TATARLI HÖYÜK KANDİLLERİNDE LEVANT ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 1, 176 - 189, 30.04.2022

Hakan Gerçek

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1080200

Öz

Hellenistik Dönem’de Anadolu’nun belli başlı kentlerinde ortaya çıkmaya başlayan kandillerin kısa sürede birçok merkezde görülmeye başlaması, uzmanları ticaret ya da yerel üretim konusunda çalışmaya zorlamıştır. Bunlardan biri olan Ephesos Tipi Kandiller’i yalnızca Batı Anadolu değil Levant ve Afrika, hatta Avrupa’nın içlerine kadar geniş bir alana yayılım göstermiştir. Tatarlı Höyük’ün Levant Bölgesini Batı ve İç Anadolu’ya bağlayan yollar üzerinde bulunması Anadolu, Pers ve Roma kültürlerine ait izlerin görülmesine olanak sağlamıştır. Bu çalışmada Tatarlı Höyük kazısının Hellenistik katmanlarında ortaya çıkarılmış kandillerin bir grubu ele alınmıştır. İki farklı alt grup altında toplanan bu kandillerden bazıları Levant Bölgesi kandillerinin özelliklerini göstermelerinin yanı sıra form olarak Ephesos Tipi Kandiller’ine oldukça yakındır. Diğer grup ise doğrudan Hellenistik Dönem’de Levant Bölgesinde meşhur olan kandiller grubundandır. Söz konusu kandiller Batı Anadolu ve Levant etkisinin Hellenistik Dönem’de bölgede olduğu gibi Tatarlı Höyük üzerindeki etkisini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tatarlı Höyük, Kandil, Hellenistik, Ephesos, Levant

Kaynakça

• Akıl, H. (2017). Miniature Cream Vessels from Tatarlı Höyük Dated to the Hellenistic Period. E Kozal, M. Akar, Y. Heffron, Ç. Çilingiroğlu, TE Şerifoğlu, C. Çakırlar, S. Ünlüsoy ve E. Jean (Eds.), Questions, Approaches, and Dialogues in Eastern Mediterranean Archaeology: Studies in Honor of Marie-Henriette and Charles Gates (s.667-683 ) . Ugarit Verlag.
• Bailey, DM (1972). Greek and Roman pottery lamps (revised ed.). The Trustees of the British Museum.
• Bailey, DM (1975). A Catalogue of the Lamps in the British Museum I Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps. British Museum Publications.
• Baur PCV (1947). Excavations at Dura-Europos, Final Report IV, Part III Lamps, Edited by M. I. Rostovtzeff, A. R. Bellinger, F. E. Brown, N. P. Toll, And C. B. Welles, New Haven Yale University Press.
• Bliss, JF- Macalister, RAS (1902). Excavations in Palestine, During the years 1898-1900, Palestine Exploration Fund, London.
• Broneer, O. (1930). Corinth Results of Excavations Conducted By The American School of Classical Studies at Athens Volume IV, Part II Terracotta Lamps, The American School of Classical Studies at Athens, Harvard University Press, Cambridge Massachusetts. Bruneau, P. (1965). Les Lampes, Exploration Archeologique de Delos Faite Par L’ecole Francaise D’Athenes, Sous Les Auspices Du Ministere De L’instruction Publique Et Aux Frais De M. Le de Loubat, editions E. De Boccard, Paris.
• Bussiere, J. Wohl, BL (2017). Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum, Published by the J. Paul Getty Museum.
• Durukan, M. (2015). Anazarbus, Aegeai ve Tarsus Kentlerinin Ticaret Yollarıyla Bağlantısı, Çukurova Araştırmaları Dergisi. Cilt 1, Sayı 1, Kış 2015, 1-7. Dündar, E. (2020). Transport Jars from Tatarlı Höyük in Cilicia Pedias: First Observations, Mors Immatura, Amanosların Gölgesinde, Hayriye Akıl Anı Kitabı, Ege Yayınları, İstanbul 89-101.
• Dündar, E. ve Gerçek, A. (2018). Imported Hellenistic Stamped Amphora Handles from Tatarlı Höyük (in the Province of Adana-Turkey). Gephyra 15, 153-174.
• Erhan, F. (2020). Tatarlı Höyük Kazısı Numismatik Buluntuları (2007-2019) Işığında Yerleşim Tarihi Üzerine Değerlendirmeler. Colloquium Anatolicum, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 47-87.
• Erhan, F. (2015). Özel Bir Kolleksiyondan Bir Grup Anazarbos Sikkesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, 303-320.
• Fırat, M.C. (2019). Tatarlı Höyük Hellenistik Dönem Mimarisi, Yapım ve Taş Teknikleri, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Arkeometri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Fragnoli, P., Ugarković, M., Sterba, J. ve Sauer R. (2022). Looking for Ephesian workshops: an integrated petrographic, geochemical, and chrono-typological approach to Late Hellenistic Ephesos lamps. Archaeological and Anthropological Sciences (2022) 14: 19.
• Gerçek, H. (2020). Tatarlı Höyük Hellenistik Dönem Kandilleri, Mors Immatura Amanosların Gölgesinde Hayriye Akıl Anı Kitabı, Ege Yayınları, İstanbul, 195-210.
• Gerçek, A, Girginer, KS, Oyman- Girginer, Ö. Ve Gerçek, H. (2019). Bone Artifacts as Witnesses to Cultural Continutiy at Tatarlı Höyük, CPAG 29, 2019, 11-25.
• Girginer Oyman, Ö. (2006). Orta ve Geç Tunç Çağlarında Çukurova ve Batı Anadolu’ya Genel Bir Bakış, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 15, Sayı 3 (Arkeoloji Özel Sayısı), 103-126
• Girginer, KS, Oyman-Girginer, Ö. ve Akıl, H. (2011). Tatarlı Höyük Kazısı 2009-2010, Anmed Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri 2011-9, Suna- İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Ensitütsü.-128-134.
• Girginer, KS, Oyman-Girginer, Ö., Tufan, M.F., Fırat, M.C, Gerçek, A., Kaycı O,H., Gerçek, H., ve Dündar, E., (2018) 2017 Tatarlı Höyük Kazısı, Kazı Sonuçları Toplantısı 3.Cilt 07-11 Mayıs 2018 Çanakkale, 397-414.
• Girginer, KS, Oyman-Girginer, Ö. (2020). Tatarlı Höyük’ün Stratigrafisi Üzerine Ön Sonuçlar”, KS Girginer, G. Dardeniz, A. Gerçek, F. Erhan, E. Genç, İ. Tuğcu, Ö. Oyman-Girginer, MC Fırat, H. Gerçek, MF Tufan (Eds.), Mors Immatura Amanosların Gölgesinde Hayriye Akıl Anısına, İstanbul, 211 - 250.
• Goldman, H. (1950). Excavations at Gözlu Kule, Tarsus Volume I, The Hellenistic and Roman Periods, Hetty Goldman (Ed.), Princeton University Press.
• Howland, HR (1958). Greek Lamps and Their Survivals, The Athenian Agora, Vol. 4, American School of Classical Studies at Athens.
• Kassab-Tezgör D. ve Sezer,T. (1995) İstanbul Arkeoloji Muzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, Cilt 1 Protohistorik, Arkaik, Klasik ve Hellenistik Donemler, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitusu, İstanbul.
• Sadurska, A. (1975). Les Lampes Palymyreniennes, Originalveröffentlichung in: Archeologia 26, 1975, S. 46-63
• Şahin, F. (2017). Akdeniz Bölgesi’nde Yeni Bir Kazı: Adana – Tepebağ Höyük, ANMED News Bulletin on Archaeology from Mediterranean Anatolia, 15-2017.
• Şahin. F. (2017). 38. Adana/ Tepebağ Höyük Kazısı 2015 Yılı Sonuçları, Kazı Sonuçları Toplantısı 3.Cilt 23-27 Mayıs 2016 Edirne.
• Seton-Williams, MV (1954) Cilician Survey”, Anatolian Studies 4, 121-174.
• Smith, R. H. (1964). The Household Lamps of Palestine in Old Testament Times, The Biblical Archaeologist, Vol. 27, No. 1 (Feb. 1964), The American Schools of Oriental Research. 1-31.
• Kayaş P. (2019). Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazılarında Ele Geçen Pişmiş Toprak Kandilleri, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Kurt M. (2009) Roma Cumhuriyeti Yönetiminde Kilikia Bölgesi ve Yerel Güçler, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2009, Sayı 11, 115-139.
• Lapp, P. W. (1961). Palestinian Ceramic Chronology 200 B.C.- A.D.70, American Schools of Oriental Research, New Haven,
• Menzel, H. (1969). Antike Lampen im Römisch- Germanischen Zentralmuseum zu Mainz, Philippe von Zabern.
• Pastutmaz, D. (2001). 1988-1998 Yılları Arasında Bulunan Knidos Kandilleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Provoost, A. (1976). Les Lampes Antıques En Terre Cuite: Introduction Et Essai De, Typologie Generale Avec Des Details Concernant Les Lampes Trouvees En Italie, Les Lampes Antiques En Terre Cuite, L’Antiquite Classique, 5-39.
• Rosenthal, R., Sivan R. (1978). Ancient Lamps in the Schlessinger Collection, Qedem, Vol.8, Institute of Archaeology, Hebrew University of Jerusalem, 1-179.
• Oziol, T. (1977). Les lampes du Musee de Chypre, Salamine de Chypre VII, Cartes et dessins par Cl. Bachasson, O. Callot, A. Gaillard, I. Markou, Paris: de Boccard, 7-318.
• Ünal, A., Girginer, KS(2007). Kilikia – Cukurova İlk Cağlardan Osmanlılar Dönemi’ne Kadar Kilikia’da Tarihi Coğrafya, Tarih ve Arkeoloji, Homer Kitabevi, İstanbul.
• Waage FO (1941). Antioch-On-Orontes III The Excavations of 1937-1939, Edit by. Stillwell R, Princeton University
• Walters, HB (1914). Catalog of the Greek and Roman Lamps in British Museum, Oxford University Press.
• Zoroğlu, L. (2003). Doğu Sigillataların İmalat Yerleri ve Dağılımı Sorunu C. Abedie-Reynal editör). Varia Anatolica, Les Ceramiques en Anatolie aux Epoques Hellenistique et Romane, 15, 121-123.