FAKTÖR ANALİZİ YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ ÜLKELERİN SOSYO-EKONOMİK GÖSTERGELER BAKIMINDAN GELİŞMİŞLİK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 3, 60 - 77, 21.10.2017

Çiğdem Koşar Taş Sibel Örk Özel

Öz

Çalışmanın
amacı Türkiye ve AB üyesi ülkeleri sosyo-ekonomik göstergeler bakımından
gelişmişlik düzeylerine göre karşılaştırmaktır. Bu amaçla çok değişkenli
istatistik yöntemlerinden biri olan faktör analizine başvurulmuştur. Analizde
kullanmak amacıyla ilk olarak 60 adet sosyo-ekonomik değişken belirlenmiş, bu
değişkenlerden faktör analizinin varsayımlarına uygun olarak gelişmişlik
düzeyini en iyi ifade eden 28’iyle analize devam edilmiştir. Kullanılan bu
değişkenler; Eurostat, TÜİK, Sağlık Bakanlığı, Dünya Bankası ve OECD’den
alınmıştır. Veri setinin faktör analizi için uygunluğunu değerlendirmek
amacıyla Kaiser Meyer Olkin (KMO) ve Bartlett küresellik  testine
başvurulmuş, KMO değeri 0.638 olarak elde edilirken Bartlett küresellik testi
sonucunda ise p-değeri 0.000 bulunmuştur. Yapılan faktör analizi sonucunda 28
değişken 6 faktöre indirgenmiş ve ülkeler gelişmişlik düzeylerine göre
sıralanmıştır. Ayrıca ülkemizin gelişmişlik düzeyinin, AB üyesi ülkelerin
gelişmişlik düzeyine göre konumu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gelişmişlik Düzeyi, Faktör Analizi, Sosyo-ekonomik Gösterge, Avrupa Birliği

Kaynakça

• Albayrak, A. S. (2005). Türkiye’de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi, Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), 153-177. Arıç, K., H., & Erkekoğlu, H. (2013). AB Ülkeleri ve Türkiye’nin Makro Ekonomik Göstergeler Bakımından İstatistiksel Analizi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 291-306. Atan, M., & Özağ, F. (2003). Avrupa Birliği’nin Genişleme Sürecinde Türkiye ve Diğer Aday Ülkelerin Ekonomik / Sosyal Performanslarının Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2, 9-27. Atan, M., Özgür E., & Güler, H. (2004). Çok Değişkenli İstatistiksel Analizler ve VZA ile İllerin Gelişmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 25-42. Erkekoğlu, H. (2007). AB’ye Tam Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Üye Ülkeler Karşısındaki Göreli Gelişme Düzeyi: Çok Değişkenli İstatistiksel Bir Analiz, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 28-50. Ersungur, Ş., M., Kızıltan, A., & Polat, Ö. (2007). Türkiye’de Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması: Temel Bileşenler Analizi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 55-66. Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayın Dağıtım, Ankara. Kılıç, İ., Saraçlı, S., & Kolukısaoğlu, S. (2011). Sosyo-ekonomik Göstergeler Bakımından İllerin Bölgesel Bazda Benzerliklerinin Çok Değişkenli Analizler ile İncelenmesi, İstatistikçiler Dergisi, 4, 57-68. Öz, B., Taban, S., & Kar, M. (2009). Kümeleme Analizi ile Türkiye ve AB Ülkelerinin Beşeri Sermaye Göstergeleri Açısından Karşılaştırılması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 1-29. Özdemir, A., & Altıparmak, A. (2005). Sosyo-ekonomik Göstergeler Açısından İllerin Gelişmişlik Düzeyinin Karşılaştırmalı Analizi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 97-110. Özgür, E., & Güler, H. (2004). 1. Düzeydeki 12 İstatistiki Bölgenin Gelişmişlik Durumlarının Faktör Analizi ile İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 75-88. Sandal, E., K., Karabulut, M., & Gürbüz, M. (2005). Sosyo-ekonomik Kriterler Bakımından Türkiye’nin Konumu ve Avrupa Birliği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 1-14. Sığırlı, D., Ediz, B., Cangür Ş., Ercan İ., & Kan İ. (2006). Türkiye Ve Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2), 81-85.