Ergenlerde Kontrol Odağını Yordamada Karar Verme Ve Problem Çözmenin Rolü

Yıl 2011, Cilt: 20 Sayı: 2, 317 - 330, 01.06.2011

Dr. Oğuzhan Çolakkadıoğlu Yard. Doç. Dr. Fulya Cenkseven Önder Uzm. Psk. Dan. Raşit Avcı

Öz

The purpose of this study is to determine the level which the adolescents’ self esteem in decision making the coping styles they use in decision making complacency vigilance panic and cop out and their problem solving skills explain their locus of control The study has been conducted on a total of 373 adolescents of which 199 were females 52 8 and 174 were males 46 6 between the ages of 15 and 19 The “Nowicki Strickland Locus of Control Scale” the Adolescent Decision Making Scale and the Problem Solving Inventory have been employed within the study As the result of stepwise regression analysis it has been determined that problem solving self esteem in decision making and the coping style “complacency” and vigilance used in decision making respectively explain 27 8 of locus of control Key Words: Locus of control decision making styles problem solving

Anahtar Kelimeler

-

Ergenlerde Kontrol Odağını Yordamada Karar Verme Ve Problem Çözmenin Rolü

Öz

Araştırmada ergenlerin iç kontrol odağı düzeylerini karar vermede öz saygı karar verirken kullandıkları başa çıkma stilleri ihtiyatlı seçicilik umursamazlık panik ve sorumluluktan kaçma ve problem çözme düzeylerinin ne oranda yordadığını belirlemek amaçlanmıştır Araştırma 199’u 53 4 kız 174’ü 46 6 erkek 373 öğrenci üzerinde yapılmıştır Araştırmaya katılan öğrencilerin yaşları 15 19 yaşları arasında değişmektedir Araştırmada “Nowicki Strickland İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği” “Ergenlerde Karar Verme Ölçeği” ve “Problem Çözme Envanteri” kullanılmıştır Araştırma sonucunda öğrencilerin iç kontrol odağının yordayıcılarının toplam varyansa katkıları açısından sırasıyla “problem çözme” karar vermede “özsaygı” karar vermede kullanılan başaçıkma stillerinden “umursamazlık” ve “ihtiyatlı seçicilik” olduğu belirlenmiştir Değişkenlerin tamamı toplam varyansın 27 8’ini açıklamaktadır Anahtar Sözcükler: Kontrol odağı karar verme stilleri problem çözme The Role Of Decision Making And Problem Solving In Predicting Locus Of Control Among Adolescents

Anahtar Kelimeler

Kontrol odağı, karar verme stilleri, problem çözme

Kaynakça

• Anderson, C. R. (1977). Locus of control, coping behaviors and performance in a stres setting: A longitudinal study. Journal of Applied Psychology, 62, 446-451
• Adair, J. (2000). Karar Verme ve Problem Çözme. (Çev.: Kalaycı, N.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aydınay. A. (1996). İş tatmini ile denetim odağı arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çoban, A. E. & Hamamcı, Z. (2006). Kontrol odakları farklı ergenlerin karar stratejileri açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14,2, 393-402.
• Çolakkadıoğlu, O.& Güçray, S. S. (2007). Ergenlerde Karar Verme Ölçeği’ni Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 26, 61-71.
• Demirci, S. (1998). Düşünme ihtiyacı ölçeği psikometrik özellikleri: Düşünme ihtiyacı, kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dönmez, A. (1987). Denetim odağı: Temel araştırma alanları. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,19, (1) 260-275.
• Doherty, W.J. (1981). Locus of control differences and marital dissatisfaction. Journal of Marriage and the Family, 43(2), 369-377.
• D’Zurilla, T. J., & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78 (1), 107-126.
• D’Zurilla, T.J. & Nezu, A. (1982). Social problem solving in adults, In P. C. Kendall (Ed.). Advances in Cognitive Behavioral Research and Therapy (Vol. 1, p. 201-274). New York: Academic Press.
• D’Zurilla, T.J (1988). Problem solving therapies. In K.S. Dobson (Ed.). Handbook of Cognitive-Behavioural Therapies, Guilford Publications Inc. 85-135.
• Elise, R.H., Bryan, H. & Kathleen, C. (1998). Adolescent health: The relationships betwen health locus of control, beliefs and behaviours. Guidance & Counseling, 13(3): 23-30.
• Fazey, D.M.A. & Fazey, J.A. (2001). The potential for autonomy in learning: perceptions of competence, motivation and locus of control in first-year undergraduate students. Studies in Higher Education, Vol. 26(3):345-361.
• Friedman, A.I. & Mann, L. (1993). Coping patterns in adolescent decision making: An Israili-Australian comparision. Journal of Adolescense. 6, 187-199.
• Güçray, S. S. (1995). Karar Verme Davranışları Ölçeği’nin (KDÖ) geçerlik ve güvenirliği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(4): 60-68.
• Güçray, S. S. (2001). Ergenlerde karar verme davranışlarının öz-saygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8, 8, 106-121.
• Heppner, P.P. & Petersen, C.H. (1982). The development and implications of a Personal Problem-Solving Inventory. Journal of Counseling Psychology, 29, 1, 66-75.
• Heppner, P.P. & Karuskof, C.J. (1987). An information processing approach to personal problem solving. The Counseling Psychologist, 15, 371-447.
• Ivey A.E., Iyey M.B., & Simek-Morgan L. (1993). Counseling and psychotherapy: A multicultural perspective, 3.rd Edition. Allyn and Bacon.
• Kaplan, S. E. Reneau, J. H. & Whitecotton, S. (2001). The effects of predictive ability information, locus of control, and decision maker involvement and decision aid reliance. Journal of Behavioral Decision Making, 14,35–50.
• Kuzgun, Y. (1993). Karar Stratejileri Ölçeği: Geliştirilmesi ve standardizasyonu. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. (Ed.) Rüveyde Bayraktar ve İhsan Dağ. Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Küçükkaragöz, H. (1998). İlkokul öğretmenlerinde kontrol odağı ve öğrencilerinin kontrol odağı oluşumuna etkileri. Yayınlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir.
• Loosemore, M., & Lam, A. S. Y. (2004). The locus of control: A determinant of opportunistic behaviour in construction health and safety. Construction Management and Economics, 22, 385-394.
• Malki, R. (1998). Davranışlarda iç-dış kontrol odağı ile ruh sağlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, E.Ü.Sos.Bil.Enstitüsü.
• Mann, L., Harmoni, R. & Power, C. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278.
• Morry, M.M. (2003). Perceived locus of control and satisfaction in same-sex friendships, Personal Relationships, 10, 495-509.
• Nowicki, S. & Strickland, B.R. (1973). A Locus of Control Scale for Children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 40, 1,148-154
• Ozolins, A.R. & Stenstrom, U. (2003). Validation of health locus of control patterns in Swedish adolescent. Adolescence, 38(152), 650-658.
• Öngen, D. (2003). Denetim odağı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 35, 436-447.
• Ören, N. (1991). Denetim odağı ve kendini kabul arasındaki ilişkiler. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1-2, 20-28.
• Phares, E. J. (1962). Perceptual threshold decrements as a function of skill and chance expectencies. Journal of Psychology, 53, 399–407.
• Rossier, J., Dahourou, D. & Mccrae, R.R. (2005). Structural and mean-level analyses of the five-factor model and locus of control: Further evidence from aAfrica, Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 227-246.
• Rotter, J.B. (1954). Social Learning and Clinical Psychology, New York, Prentice-Hall.
• Scott, S. G. & Bruce. R. A. (1995). Decision-making style: The development of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55, 818-831.
• Serin, N.B. & Derin, R. (2008). İlköğretim öğrencilerinin kişilerarası problem çözme becerisi algıları ve denetim odağı düzeylerini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi[Bağlantıda]. 8:1.Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Silvester, J., Gough, M. F., Anderson, N. R., & Mohamed, A. R. (2002). Locus of control, attributions and impression management in the selection interview. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 75, 59-76.
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamı, denetim odağı ve beş faktörlük kişilik modeli. Türk Psikoloji Bülteni, 10, 196-205.
• Spector, P.E., & O'Connell, B.J. (1994). The contribution of personality traits, negative affectivity, locus of control, and Type A to the subsequent reports of job stressors and job strains. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67, 1-11.
• Şahin, N., Şahin, N. H. & Heppner P. P. (1993). Psychometric properties of the Problem Solving Inventory in a group of Turkish University Students. Cognitive Therapy and Research, 17, 4, 379-397.
• Taylan, S. (1990). Heppner’in Problem Çözme Envanteri’nin uyarlama, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşilyaprak, B. (1988). Lise öğrencilerinin içsel ya da dışsal denetimli olmalarını etkileyen etmenler. Yayınlanmış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Ankara.
• Yeşilyaprak, B. (2000). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyaprak, B. (2004). Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yeşilyaprak, B. (2005). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. 9. Basım. Pegem Yayıncılık. Ankara.