ZİHİNLER GEVİŞ GETİRİR Mİ? “DÜŞÜNCE LABİRENTİ” KAVRAMI İLE RUMİNASYONUN YENİDEN TANIMLANMASINA YÖNELİK BİR ÖNERİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 966 - 982, 24.10.2025

Filiz Demir

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1520574

Öz

Yerli yazın incelendiğinde Türk dilinde ruminasyon kelimesine ilişkin kesin bir kavram birliğine varılamadığı, farklı çalışmalarda farklı kavramların kullanıldığı görülmektedir. “Zihinsel geviş getirme” de bunlardan birisidir. Zihinsel geviş getirme ifadesinin insana yönelik kullanımı gerek biyolojik ve kültürel uyumsuzluk gerekse alaycı bir algı oluşturabilmesi açısından tepki ile karşılanmaktadır. Dolayısıyla ruminasyonun öncülleri ve bireyler ve örgütler üzerindeki etkilerine yönelik kapsamlı araştırmalar sonucunda oluşacak yerli bir kavrama ihtiyaç duyulmaktadır. Böyle bir çalışmanın yapılması ruminasyon kelimesinin anlam kargaşasına açıklık getirerek hem kavramın daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacak hem de alandaki boşluğu dolduracaktır. Nitel araştırma desenlerinden keşifsel araştırma şeklinde tasarlanan çalışmada literatür taraması ve odak grup görüşmesi yöntemiyle elde edilen veriler, tematik analiz ve Meleis’in kavram geliştirme yöntemleri aracılığıyla incelenmiştir. Sonuç olarak “Saplantılı Zihinler,” “Zihinsel Dönme”, “Düşünce Girdabı” veya “Düşünce Sarmalı” gibi ifadeler üzerinde yoğunlaşılarak “Düşünce Labirenti” kavramının önerilmesinde karar kılınmıştır. “Düşünce Labirenti” kavramının ruminasyonun gerçek doğasını yansıtarak bilimsel literatüre daha uygun olabileceği düşünülmektedir. Labirent kavramının, ruminasyonun hem olumsuz hem de içinden çıkılamaz sürekli bir döngü özelliğini tek kelimeyle yansıtması, ifadeyi teknik ve anlamsal açıdan oldukça etkili kılan bir karşılıktır.

Anahtar Kelimeler

Ruminasyon , Zihinsel Geviş Getirme , Düşünce Labirenti

DO MINDS RUMINATE? A CONCEPTUAL PROPOSAL FOR REFRAMING RUMINATION AS THE “THOUGHT LABYRINTH”

Öz

When the Turkish literature is examined, it is seen that there is no definitive consensus regarding the term rumination, with various studies employing different expressions. Mental rumination (juggling the ideas) is one of them. The use of that term for human beings has drawn criticism due to its potential for biological and cultural incongruity, as well as its somewhat derisive connotation when applied to humans. Therefore, there is a need for a local concept being formed as a result of comprehensive research on the antecedents of rumination and its effects on individuals and organizations. Conducting such a study will both contribute to a better understanding of the concept and fill the gap in the field by clarifying its ambiguity. Designed as an exploratory study, qualitative data from literature review and focus group interviews were analyzed using thematic analysis and Meleis’s method of Concept Development. Thus, the decision was made to propose the concept of “Thought Labyrinth” by discussing expressions such as “Obsessive Minds”, “Mental Rotation”, “Thought Vortex”, or “Thought Spiral”. It is thought that the concept of “Thought Labyrinth” may be more appropriate to the scientific literature by reflecting complex and cyclical nature of rumination, capturing both its persistent and disorienting characteristics. The concept of the labyrinth, with its connotation of an inescapable, convoluted mental pathway, offers a succinct and semantically powerful alternative for the Turkish academic context.

Anahtar Kelimeler

Rumination , Mental Rumination , Thought Labyrinth

Kaynakça

• Akcan, G. (2013). Mutlak gerçek ihtiyacı ölçeği geliştirme çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akgün, A. (2023). Benlik uyuşmazlıkları ile kendine odaklanma paradoksunun depresyon ve anksiyete üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Aydın, A. ve Özcan, B. E. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde sağlık çalışanlarında belirsizliğe tahammülsüzlük, ruminatif düşünme biçimi ve psikolojik sağlamlık düzeyleri. Cukurova Medical Journal, 46(3), 1191-1200. https://doi.org/10.17826/cumj.925771
• Bader, G. ve Rossi, C. (2002). Focus groups: A step-by-step guide (3rd Edition), The Bader Group.
• Baer, R. A. (2015). Mutluluk uygulamaları (Çev.: E. Kıvılcım). Olimpos Yayınları.
• Blaney, P. H. (1986). Affect and memory: A review. Psychological Bulletin, 99(2), 229-246. https://psycnet.apa.org/buy/1986-16307-001
• Bolat, E. ve Yüksel Şahin, F. (2025). Üniversite Öğrencilerinin Denetim Odağı Düzeylerinin Temel Psikolojik İhtiyaçların Doyumuna, Koşulsuz Kendini Kabule ve Ruminasyona Göre İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 14(1), 44-56. https://doi.org/10.30703/cije.1428498
• Bülbül, A. E. ve Ketenci, H. (2020). Evlilik doyumu evlilikte güç algısı ve bağışlayıcılık. Eğitim yayınevi.
• Calhoun, L. G., Cann, A., Tedeschi, R. G. ve McMillan, J. (2000). A correlational test of the relationship between postraumatic growth, religion, and cognitive processing. Journal of Traumatic Stress, 13(3), 521-527. https://doi.org/10.1023/A:1007745627077
• Can, M. ve Aydın, N.C. (2022). Eylemsiz düşünceler sarmalına kapılmak: Ruminasyon. Journal of Organizational Behavior Studies, 2(1), 57-69. https://www.obstudies.org/index.php/obs/article/view/8
• Conway, M., Csank, P. A. R., Holm, S. L. ve Blake, C. K. (2000). On assessing individual differences in rumination on sadness. Journal of Personality Assessment, 75(3), 404-425. https://doi.org/10.1207/S15327752JPA7503_04
• Cropley, M. ve Zijlstra, F. (2011). Work and rumination. J. Langan-Fox, & C. L. Cooper (Eds.), Handbook of stress in the occupations (pp. 487-502). Edward Elgar Publishing.
• Cropley, M., Zijlstra, F. R., Querstret, D. ve Beck, S. (2016). Is work-related rumination associated with deficits in executive functioning? Frontiers in psychology, 7(1524), 1-8. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01524
• Çetiner, N. (2023). Lider-üye etkileşimi ile çalışanların bağlamsal performansları ve ruminatif düşünme düzeyleri arasındaki ilişki: Ampirik bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(39), 930-945. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1202088
• Dalbaşı, R. İ. ve Kısa, C. (2022). Algılanan stres düzeyi ve ruminasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 8(1), 1-22. https://dergipark.org.tr/en/pub/aitdergi/issue/71503/1057201
• DePeters, E. J. ve George, L. W. (2014). Rumen transfaunation. Immunology letters, 162(2), 69-76. https://doi.org/10.1016/j.imlet.2014.05.009
• Erzen, M. Ü. ve Dikkatli, S. (2019). Travma sonrası stres bozukluğunda medyanın rolü. Asya Studies, 1(7), 51-61. https://doi.org/10.31455/asya.530943
• Geisler, M., Buratti, S. ve Allwood, C. M. (2019). The complex ınterplay between emotion regulation and work rumination on exhaustion. Frontiers in Psychology, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01978
• Güzel, E. ve Avcı, A. (2009). Çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğine başvuran zekâ geriliği tanısı alan hastaların özellikleri (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi.
• Ingram, I. M. ve McAdam, W. A. (1960). The electroencephalogram, obsessional illness and obsessional personality. Journal of Mental Science, 106 (443), 686-691. https://doi.org/10.1192/bjp.106.443.686
• Işık, B. (2009). Uludağ Üniversitesi öğrencilerinde yeme bozukluklarının araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi.
• Kalfa, E. ve Alkar, Ö. Y. (2019). Üstün yetenekli çocuk ve ergenlerde mükemmelliyetçilik, ruminasyon ve depresyon ilişkisi: Derleme Çalışması. Journal of Gifted Education and Creativity, 6(1), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/jgedc/issue/45283/537905
• Kaplan HI, Sadock BJ. (2015). Kaplan & Sadock’s synopsis of Psychiatry. Behavioral Sciences/ Clinical Psychiatry (10’th ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
• Karakavak, Z., Tiryaki, S. ve Menteşe, F. G. (2024). Algılanan stresin örgütsel dinçlik ve işe odaklanma üzerindeki etkisinde ruminasyonun aracı rolü: hemşireler üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 42, 95-110. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1342947
• Karatepe, H. T. (2022). Kritik analitik düşünmeye tuzak kuran iki sinsi kardeş; ruminasyon ve endişe. Academic Perspective Procedia, 5(1), 289-293. https://doi.org/10.33793/acperpro.05.01.29
• Kazkondu, İ. (2010). Üniversite öğrencilerinde ortoreksiya nervoza (sağlıklı beslenme takıntısı) belirtilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Krueger, R.A. ve Casey, M.A. (2000). Focus groups: A practical guide for applied research. Sage Pub.
• Kuzucu, Y., Tunçer, İ. ve Aksu, Ş. (2015). İlişkilerde bilişsel çarpıtmalar ve öz-kontrol ilişkisinde sürekli öfkenin aracılık rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 48-56. https://dergipark.org.tr/en/pub/aduefebder/issue/33899/375284
• Law, B.M. (2005). Probing the depression-rumination cycle. APA Monitor, 36(10), 38-39. https://www.apa.org/monitor/nov05/cycle
• Lebel R.D. (2017). Moving beyond fight and flight: A contingent model of how the emotional regulation of anger and fear sparks proactivity. Academic Management Review, 42(2), 190-206. https://doi.org/10.5465/amr.2014.0368
• Martin L.L. ve Tesser A. (1996). Some ruminative thoughts. R. S. Wyer (ed.) Ruminative Thoughts Advances in Social Cognition. Psychology Press.
• McEwen M. ve Wills E.M. (2002). Theoretical basis for nursing. Lippincott Williams & Wilkins.
• Meleis, A.İ. (2012). Theoretical nursing: development and progress (5nd ed.). Wolters Kluwer Lippincott Williams & Wilkins.
• Nolen- Hoeksema, S. ve Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: The 1989 Loma Prieta earthquake. Journal of Personality and Social Psychology, 61(1), 115- 121. https://doi.org/10.1037/0022-3514.61.1.115
• Nolen‐Hoeksema, S. (2003). The response styles theory. Costas Papageorgiou & Adrian Wells (Eds.), Depressive rumination: Nature, theory and treatment (pp. 107-124), London.
• Oktaysoy, O., Kaygın, E. ve Topçuoğlu, E. (2023). Olumsuz düşünce döngüsü ve kolektif şükranın işyeri mutluluğuna etkisi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (1), 243-259. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1135816
• Omay, Z. M. (2019). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin hayat memnuniyeti ve dindarlık yönelimleri açısından incelenmesi: MÜ ilâhiyat fakültesi öğrencileri örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbay, A., Kahraman, S. ve Altun, N. (2024). Yetişkin eğitimi açısından ruminasyon, sıkıntıya dayanma ve bilişsel esnekliğin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(9), 20246-20246. https://uleder.com/index.php/uleder/article/view/536
• Pamuk, M. ve Gökce, Z. (2020). Rehber öğretmenlerin psikolojik sağlamlıklarının öz eleştirel ruminasyon, sıkıntıyı tolere etme ve psikolojik kırılganlık bağlamında incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 63-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/usakead/issue/56536/728906
• Peled, M. ve Moretti, M.M. (2007). Rumination on anger and sadness in adolescence: Fueling of fury and deepening of despair. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology (1), 66-75. https://doi.org/10.1080/15374410709336569
• Pravettoni, G., Cropley, M., Leotta, S. N. ve Bagnara, S. (2007). The differential role of mental rumination among industrial and knowledge workers. Ergonomics, 50(11), 1931-1940. https://doi.org/10.1080/00140130701676088
• Querstret, D., Cropley, M., ve Fife-Schaw, C. (2017). Internet-based instructor-led mindfulness for work-related rumination, fatigue, and sleep: Assessing facets of mindfulness as mechanisms of change. A randomized waitlist control trial. Journal of occupational health psychology, 22(2), 153-169. https://doi.org/10.1037/ocp0000028
• Rimé, B. (1995). Mental rumination, social sharing, and the recovery from emotional exposure. J. W. Pennebaker (Eds.), Emotion, disclosure, and health (pp. 271-291). American Psychological Association, https://doi.org/10.1037/10182-013
• Robinson, M. S. ve Alloy, L. B. (2003). Negative cognitive styles and stress-reactive rumination interact to predict depression: A prospective study. Cognitive Therapy and Research (3), 275-291. https://link.springer.com/article/10.1023/a:1023914416469
• Sevinç, O. (2022). İş gücünü oluşturan bireylerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin beceri uyuşmazlığı, işsel ruminasyon ve mesleki doyum kapsamında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Swingewood, A. (1998). Sosyolojik düşüncenin kısa tarihi (Çev.: O. Akınhay). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Totan, T. (2015). Duygu düzenlenme anketi Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 153-161. https://jcbpr.org/storage/upload/pdfs/1708347201-tr.pdf
• Türk Dil Kurumu (TDK). Labirent. Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 22.06.2024. https://sozluk.gov.tr/
• Yağmur, B. (2018). Üniversite öğrencilerinde bağlanma stilleri, ruminasyon ve depresyon düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Yaşa, E. N. (2019). Sağlık çalışanlarının, bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin ve öz anlayış düzeylerinin anksiyete düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H. (2023). Çalışma Yaşamında Ruminasyon. Ömer Emre Arslan (Ed.) Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Uluslararası Araştırmalar XVIII (1. Baskı), Eğitim Yayınevi.
• Zengin, Ç. (2021). Hemşirelerde tükenmişlik düzeyinin ruminatif düşünce biçimleri ve örgütsel affedicilik açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.