IMPACTS OF THE AGRICULTURAL SECTOR ON ECONOMIC GROWTH: AN ARDL BOUNDS TESTING APPROACH FOR TURKIYE

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 2, 815 - 829, 20.10.2024

Onur Yağış

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1395916

Öz

In Türkiye, supportive policies were implemented in the agricultural sector from the establishment of the Republic until the 1980s. In the period 1980-2000, regulations began in the agricultural sector where the private sector started to replace the role of the government. The agricultural sector has been negatively affected by this structural change and has gradually deteriorated. In this sector, the restructuring process in the agricultural sector started after 2000. In this study, it is aimed to analyze the effects of the agricultural sector on economic growth in Türkiye using the ARDL bounds test econometric method for the period 1968-2022. According to the findings, it has been determined that the agricultural sector and the economic growth variable are cointegrated in the long run. According to the results of the long-term model, a 1% increase in the agricultural sector has led to a 1.57% increase in economic growth. According to the short-term results, a 1% increase in the agricultural sector has resulted in a positive 0.36% increase in economic growth. According to this result, the agricultural sector has contributed to economic growth over the years considered. Therefore, considering the relationship between the agricultural sector and growth, it is anticipated that policy makers developing policies for this sector would be beneficial for the national economy from a macroeconomic perspective.

Anahtar Kelimeler

Agriculture Sector, Economic Growth, ARDL Boundary Test

TARIM SEKTÖRÜNÜN EKONOMİK BÜYÜMEYE ETKİLERİ: TÜRKİYE İÇİN ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI

Öz

Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşundan 1980’li yıllara kadar tarım sektöründe destekleyici politikalar uygulanmıştır. 1980-2000 döneminde tarım sektöründe özel sektör devletin yerini alacak biçimde düzenlemeler başlamıştır. Tarım sektörü bu yapısal değişimden olumsuz etkilenerek gittikçe kötü bir konuma gelmiştir. Bu sektörde 2000 sonrasında tarım sektöründe yeniden yapılanma süreci başlamıştır. Bu çalışmada Türkiye için tarım sektörünün ekonomik büyüme üzerindeki etkileri 1968-2022 dönemi için ARDL sınır testi ekonometrik yöntemi ile analiz edilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre tarım sektörü ile ekonomik büyüme değişkeninin uzun dönemde eşbütünleşik olduğu tespit edilmiştir. Uzun dönem model sonuçlarına göre Tarım sektöründe meydana gelen %1’lik artış ekonomik büyüme üzerinde % 1,57 oranında artışa neden olmuştur. Kısa dönem sonuçlarına göre tarım sektöründeki %1’lik artış, ekonomik büyümede %0,36’lık pozitif artışa neden olmuştur. Bu sonuca göre ele alınan yıllar içerisinde, tarım sektörü ekonomik büyümeye katkı sağlamıştır. Dolayısıyla tarım sektörü ve büyüme arasındaki ilişki göz önünde bulundurularak, politika yapıcıların bu sektöre yönelik politikalar geliştirmesinin makroekonomik bakımdan ülke ekonomisine yararlı olacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarım Sektörü, Ekonomik Büyüme, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Aksoy, E., Gençtürk, M. ve Senal, S. (2023). Makroekonomik değişkenlerinin katılım fonları üzerindeki etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Fiscaoeconomia, 7(1), 115-135. Doi: 10.25295/fsecon.1079845
• Ali, I., Khan, I., Ali, H., Baz, K., Zhang, Q., Khan, A. and Huo, X.. (2020). Impact of agribusiness and exchange rate on economic growth of Pakistan: a Nardl and asymmetric analysis approach. Ciência Rural, 50(4), e20190005. https://doi.org/10.1590/0103-8478cr20190005
• Awan, A. G. and Aslam, A.(2015). Impact of agrıculture productıvıty on economıc growth: a case study of Pakıstan. Global Journal of Management and Social Sciences, 1(1). 57-71.
• Awokuse, T. O. and Xie, R. (2014). Does agriculture really matter for economic growth in developing countries? Canadian Journal of Agricultural Economics, 1-23, Doi: 10.1111/cjag.12038.
• Aydınbaş, G. (2024). Tarımsal verimlilik ile ilişkili faktörlerin tespiti: BRICS-T ülkeleri örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 11(2), 524-535. Doi: 10.30910/turkjans.1401633
• Bakari, S. and Mabrouki, M. (2018). The ımpact of agricultural trade on economic growth in North Africa. Munich Personal RePEc Archive, 1-14.
• Behun, M., Gavurova, B., Tkacova, A. and Kotaskova, A. (2018). The ımpact of the manufacturing ındustry on the economic cycle of European Union countries. Journal of Competitiveness, 10(1), 23-39.
• Bingöl, Ş. ve Meçik, O. (2021). Yeni kapitalizm ve türkiye’de tarım sektörünün dönüşümü. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 586-605.
• Boratav, K. (2013). Türkiye iktisat tarihi, İmge Kitabevi.
• Canbay, Ş. ve Kırca, M . (2020). Türkiye’de sanayi ve tarım sektörü faaliyetleri ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkiler: Kaldor büyüme yasasının analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 143-170, http://www.itobiad.com/tr/issue/53155/663654
• Choi, S.W. and Shin, Y.J.(2023). The role of smart farm as a tool in sustainable economic growth of Korea agriculture: using input-output analysis. Sustainability, 15(4), 3450. https://doi.org/10.3390/su15043450
• Constanza, F.C., Pereira , L.P. and Silva, E. V. (2022). Analysis of the impact of agriculture on economic growth in Brazil. Africa Journal of Emerging Issue, 4(6), 1 - 13. https://ajoeijournals.org/sys/index.php/ajoei/article/view/293
• Çetin, M., Saygın, S. ve Demir H.(2020).Tarım sektörünün çevre kirliliği üzerindeki etkisi: Türkiye ekonomisi için bir eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(.3).
• Değirmenci, E. (2017). Türkiye tarımında neoliberal dönüşüm ve metalaşma. Praksis Sosyal Bilimler Dergisi, 43,765-785
• Dickey, D. A., and Fuller, W. A. (1979).Distrubtion of the estimators for autoregressive series with a unit root. Journal Of The American Statiscal Association, 49, 427-431.
• Didik, S. (2023). Endonezya’dan ekonomik büyüme, insan sermayesi ve tarım sektörü deneysel kanıtlar arasındaki ilişki, Üniversite yayınları.
• Doğan, Z., Arslan, S. ve Berkman, A. N. (2015). Türkiye’de tarım sektörünün iktisadi gelişimi ve sorunları: tarihsel bir bakış. Niğde Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 29-41, ISSN: 2148-5801 E-ISSN 1308-4216
• DPT (2000). Tarımsal politikalar ve yapısal düzenlemeler özel ihtisas komisyonu raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT: 2516 ÖİK: 534
• Eddine, C. H. (2010). Agriculture and economic growth in Tunisia. China Agricultural Economic Review,2 (1), 63-78. Https://Doi.Org/10.1108/17561371011017504
• Engle, R. and Granger, C. (1987) Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251-276. http://dx.doi.org/10.2307/1913236
• Eşiyok B. A. (2004). Kalkınma sürecinde tarım sektörü: gelişmeler, sorunlar, tespitler ve tarımsal politika önerler, Kalkınma Bankası A.S. Genel Araştırmalar
• Ghimire, A. Lin. F. and Zhuang, P.(2021). Effects of agribusiness on economic growth and environmental pollution: evidence from Bangladesh using ardl in the presence of structural breaks. Sustainability, 13(15), Https://Doi.Org/10.3390/Su13158336
• Günaydın, G.(2006), Türkiye tarım sektörü, Tarım Ve Mühendislik, 76-77
• İstikbal, D. (2022). Küresel trendler çerçevesinde türkiye tarımının gelişimi ve gelecek vizyonu. Seta Analiz, 374, 7-21, ISBN: 978-625-7712-95-8
• Johansen, S. and Juselius, K. (1990) Maximum likelihood estimation and ınference on cointegration with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169-210. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-0084.1990.mp52002003.x
• Kalaycı, İ. (2012). Türkiye’de tarım sektöründe yapısal dönüşüm politikaları (1923-2023): sürdürülebilir tarımsal biyoekonomi ekseninde uygulanabilir öneriler. İktisadi Araştırmalar Vakfı.
• Kara, M. A. Aksu, T. ve Tanış, S. (2024). Türkiye ekonomisinde tarım ve sanayi ihraç ürünlerinin ekonomik büyümeye katkısı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 23(2), 615-632.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2003). Türkiye ekonomisi. Remzi Kitabevi.
• Kopuk, E. ve Meçik, O.(2020). Türkiye’de imalat sanayi ve tarım sektörlerinin ekonomik büyüme üzerine etkisi: 1998-2020 dönemi analizi. Yönetim Ve Ekonomi, 27(2).
• Köymen, O. (2007). Sermaye birikirken: osmanlı, türkiye, dünya. Yordam Kitapevi.
• Kuznets, S. (1961). The role of agriculture in economic development. Oxford University Press, 3(2), 55-75
• Oğul, B. (2022). Türkiye’de tarımsal krediler ve tarımsal üretim ilişkisi: zaman serisi analizi. Nazilli İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 20-27.
• Özbek, S. ve Oğul, B.(2023). Türkiye’de tarım, orman alanları ve çevre ilişkisi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 26-35
• Özdemir, S. (2012). Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan ekonomi politikalarının kırsal yoksulluğa etkisi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi.
• Pamuk, Ş. (2012). Osmanlıdan cumhuriyete küreselleşme, iktisat politikaları ve büyüme. İş Bankası yayıncılık.
• Pata, U. K., Yurtkuran, S. ve Kalça, A. (2016). Türkiye'de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: Ardl sınır testi yaklaşımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271, https://doi.org/10.14780/muiibd.281411
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. Doi: 10.1002/jae.616
• Phillips, C. B., and Perron, P. (1998). Test for a unit root ın time series reggression. Biometrica, 75, 335-346.
• Poonyth, D., Hassan, R., Kirsten, J. and Calcaterra, M. (2001). Is agricultur sector growth a precondition for economic growth? the case os Sounth Africa. Working Paper, 1-12.
• Raihan, A. (2023). An econometric assessment of the effects of economic growth, energy use and agricultural value addition on carbon dioxide emissions in Vietnam. Asia-Pac J Reg Sci, Https://Doi.Org/10.1007/S41685-023-00278-7
• Safdar, İ., Maqsood, S. and Ullah, S. (2012). Impact of agriculture volatility on economic growth: a case study of Pakistan. Journel Asian Development Study, 1(2), 24-34
• Şaşmaz, M. Ü. ve Özel, Ö. (2019). Tarım sektöründe sağlanan mali teşviklerin tarım sektörü gelişimi üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 50-65.
• Şener, S. (2004). İkinci dünya savaşı yıllarında Türkiye’de tarım politikası arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 73-92
• Tarım Ve Orman Bakanlığı (2019. Bitkisel Üretim Verileri..Https://Www.Tarimorman.Gov.Tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik (E. T.: 10.05.2023)
• Tekbaş, M. ve Özpolat, A. (2021). Tarım sektörü ekonomik büyümenin itici gücü müdür? Dünya ve Türkiye üzerine bir araştırma. Disiplinler Arası Yaklaşımla Tarım-Gıda Tedarik Zinciri Yönetimi Seçme Yazılar, 110, 1-243.
• Thorvaldur, G. (2000). Resources, Agriculture and Economic Growth in Transition Economies. Https://Ssrn.Com/Abstract=258935 (E. T. :10.05.2023)
• TÜİK (2019) Tarımsal Üretim Verileri. Https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2019-30685 (E. T. :10.05.2023)
• Uzundumlu, A. S. (2012). Tarım sektörünün ülke ekonomisindeki yeri ve önemi, Alınteri, 22(B), 34-44, ISSN:1307-3311
• World Bank(Dünya Bankası) (2023). World Development Indicators Database. Https://Databank.Worldbank.Org/ Source/World -Development-İndicators. (E. T. :10.11.2023)
• Yaqoob, N., Ali, S.A. and Kannaiah, D. (2022). Effects of agricultural productivity and land intensification on sustainable economic growth: A panel analysis from the economies of Bangladesh, India and Pakistan. Environ Sci Pollut Res,Https://Doi.Org/10.1007/S11356-021-18471-6
• Zhou, Y., Li, W., Li, H., Wang, Z., Zhang, B. and Zhong, K. (2022). Impact of water and land resources on agricultural sustainable economic growth: empirical analysis with spatial spillover effects from the yellow river basin, China. Sustainability, 14(5), 2742. Https://Doi.Org/10.3390/Su14052742
• Zivot, E. and Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.