Problem Çözme Terapisine Dayalı Beceri Geliştirme Grubunun Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Becerileri Öfkeyle ilişkili Davranış Ve Düşünceler ile Sürekli Kaygı Düzeylerine Etkisi

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 103 - 128, 01.06.2012

Yrd. Doç. Dr. Ferah Çekici Prof. Dr. S.sonay Güçray

Öz

In this study the effects of social problem solving skills training on university students’ social problem solving behaviors and thoughts related with anger and trait anxiety level is examined The research is a kind of quasi experimental study which 34 students took part in the study that 17 of them were in the experiment group and 17 of them were in the control group In the research a psycho educational program composed of eight sessions which is formed considering the Problem Solving Therapy D’ Zurilla and Nezu 2007; Nezu Nezu and D’ Zurilla 2007 was performed to the experiment group and during this time control group did not take any of them The data was gathered by using both qualitative and quantitative methods In the analysis of quantative data covariance analysis Wilcoxon ranked test Mann Whitney U test and t test for related samplings were used The qualitative data were also obtained from experiment group using a document analysis Findings indicated that the intervention program was effective on improving the students’ social problem solving skills and anger related cognitions and this effect went on long lasting Another findings in this research the intervention program was not any significiant effects on the students’ anger related behaviors such as aggressive behaviors calm behaviors anxious behaviors and anger related cognitions such as his her anger the other people himself herself According to points of trait anxiety levels there was a significiant differences both the experimental and control groups’ posttest results and this results was positive At the follow up studies the follow up results was lower than posttest Finally it is possible to say that intervention program was effective on enhancing students’ social problem solving skills Keywords: college students problem solving therapy social problem solving anger related behaviors and cognitions trait anxiety

Anahtar Kelimeler

-

Problem Çözme Terapisine Dayalı Beceri Geliştirme Grubunun Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Becerileri Öfkeyle ilişkili Davranış Ve Düşünceler ile Sürekli Kaygı Düzeylerine Etkisi

Öz

Bu araştırmada sosyal problem çözme beceri eğitiminin üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme öfkeyle ilişkili davranışlar ve düşünceler ile sürekli kaygı düzeylerine etkisi incelenmiştir Araştırma deney ve kontrol gruplarında 17’ şer öğrenci olmak üzere 34 öğrenci üzerinde gerçekleştirilen yarı deneysel desen türündedir Araştırmada deney grubuna Problem Çözme Terapisi D’ Zurilla ve Nezu 2007; Nezu Nezu ve D’ Zurilla 2007 temel alınarak oluşturulan sekiz oturumluk psiko eğitimsel içerikli bir program uygulanırken kontrol grubuna herhangi bir uygulama yapılmamıştır Araştırmanın verileri nicel ve nitel yöntemler kullanılarak elde edilmiştir Araştırmanın nicel verilerinin analizinde Kovaryans Analizi Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Mann Whitney U Testi ve İlişkili Örneklemler için t Testi istatistiksel tekniklerinden yararlanılmıştır Deney grubundan elde edilen nitel verilerin analizi ise doküman incelemesi yöntemiyle yapılmıştır Araştırma sonucunda uygulanan sosyal problem çözme beceri eğitiminin “sosyal problem çözme becerileri” ve “dünyaya yönelik öfke düşünceleri” değişkenleri üzerinde olumlu yönde etkide bulunduğu ve bu etkinin uzun süreli kalıcı olduğu görülürken deneklerin öfkeyle ilişkili davranışlar saldırgan sakin ve kaygılı davranışlar ile öfkeyle ilişkili düşünceler öfkesine diğerlerine ve kendisine yönelik öfke düşünceleri boyutlarında herhangi anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür Ayrıca deneklerin sürekli kaygı puanlarının deney ve kontrol grubunun sontest lehine anlamlı farkın olduğu ve izleme ölçümlerinde ise deney grubunun puanlarının daha da düştüğü görülmüştür Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda sosyal problem çözme beceri eğitiminin üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme becerilerini geliştirmede etkili olduğu söylenebilir Anahtar Kelimeler: üniversite öğrencileri problem çözme terapisi sosyal problem çözme öfkeyle ilişkili davranışlar ve düşünceler sürekli kaygı Bu araştırma Ç Ü Fonu Saymanlığı tarafından desteklenen EF2004D1 doktora tezi çalışmasıdır

Anahtar Kelimeler

üniversite öğrencileri, problem çözme terapisi, sosyal problem çözme, öfkeyle ilişkili davranışlar ve düşünceler, sürekli kaygı

Kaynakça

• Ang, R. (2003), “Social problem-solving skills training: does it really work?”, Child Care in Practice, 9 (1), 5-13.
• Balkaya, F. (2001), “Çok boyutlu öfke ölçeği’ nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bilge, F. (1997), “Danışandan hızalan ve bilişsel-davranışçı yaklaşımlarla yapılan grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin kızgınlık düzeyleri üzerindeki etkisi”, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (8), 9-16.
• Bourke, M.L., Van Hasselt, V. B. (2001), “Social problem solving skills training for incarcerated offenders: A treatment manual”, Behavior Modification, 25, (2), 163- 188.
• Büyüköztürk, B. (2007), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Elkitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Pegem A Yayıncılık, İstanbul.
• Chang, E C. (2002), “Predicting suicide ideation in an adolescent population: Examining the role of social problem solving as a moderator anda a mediator”, Journal of Personality and Individual Differences, 32, 1279-1291.
• Chang, E.C., D’ Zurilla, T.J. (1996), “Relations between problem orientation and optimism, pessimism and trait affectivity”, Behaviour Research and Therapy, 34, 185-194.
• Cormier, S., Nurius, P.S. (2003), Reframing, Cognitive Modeling and Problem-Solving Strategies. Chapter 13, Interviewing and Change Strategies for Helpers: Fundamental Skills and Cognitive Behavioral Interventions. Fifth Edition, Thomson Brooks/ Cole.
• D’ Zurilla, T. J., Goldfried, M. R. (1971), “Problem solving and behavior modification”, Journal of Abnormal Psychology, 78, 107-126.
• D’ Zurilla, T. J., Goldfried, M. R. (1971), “Problem solving and behavior modification”, Journal of Abnormal Psychology, 78, 107-126.
• D’ Zurilla, T. J., Nezu, A.M. (2007), Problem- Solving Therapy: A Positive Approach to Clinical Intervention, Third Edition. Springer Publishing Company.
• D’ Zurilla, T.J., A.M., Nezu, A, Maydeu-Olivares (2004), Social Problem Solving: Theory and Assessment. Chang, E.C., D’ Zurilla, T.J., Sanna, L.J. (Editors), Social Problem Solving: Theory, Research and Training, American Psychological Association, Washington, DC.
• D’ Zurilla, T.J., Chang, E.C., Sanna, L. J. (2003), “Self-esteem and social problem solving as predictors of aggression in college students”, Journal of Social and Clinical Psychology, 22, 424-440.
• D’ Zurilla, T.J., Chang, E.C., Sanna, L. J. (2003), “Self-esteem and social problem solving as predictors of aggression in college students”, Journal of Social and Clinical Psychology, 22, 424-440.
• D’ Zurilla, T.J., Maydeu-Olivares, A., Kant, G. L. (1998), “Age and gender differences in social problem solving ability”, Journal of Personality and Individual Differences, 25 (2), 241-252.
• Davey, G.C. L. (1994), “Worrying, social problem solving abilities and problem solving confidence”, Behaviour Research and Therapy, 32, 327-330.
• Di Guiseppe, R., McGowan, L., Simon, K., Gardner, F. (1990), A comparitive outcome study pf four cognitive therapies in the treatment of social anxiety, Journal of Rational-Emotive and Cognitive Behavior Therapy, 8, 129- 146.
• Dodge, K.A., Price, J. M. (1994), “On the relation between social information processing and socially competent behavior in early school-aged children”, Child Development, 65, 1385-1397.
• Durak-Batıgün, A. ve Hisli-Şahin, N. (2003), “Öfke, dürtüsellik ve problem çözme becerilerindeki yetersizlik gençlik intiharlarının habercisi olabilir mi?: risk gruplarını belirlemeye yönelik bir model önerisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 18 (51), 37-59.
• Gorski, T.T. (1996), Problem Solving Group Therapy: A Group Member’ s Guide for Getting the Most Out of Group Therapy, Herald House/Indepence Press.
• Gorski, T.T. (2003), Problem Solving Group Therapy: A Group Leader’ s Guide for Developing and Implementing Group Treatment Plans, Herald House/Indepence Press.
• Greening, L. (1997), “Adolescent stealers’ and nonstealers’ social problem solving skills”, Adolescence, 32, 51-55.
• Hay, L., Bryne, M., Butler, C. (2000), “Evaluation of a conflict-resolution and problem solving programme to enhance adolescence’ self-concept”, British Journal of Guidance and Counseling, 28, (1), 161-174.
• Heppner, P. P. (1978). “A review of the problem solving literature and it’s relationship to the counseling process”, Journal of Counseling Psychology, 25, 366-375.
• Heppner, P. P., Baumgardner, A. H., Larson, L. M. Petty, R. E. (1988), “The utility of problem principles”, Counseling Psychology Quarterly, 1, 129-143. that emphasizes self-management
• Holt, M. K., Espelage, D. L. (2002), “Problem solving skills and relationship attributes among women with eating disorders”, Journal of Counseling and Development, 80, (3), 346-354.
• Karasar, N. (2004) Bilimsel Araştırma Yöntemi.Nobel Yayın Dağıtım.
• Kazdin, A. E., Siegel, T. C., Bass, D. (1992), “Cognitive problem solving skills training and parent manegemet training in the treatment of antisocial behavior in children”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 733- 747.
• Kellner, M. H., Bry, B. H. (1999), “The effects of anger management groups in a day school for emotionally disturbed adolescents, Adolescence, 34, (136), 645-651.
• Liberman, R. P., Eckman, T. A., Marder, S. R. (2001), “Rehab Rounds: Training in Social Problem Solving Among Persons with Schizophrenia”, Psychiatry Service, 52, 31-33.
• McDonaugh, A., Friedman, M., McHugo, G., Ford, J., Sengupta, A., Mueser, K., ve ark. (2005), Randomized trial of cognitive-behavioral therapy for chronic posttraumatic stress disorder in adult female survivors of childhood sexual abuse, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73, 515- 524.
• McGuire, J., Hatcher, R. (2001), “Offense-focused problem solving: Preliminary evaluation of a cognitive skills program”, Criminal Justice and Behavior, 28(5),564-587 .
• McMurran, M., Blair, M., Egan, V. (2002), “An investigation of the correlations between aggression, impulsiveness, social problem solving and alcohol use”, Aggressive Behavior, 28, 439-445.
• Nezu, A.M., Nezu, C.M., D’ Zurilla, T.J. (2007), Solving Life’ s Problems: A 5 Step Guide To Enhanced Well-Being, Springer Publishing Company.
• Nezu, A.M., Wilkins, V.M., Nezu, C.M. (2004), Social Problem Solving, Stres and Negative Affect, Chapter 3, 49-65 . Edward C. Chang, Thomas J. D’ Zurilla, Lawrence J. Sanna (Editors), Social Problem Solving: Theory, Research and Training, American Psychological Association, Washington, DC., USA.
• Nezu, A.M., Wilkins, V.M., Nezu, C.M. (2004), Social Problem Solving, Stres and Negative Affect, Chapter 3, 49-65 . Edward C. Chang, Thomas J. D’ Zurilla, Lawrence J. Sanna (Editors), Social Problem Solving: Theory, Research and Training, American Psychological Association, Washington, DC., USA.
• Oflaz, F., Hatipoğlu, S., Aydın, H. (2008), “Effectiveness of psychoeducation intervention on post-traumatic stress disorder and coping styles of earthquake survivors”, Journal of Clinical Nursing, 17, 677-687.
• Öner, N., Le Compte, A. (1985), Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Özgüven-Devrimci, H., Soykan, Ç., Haran, S., Gençöz, T. (2003), “İntihar girişiminde depresyon ve kaygı belirtileri ile problem çözme becerileri ve algılanan sosyal desteğin önemi”, Türk Psikoloji Dergisi, 18 (52),1- 11.
• Sukhodolsky, D.G., Kassinove, H, & Gorman, B.S. (2004), “Cognitive behavioral therapy for anger in children and adolescents: a meta-analysis”, Aggression and Violent Behavior, 9 (3), 247-269.
• Şahin, N.H., Durak, A.(1995). Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeği: Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi. 10(34), 56-73.
• Taylan, S. (1990). Heppner’in problem çözme envanteri’nin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Türküm, A.S. (2007), Üniversite Gençliğine Yönelik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri. Bölüm 11, Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Meslekleşme Sürecindeki İlerlemeler Cilt I, (Editörler: R. Özyürek, F. Korkut-Owen, D. W. Owen), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Türküm, A.S., Kızıltaş, A., Bıyık, N., Yemenici, B. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Aile İşlevleri Algılarının İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 229-262.
• Türküm, A.S., Kızıltaş, A., Sarıyer, A. (2004). Anadolu Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi’nin hedef kitlesinin psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin ön çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Dergisi, 3(21), 15-27.
• Webster-Stratton, C., Reid, J., Hammond, M. (2001), “Social skills and problem-solving training for children with early-onset conduct problems: who benefits?”, Journal of Child Psychiatry, 42, (7), 943-952.
• Yetim, Ü. (1991), “Kişisel projelerin organizasyonu ve örüntüsü açısından yaşam doyumu”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.