömer Rıza Doğrul) Ankara. Gümüşçü, O.(2002).,”XVI.Yüzyıl Anadolu’sunda Oğuz Boy Adlı Yerleşmeler, Türkler”,C.VI.s.358-364. Ankara:Yeni Türkiye Yayınları. Gürbüz, Adnan. (2001)., XV-XVI. Yüzyıl Osmanlı Sancak Çalışmaları. İstanbul. Kafalı, M. (1997)., Anadolu’nun Fethi Ve Türkleşmesi. Ankara: Berikan Yayınları. Kafesoğlu, İ. (1997)., Türk Millî Kültürü. Ankara: TTK Yayınları. Karaçetin, H. (1984)., Antik Çağda Anadolu’da Tarihi Yer Adları, Ankara. Köprülü, F. (2016)., Osmanlı Devletinin Kuruluşu. Ankara: Alfa Yayınları. Kurat, A. N. (1991)., Peçenek Tarihi. İstanbul: Kubbe Altı Yayınları. Koca, S. (1997)., Dandanakandan Malazgirt’e. Giresun. Kurat, A.. (2002).,Türk Kavimleri ve Devletleri.İstanbul:Murat Kitapevi ve Yayını. Merçil, E. ( 2000)., Müslüman - Türk Devletleri Tarihi. Ankara: TTK Yayınları. Ocak,A.Y. (1991)., “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması”, İstanbul:TDV,DA, III. Sümer, F. (1958)., “Anadolu’ya Yalnız Türkler’mi Geldi”. Ankara: DTCF Dergisi XVI/3-4.s.149 vd. Sümer, Faruk. (1992), Oğuzlar (Türkmenler)Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul. Togan, Zeki Velidî. (1981).,Umumi Türk Tarihine Giriş.C.I,3Baskı.İstanbul:İÜEF Yay. Turan, O. (1971)., Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Turan, O. (1994).,Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, İstanbul: E Yayınları. Yinanç, M.Hl. (2013)., Türkiye Tarihi, Selçuklular devri I, Anadolu’nun Fethi.(Haz. Refet Yınanç), İstanbul: TT K Yayınları. Yücel, A.S. (1989)., Türkiye Tarihi, Fetih Selçuklu ve Beylikler Dönemi.Ankara: TTK. Banguoğlu, Tahsin.(1990)., Oğuzlar ve Oğuz Eli Üzerine, Ankara. Çetin, Osman.(2002).,”İskanlarla Anadolu’nun Türk Vatanı Haline Gelmesi”, Türkler,VI, Ankara, ss.260-269. Arıkan, Zeki. (1988)., XV-XVI.Yüzyılda Hamit Sancağı, İzmir. Gökbilgin, Tayyip.(1962).,”VI Yüzyıl başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz Bölgesi”, Belleten, XXVI/102, Ankara, ss.293-337.