LYKOS LAODIKEIASI’NDAN TURNA KUŞU KABARTMALI BİR BLOK

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 3, 267 - 278, 26.10.2020

Bilge Yılmaz Kolancı

https://doi.org/10.35379/cusosbil.673434

Öz

Laodikeia, Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlendirilen anıtsal ve ihtişamlı yapıların nitelikli ve zengin dekorasyonu ile dikkat çeken önemli antik kentlerden biridir. Kazı çalışmalarında açığa çıkartılan ve Kuzey (Kutsal) Agora olarak isimlendirilen temenos alanında ele geçirilen mimari blokların dekorasyonu da bu zenginliği yansıtır niteliktedir. Çalışmamızın konusunu oluşturan turna kuşu kabartmalı konsollu geison sima bloğu, yapılarda uygulanan dekorasyon programının sadece bezeme amaçlı değil, yapılarla ve dönemin ideolojisiyle bağlantılı sembolik işlev taşıdığını göstermesi açısından önemlidir. Yine söz konusu kabartma, antik dönemde bölgenin faunası hakkında da fikir sunmaktadır. Yelveler (Gruidae) familyasına dâhil olan, yerli ve yaz göçmeni turna kuşu (Grus grus L.), antik çağın önemli bir mevsim sembolü olup çiftçi toplumlara tohum atma dönemini haber veren, bereket ve bolluk kültleriyle ilişkili kutsal hayvanlardan birisidir. Kentin önemli bir kutsal alanına giriş kapısında karşımıza çıkan kabartma, bu ideoloji çerçevesinde mimari yapının dekorasyon programına dâhil edilmiş, İmparatorluk ve tanrılar aracılığıyla kentin topraklarına sunulan bereketi ve zenginliği, yaşanan refah ortamıyla birlikte Laodikeia’da başlayan yeni altın çağı ifade etmiş olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Laodikeia, Turna Kuşu, Mimari Dekorasyon

Kaynakça

• A. Antik Kaynaklar Aristophanes. Kuşlar, A. Erhat-S. Eyuboğlu (Çev.), 1988, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Herodotos. Herodot Tarihi, M. Ökmen (Çev.), 1973, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Homeros. İlyada, A. Erhat-A. Kadir (Çev.), 2004, Can Yayınları, İstanbul.
• Ovidius. Dönüşümler, İ. Z. Eyuboğlu (Çev.), 1994, Payel Yayınları, İstanbul.
• Pausanias. Periegesis tes Hellados, Description of Greece, W. H. S. Jones (Trs.), The Loeb Classical Library, 1964 –1966, London.
• Plinius. Naturalis Historia, J. Bostock (Trs.), 1855.
• Strabon. Geographica/Coğrafya (Anadolu XII, XIII, XIV), A. Pekman (Çev.), 2005, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Vergilius. Aeneas, İ. Z. Eyüboğlu (Çev.), 2010, Payel Yayınları, İstanbul.
• B. Modern Kaynaklar
• Bean, G., 2000, Eski Çağda Menderesin Ötesi, P. Kurtoğlu (Çev.), Arion Yayınevi, İstanbul.
• Bejor, G., 2000, Per Una Ricerda Di Laodicea Ellenistica. G. Traversari (Ed.), Laodicea Di Frigia I içinde (ss. 15–23). Bretschneider, Rome.
• Boardman, J., 2003, Siyah Figürlü Atina Vazoları, G. Ergin (Çev.), Homer Kitabevi, İstanbul.
• Bursa, P., 2010, Antikçağ’da Anadolu’da Balık ve Balıkçılık, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bursa Sturtevant, P., 2016, Eskiçağ’da Anadolu’nun Güney ve Batısında Yer Alan Bölgelerde Balık ve Balıkçılar, Adalya, XIX, 75-93.
• Ceylan, Ö., 2003, Klasik Türk Şiiri’nde Turna’ya Dair, Gazi Üniversitesi Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 38, 35-42.
• Cooper, J. C., 2011, An Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols, Thames & Hudson, London.
• Çatalbaş, R., 2011, Türklerde Hayvan Sembolizmi ve Din ilişkisi, Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 3 (12), 49-60.
• Elçin, Ş., 1997, Türk Halk Edebiyatında Turna Motifi, Halk Edebiyatı Araştırmaları, 1, Ankara, 63-75.
• Fullerton, M. D., 2000, Greek Art, Wiley-Blackwell, London.
• Gagniers, J. D., 1969, Introduction Historique, Laodicée du Lycos Le Nymphée içinde (ss. 1-11). Québec : Presses de l'Université Laval, Paris.
• Grimal, P., 1997, Mitoloji Sözlüğü, S. Tamgüç (Çev.), Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Huttner, U., 2013, Early Christianity in the Lykus Valley, D. Green (Trs.), Brill, Boston.
• Kleiner, D. E. E., 1992, Roman Sculpture, Yale University Press, London.
• Magie, D., 1950, Roman Rule in Asia Minor To The End Of The Third Century After Christ Vol I-II, Princeton University Press, New Jersey.
• Moretti, G., 1948, Ara Pacis Augustae, Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato, Rome.
• Ramsay, W. M., 1895, Cities and Bishoprics of Phrygia, Clarendon Press, Oxford.
• Ritti, T., 2006, Phrygia Hierapolis’i Eski Yazıtlar Rehberi, Ege Yayınları, İstanbul.
• Ritti, T., 2017, Storia e Istituzioni di Hierapolis, Hierapolis di Frigia IX, Ege Yayınları, İstanbul.
• Rossini, O., 2006, Ara Pacis Musei in Comune Roma, S. Fox, S. Notini (Trs.), Roma.
• Scardozzi, G., 2007, Ricerche topografiche e telerilevamento. F. D'Andria - M. Caggia (Ed.), Hierapolis di Frigia, Le Attivita Delle Campagne Di Sa-cavo e Restauro 2000-2003 içinde (ss. 7-86). İstanbul, Ege Yayınları.
• Schmidt, K., 2007, Taş Çağı Avcılarının Gizemli Kutsal Alanı Göbekli Tepe, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Stanley Spaeth, B., 1994, The Goddess Ceres in the Ara Pacis Augustae and the Carthage Relief, American Journal of Archaeology, 98 (I), 65-100.
• Sümbül, H. vd., 2005, Türkiye’nin Doğa Rehberi, Mart Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2005, Lycos Laodikeiası’ndan Yüksek Kabartmalı Friz Bloğu. M. Şahin- İ.H. Mert (Ed.), Ramazan Özgan’a Armağan içinde (433-451), Ege Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2007, Laodikeia (Laodikeia ad Lycum), Ege Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2009, 2007 Yılı Laodikeia Antik Kenti Kazıları, 30. KST II, Ankara, 409-436.
• Şimşek, C., 2011, Tarihin İçinden: Laodikeia’dan Ladik’e Denizli, Denizli Tanrıların Kutsadığı Vadi içinde (ss. 85-125). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2013, Laodikeia (Laodicea ad Lycum), Laodikeia Çalışmaları 2, Ege Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2014a, Lykos Vadisi İçinde Yer Alan Laodikeia. C. Şimşek (Ed.) . 10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları, Laodikeia Çalışmaları 3 içinde (ss. 33-69). Ege Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, C., 2014b, 2013 Yılı Laodikeia Antik Kenti Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, 36. KST 3 (02-06 Haziran 2014 Gaziantep), 633-660.
• Şimşek, C. - Sezgin, M. A., 2011, Laodikeia Kuzey Tiyatrosu, Olba, XIX, 173-201.
• Şimşek, C. - Sezgin, M. A., 2012, The West and North Theatres in Laodicea. F. Masino vd. (Ed.), Restoration and Management of Ancient Theatres in Turkey, Methods, Research, Results içinde (ss. 103-128). Congedo, Lecce.
• Toynbee, J. M. C., 1973, Animals in Roman Life and Art, Johns Hopkins University Press, London.
• Traversari, G., 2000, La Situazione Viaria di Lodicea alla Luce Delgi Itinerari Romani. G. Traversari (Ed), Laodicea Di Frigia I içinde (ss. 9–14). Bretschneider, Rome.
• Wentworth T., D’A., 1895, A Glossary of Greek Birds, Oxford: Clarendon Press.
• Yılmaz Kolancı, B., 2018, Laodikeia Mimari Bloklarındaki Bitkisel ve Figüratif Kabartmalar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü, Denizli.
• Zanker, P., 1990, The Power of Images in the Age of Augustus, A. Shapiro (Trans.), University of Michigan Press, Michigan.
• C. İnternet Kaynakları
• http://www.pamukkale.gov.tr/tr/Eko-Turizm/Ornitoloji (Erişim Tarihi: 29.07.2019)