OSMANLI İMPARATORLUĞUNDAN GÜNÜMÜZE BÜTÇE HAKKININ GELİŞİM SÜRECİ

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 3, 239 - 253, 26.10.2020

Zuhal Ergen , Burcu Durak Oldaç

https://doi.org/10.35379/cusosbil.628952

Cited By: 1

Öz

Parlamenter
sistemlerin gelişimiyle halkın mali konular hakkında söz sahibi olması şeklinde
tanımlanan bütçe hakkı, yaklaşık 800 yıllık bir demokrasi mücadelesi
neticesinde elde edilmiştir. Bütçe hakkına ilişkin ilk kıvılcım İngiltere’de ateşlenmiş
ve ardından diğer ülkelere yayılmıştır. İngiltere’de yönetim ve millet
arasındaki mücadele neticesinde imzalanan ilk yazılı belge Magna Carta’dır. Ülkemizde
ise bütçe hakkının gelişimi cumhuriyet öncesi dönemde batıdakinin aksine halk
iradesini kabul ettirme çabaları sonucunda değil yenilikçi devlet adamlarının
girişimleri neticesinde yaşanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ise gerek
çıkarılan anayasalarda gerekse kanunlarda bütçeye ve bütçe hakkına dair kesin
ve net hükümlere yer verilmiştir.

Bu
çalışmada bütçe ve bütçe hakkı kavramlarına yer verildikten sonra ülkemizde
bütçe hakkının gelişim süreci hakkında bilgi verilip, çıkarılan anayasalar ve
kanunlar çerçevesinde ne gibi düzenlemeler yapıldığı açıklanmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Bütçe, Denetim, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• Akyel, R., Baş, H., (2010). Kamu Yönetimi ve Denetimi Bağlamında Sayıştay’ın Anayasal ve Yargısal Konumu, Maliye Dergisi, S.158, s. 374-387Aksoy, Ş., (1994). Kamu Bütçesi, Filiz Kitapevi, İstanbulAvci, M. A., (2014). Çağdaş Yüksek Denetim ve Etkin Türk Sayıştayı, Yetkin Yayınları, AnkaraAvcı, M. A., (2015). Yasamanın Birincil Güçlü Silahı Bütçe Hakkı: Teorik Bir Yaklaşım, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.1, s.69-80Ay, H., (2014). Kamu Maliyesi, Nobel Akademik Yayıncılık, AnkaraBağlı, M. S., (2012). Teorik ve Tarihsel Açıdan Bütçe Hakkı, Yasama Dergisi, S.20, s.39-76, AnkaraBağlı, M. S., (2014). TBMM’nin Bütçe Hakkı Kullanım Durumu: 5018 Sayılı Kanun Sonrası Bütçe Hakkı Kullanımında Etkinlik Düzeyinin Ölçümü, Doktora Tezi, AnkaraBatırel, Ö.F., (1984). Kamu Bütçesi, İstanbulCanbay, T., Gerger, G, Ç., (2012). “Batı’da Bütçe Hakkının Gelişiminin Toplumsal Yapının Değişimi Üzerindeki Etkileri”, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (ed. Prof. Dr. A. Kemal Çelebi), Ankara, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı YayınıÇataloluk, C., (2008). Batı Toplumlarında Toplumsal Yapı Değişimleri ve Bütçe Hakkının Gelişimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, s. 72-94Çiçek, H.G., Dikmen, D., (2014).” Yüksek Denetimin Bağımsızlığı” Türk Sayıştayı Örneği, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya, 329-350Dileyici, D., Özkıvrak, Ö., (2010). Bütçe Anlayışındaki Değişim Süreci: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, C,2, s.33-55Edizdoğan, N., (1995). Kamu Bütçesi, Bursa Erginay, A., (1975). Kamu Maliyesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, AnkaraGürsoy, B., (1980). Kamusal Maliye Bütçe, Ankara
• Mutluer, M. K., Öner, E., ve Kesik, A., ( 2011). Bütçe Hukuku, 3. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul Pehlivan, O., (2002). Kamu Maliyesi, Celepler Matbaacılık, TrabzonSakal, M., (2003). Anayasal Bütçe Reformunun Esasları, Gazi Kitapevi, AnkaraYılmaz, H. H., Biçer, M., (2010). Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Maliye Dergisi, S. 158, s. 201-225Orhan, O. Z., (1994). Türkiye’de Bütçe ve Maliye Politikaları, İstanbul Ticaret Odası YayınıOrhaner, E., (2007). Kamu Maliyesi, Siyasal Kitapevi, AnkaraÖner, E., (2007). Osmanlı Bütçeleri (1864, 1869, 1877, 1880, 1897) Osmanlı Muvazene Defterleri, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayını, AnkaraUluatam, Ö., (1997). Kamu Maliyesi, İmaj Yayınevi, AnkaraTaşpınar, S., (2014). Bütçe hakkı ve Sayıştay, Mali Kılavuz Dergisi, S.64Topçu, F.S., (2014). Sultan Abdülaziz Döneminde Yaşanan Mali Bunalım ve Uygulanan Mali Reformlar (1861-1876), Yüksek Lisans Tezi, AnkaraTüğen, K., ( 2013). Devlet Bütçesi, Bassaray Matbaası, İzmirVarcan, N., (1993) Maliye Tarihi, Birlik Ofset Yayıncılık, Eskişehir
• İnternet Kaynaklarıhttp:/www.tdk.gov.tr/tdksozluk.phphttps://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6771.html