FACEBOOK YALNIZLIK REHABİLİTE MERKEZİ Mİ?

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 1, 1 - 16, 22.04.2019

Sefa Erbaş

Öz

İnternetin hayatımıza girmesi ile yaşanan toplumsal dönüşüm, sosyal ağların bilhassa 2004’de Facebook’un dahil olmasıyla farklı bir boyut kazanmıştır. Facebook kullanımının kişiler üzerinde yol açtığı olumlu ve olumsuz durumlar ve davranış örüntüleri araştırılmaya başlanmış, Facebook’un kişileri yalnızlaştırdığı görüşü ile bu görüşü destekleyen araştırma verileri dikkat çekmiştir. Çalışmada görüşme tekniğinden faydalanılarak, katılımcıların yalnızlık algısı ve Facebook kullanımının yalnızlığı gidermede üstlendiği rol araştırılmıştır. Araştırmada katılımcıların, öncelikle yalnızlık kavramına, aile içi, arkadaş grubu ve romantik ilişkilerinde yaşanılan yalnızlık duygusuna ilişkin görüşleri ortaya konulmuş, sonrasında görüşme verileri, kodlara dönüştürülmüştür. Yalnızlık kavramına ilişkin katılımcıların olumlu, olumsuz ve hem olumlu hem olumsuz bir yaklaşım sergilediği bulunmuştur. Ayrıca aile içi, arkadaş çevresi ve romantik ilişkilerde hissedilen ortak yalnızlık duygusuna sebep olan temel etken iletişimsizlik olup, başka unsurlar da etkili olmaktadır. Bazı katılımcılar, Facebook kullanımının yalnızlık duygusunu bastırmada faydası olduğunu düşünürken, bazıları sahte dünya yaratan bir mecranın yalnızlık duygusunu bastırmada etkili olamayacağını ifade etmiştir. Çalışmadan elde edilen verilerin sosyal medya kullanan bireylerin psikolojik tahlilini yapmaya çalışan araştırmacılara katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yalnızlık, Duygusal Yalnızlık, Sosyal İlişkilerde Yalnızlık, Facebook, Görüşme

Kaynakça

• Akyazı, E. ve Ünal, A.T. (2013). İletişim Fakültesi öğrencilerinin amaç, benimseme, yalnızlık düzeyi ilişkisi bağlamında sosyal ağları kullanımı. Global Media Journal Turkish Edition, 3 (6), 1-24. Amichai-Hamburger, Y ve Ben-Artzi, E. (2003). Loneliness and internet use. Computers in Human Behavior, 19, 71-80. Baker, R. V. ve Oswald, L. D. (2010). Shyness and online social networking services. Journal of Social and Personal Relationships, 27(7), 873–889. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, 2018, Sayfa 1-16 13 Bauman, Z. (2011). Akışkan modem dünyadan 44 mektup. Habitus Yayıncılık: İstanbul. Bayraktar, D.M., Hopcan, E.P. ve Hopcan, S. (2013). Adoption of social networks and loneliness situatıons of candidate teachers. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 35-45. Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknik ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Çeçen, A.R. (2007). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve yaşam doyumu düzeylerine göre sosyal ve duygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 180-190. Gierveld de J. ve Tilburg, T.van. (2010). The De Jong Gierveld short scales for emotional and social loneliness: tested on data from 7 countries in the UN generations and gender surveys. European Journal of Ageing, 7(2), 121-130. Tommaso E. ve Spinner, B. (1997). Social and emotional loneliness: a reexamination of Weiss' typology of loneliness. Personality and Individual Differences, 22, 417-427. Tommaso, E., Brannen, C., ve Best, L. A. (2004). Measurement and validity characteristics of the short version of the social and emotional loneliness scale for adults. Educational and Psychological Measurement, 64, 99–119. Doğan, U. ve Karakuş, Y. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal ağ siteleri kullanımının yordayıcısı olarak çok boyutlu yalnızlık. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 57-71. Ellison, N. B., Steinfield, C. ve Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook "friends: Social capital and college students' use of online social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 12(4), 1143-1168. Eraslan Çapan, B. ve Sarıçalı, M. (2016). Problemli facebook kullanımında sosyal ve duygusal yalnızlığın rolü. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 53-66. Erözkan A. Ergenlerde Yalnızlığın Yordayıcıları. İlköğretim Online, 8(3), 809–819. Geçtan, E. (2014). İnsan Olmak (14.bs). İstanbul: Remzi kitabevi. Gierveld, J de J. (1998). A review of loneliness: concept and definitions, determinants and consequences. Reviews in Clinical Gerontology, (8), 73-80. Hamburger Amichai,Y. ve Hayat Z. (2010). The impact of the Internet on the social lives of users: A representative sample from 13 countries. Computers in Human Behavior, (27), 585-589. Hawkley, L.C. ve Cacioppo, J.T. (2010). Loneliness matters: a theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Ann Behav Med, 40(29), 1-14. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, 2018, Sayfa 1-16 14 Karadağ, E. (2011). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan ölçme araçları: nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 311-334. Keskin, D. ve Çilingir, Z. (2010). Web sitelerinin globalizasyonu üzerine büyük global Amerikan markalarına yönelik bir içerik analizi uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, 5(2): 51-66. Kızılgeçit, M. (2011). Yalnızlık umutsuzluk ve dindarlık ilişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Kim, W., Jeong, O. R. ve Lee, S. W. (2010). On social web sites. Information Systems, 35(2), 215-236. Korkmaz, Ö., Usta, E., ve Kurt, İ. (2014). Sanal ortam yalnızlık ölçeği (soyö) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U) Journal of Education, 29(2), 144-159. Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukophadhyay, T., ve Scherlis, W. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being?. American psychologist, 53(9), 1017. Lou, L. L. (2009). Loneliness, friendship, and self-esteem: First-year college students’ experience of using Facebook. Unpublished doctoral dissertation, University at Albany, State University of New York. Lou, L. L., Yan, Z., Nickerson, A., ve McMorris, R. (2012). An examination of the reciprocal relationship of loneliness and Facebook use among first-year college students. Journal of Educational Computing Research, 46(1), 105–117. Moody, E. J. (2001). Internet use and its relationship to loneliness. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, (4), 393–401. Morahan Martin J. ve Schumacher, P. (2003). Loneliness and social uses of the Internet. Computers in Human Behavior, (19), 659–671. Morgan, C., ve Cotten, S. R. (2004). The relationship between internet activities and depressive symptoms in a sample of college freshmen. CyberPsychology & Behavior, (6), 133–142. http://dx.doi.org/10.1089/109493103321640329. Nabokov, V. (1996). The Stories of Vladimir Nabokov. Knopf Doubleday Publishing Group. Nie, N. H., ve Erbring, L. (2000). Internet and society: A preliminary report. Stanford, CA: Stanford Institution for the Quantitative Study of Society. Nie, N. H., Hillygus, S. D., ve Erbring, L. (2002). Internet use, interpersonal relations, and sociability: A time diary study. B. Wellman & C. Haythornthwaite (Ed.), The Internet in everyday life içinde (215–244). Oxford: Blackwell. Özatça, A. (2009). Ergenlerde sosyal ve duygusal yalnızlığın yordayıcısı olarak aile işlevleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, 2018, Sayfa 1-16 15 Özdemir, S., Akçakanat, T. ve İzgüden, D. (2017). İnternet çağında sanal ortam yalnızlığı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(19), 125-136. Paula, K. (2011). Yalnızlık hissi: Teorik yaklaşımlar. (Çev: Selçuk Zengin ve Muhammed Kızılgeçit). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11(3), 217 – 229. Russell, D. (1982). The measurement of loneliness. Peplau, L.A. ve Perlman D (Ed.), Loneliness: A sourcebook of current theory, research and therapy içinde (81-104). New York: Wiley. Russell, D., Cutrona, C.E., Rose, J., ve Yurko. K. (1984). Social and emotional loneliness: An exploration of Weiss's typology of loneliness. Journal of Personality and Social Psychology, 46(6), 1313-1321. Shaw, L. H., & Grant, L. M. (2002). In defense of the Internet: The relationship between Internet communication and depression, loneliness, self-esteem, and perceived social support. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 5, 157–171. Sheldon, P., ve Gevorgyan, G. (2008). Men are from Mars, women are from Venus: Gender and personality differences reconfirmed in virtual reality. Paper presented at the annual meeting of the NCA 94th Annual Convention, San Diego, CA. Sheldon, P., ve Honeycutt, J. M. (2009). Unwillingness to communicate impact on motives for Facebook use. Paper presented at the annual meeting of the International Communication Association, Chicago, IL. Song, H., Kim, J., Omori, K. ve Allen, M. (2014). Does Facebook make you lonely?: A meta analysis. Computers in Human Behavior, (36), 446-452. Spraggins, A. (2009). Problematic use of online social networking sites for college students: Prevalence, predictors, and association with well-being. Unpublished doctoral dissertation, University of Florida. Wang, S. S., Moon, S., Kwon, K. H., Evans, C. A. ve Stefanone, M. A. (2010). Face off: Implications of visual cues on initiating friendship on Facebook. Computers in Human Behaviour, 26(2), 226-234. Weiss, R.S. (1973). Loneliness: The experience of emotional and social isolation. Cambridge, MA: MIT Press. Weiss, R.S. (1987). Reflections on the present state of loneliness research. Journal of Social Behaviour and Personality, (2), 1-16. Whitty, Monica T. and McLaughlin, Deborah. (2007) Online recreation: The relationship between loneliness, internet self-efficacy and the use of the Internet for entertainment purposes. Computers in Human Behavior, 23 (3), 1435-1446. Net Kaynakları Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, 2018, Sayfa 1-16 16 Brown, J. (2018). Sosyal medya insanı nasıl etkiliyor? (23.06.2018 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/vert-fut-42625744 adresinden alınmıştır) Facebook by the Numbers: Stats, Demographics & Fun Facts, (Erişim 12.07.2018 tarihinde https://www.omnicoreagency.com/facebook-statistics/ adresinden alınmıştır) Digital in 2018: World’s Internet Users Pass The 4 Billion Mark (20.10.2018 tarihinde https://wearesocial.com/blog/2018/01/global-digital-report-2018 adresinden alınmıştır