DİJİTAL AKTİVİZM KAVRAMINA YÖNELİK BİBLİYOMETRİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1322 - 1335, 24.10.2025

Merve Südemen

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1633734

Öz

Ekran kültürü, bireylerin dijital cihazlar, bilgisayarlar, tabletler, akıllı telefonlar ve televizyon gibi ekranlar aracılığıyla bilgiye, eğlenceye, iletişime ve toplumsal etkileşime erişimini ifade eder. Dijital aktivizm ise bu ekran kültürü içerisinde, dijital teknolojileri kullanarak toplumsal ve politik değişim için çalışan bir aktivizm biçimidir. Ekransız bir dünya düşünemediğimiz bir zaman diliminde, aktivizmin de dijitalde yoğunluk kazanması olası bir durumdur. Bu bağlamda, bu çalışma, ekran kültürü ile dijital aktivizmin iç içe olduğu bu kavramlar üzerine, DergiPark internet sitesinde yayınlanmış ve “dijital aktivizm” anahtar kelimesi ile ortaya çıkan 45 bilimsel makaleden elde edilen bibliyometrik bir analiz sunmaktadır. Araştırma Ocak 2024 ve Şubat 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olup, çalışmaların yıllara göre dağılımı, yayınlandığı dergiler, araştırma deseni, araştırma yöntemleri, tema dağılımları ve evreni analiz edilmiştir. Çalışmanın amacı, dijital aktivizmin akademik literatürde nasıl ele alındığını incelemek ve gelecekte yapılacak araştırmalar için bir çerçeve sunmaktır. Elde edilen bulgular, dijital aktivizmin ekran kültürü ile nasıl iç içe geçtiğini göstermekte ve bu alanda artan akademik ilgiyi ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekran , Ekran Kültürü , Dijital , Aktivizm , Dijital Aktivizm

Etik Beyan

“Dijital Aktivizm Kavramına Yönelik Bibliyometrik Bir Değerlendirme” isimli araştırma boyunca bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuştur. Ayrıca, bu araştırma başka bir akademik yayın platformuna değerlendirilmek üzere gönderilmemiştir. Bununla birlikte, bu araştırma etik kurul kararı gerektirmemektedir.

A BIBLIOMETRIC ANALYSIS OF THE CONCEPT OF DIGITAL ACTIVISM

Öz

Screen culture refers to individuals’ access to information, entertainment, communication, and social interaction through digital devices such as computers, tablets, smartphones, and television. Digital activism is a form of activism that works for social and political change using digital technologies within this screen culture. In a time period when we cannot imagine a world without screens, it is possible that activism will also intensify in the digital world. In this context, this study presents a bibliometric analysis of the interplay between screen culture and digital activism, obtained from 45 peer-reviewed articles retrieved from the DergiPark database using the keyword “digital activism’’. Conducted between January and February 2024, the research examines the distribution of these publications over time, their outlet journals, research designs, methodologies, thematic foci, and sampling frames. The aim of the study is to examine how digital activism is addressed in academic literature and to provide a framework for future research. The findings demonstrate how digital activismhas become intertwined with screen culture and reveal the increasing academic interest in this area.

Anahtar Kelimeler

Screen , Screen Culture , Digital , Activism , Digital Activism

Kaynakça

• Acar Şentürk, Z., Tos, O., & Dıvrak, E. (2022). Yeni Medyada Dijital Aktivizm Göstergeleri: Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Örgütleri Üzerine Bir İnceleme. Selçuk İletişim, 15(2), 702-736. https://doi.org/10.18094/josc.1114480
• Alanka, D. (2024). Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84.
• Alsharif, A. H., Salleh, N., & Baharun, R. (2020). Research trends of neuromarketing: A bibliometric analysis. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 98(15), 2948-2962.
• Benkler, Y. (2006). The wealth of networks: How social production transforms markets and freedom. Yale University Press.
• Bennett, W. L., & Segerberg, A. (2012). The logic of connective action: Digital media and the personalization of contentious politics. Information, Communication & Society, 15(5), 739–768. https://doi.org/10.1080/1369118X.2012.670661
• Bozkurt, M., & Ozturk, F. (2022). Qualitative Research in Social Sciences: A Research Profiling Study. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 17(1), 247-277. https://doi.org/10.29329/epasr.2022.248.1
• Coşkun Tuna, P., & Türkölmez, O. (2023). Yeni Toplumsal Hareketler ve Dijital Aktivizm. Kamu Yönetimi Ve Politikaları Dergisi, 4(2), 211-240. https://doi.org/10.58658/kaypod.1314396
• Çakmak, V. (2018). Mobil iletişim kültürü bağlamında mobil oyunlar: Yürü, keşfet, yakala, biriktir, Pokemon GO! V. Çakmak & S. Çavuş (Ed.), Dijital kültür ve iletişim içinde (ss. 309-333) Literatürk Academia.
• Castells, M. (2001). The ınternet galaxy. reflections on the ınternethe ınternet galaxy. reflections on the ınternet. Business and Society, Oxford University Press.
• Galeano, E. (2017). Tepetaklak: tersine dünya okulu. (B. Kale, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Gök Demir, Z., Erendağ Sümer, F., & Karakaya, Ç. (2020). A bibliometric analysis of public relations models. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (58), 105-132. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2020-0015
• Gregg, H. S. (2016). Three theories of religious activism and violence: Social movements, fundamentalists, and apocalyptic warriors. Terrorism and Political Violence, 28(2), 338-360. https://doi.org/10.1080/09546553.2014.918879
• Hands, J. (2011). @ is for Activism: Dissent, Resistance and Rebellion in a Digital Culture. Pluto Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt183pbtr
• Holland, D., & Correal, D. G. (2013). Assessing the transformative significance of movements & activism: Lessons from a postcapitalist politics. Outlines - Critical Practice Studies, 14(2), 130-159. https://doi.org/10.7146/ocps.v14i2.9796
• Huhtamo, E. (2009). The sky is (not) the limit: Envisioning the ultimate public media display. Journal of Visual Culture, 8(3), 329-348. https://doi.org/10.1177/147041291036429
• Hussain, A., Fatima, N. A (2011). Bibliometric analysis of the ‘Chinese Librarianship: an International Electronic Journal, (2006-2010)’. Chinese Librarianship: an International Electronic Journal, 31.
• İli, B. (2023). Hashtag Aktivizmi Araştırmalarının Bibliyometrik Analizi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13 (4), 900-915.
• Jafari, Z., & Jafari, M. (2022). Social Media as a Political Arena: A Qualitative Analysis of Online Activism. Interdisciplinary Studies in Society, Law, and Politics, 1(2), 19 25. https://doi.org/10.61838/kman.isslp.1.2.4
• Jones, S.(1998). Cybersociety 2.0: revisiting computer-mediated community and technology. London: Sage.
• Karagöz, K. (2013). Yeni medya çağında dönüşen toplumsal hareketler ve dijital aktivizm hareketleri. İletişim Ve Diplomasi(1), 131-156.
• Kelly, B. Brian, (2012), Investıng ın a centralızed cybersecurıty ınfrastructure: why “hacktıvısm” can and should ınfluence cybersecurıty reform. Boston University Law Review, 92 (1663), 1663-1711.
• Manovich, L. (2001). The language of new media. Cambridge: The MIT Press.
• Miritello, G., Moro, E., Lara, R., Martínez-López, R., Belchamber, J., Roberts, S. G. B., & Dunbar, R. I. M. (2013). Time as a limited resource: Communication strategy in mobile phone networks. Social Networks, 35(1), 89–95. https://doi.org/10.1016/j.socnet.2013.01.003
• Mishra, R. (2018). Social media and hashtag activism: A case study of #Metoo. Campaign. Advance and Innovative Research, 5(3), 51-54.
• Pritchard, A.(1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal of Documentation, 25, 348–349.
• Shirky, C. (2011). The political power of social media: The political power of social media. Foreign Affairs, 90(1), 28-41.
• Sıvıtanıdes, M. (2011). The Era of Digital Activism. Conference for Information Systems Applied Research.
• Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The era of digital activism. Conference for Information Systems Applied Research, 4(1842), 01-08.
• Şimşir, İ. (2021). Bibliyometri ve bibliyometrik analize ilişkin kavramsal çerçeve. O. Öztürk ve G. Gürler (Ed.), Bir Literatür İncelemesi Aracı Olarak Bibliyometrik Analiz (2, s. 7-33). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özcan, F. F. (2012). Yeni medya ve dijital aktivizm. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, N., & Usanmaz, A. (2025). Dijital Aktivizm Konularını İçeren Çalışmaların Bibliyometrik Analiz ile İncelenmesi. Selçuk İletişim, 18(1), 462-491. https://doi.org/10.18094/josc.1573316
• Özkula, S. M. (2020). The construction of digital identities by social movement activists in the UK. Media, Culture & Society, 42(4), 538–555. https://doi.org/10.1177/0163443719855302
• Özkula, S. M., Reilly, P. J., & Hayes, J. (2022). Easy data, same old platforms? A systematic review of digital activism methodologies. Information, Communication & Society, 26(7), 1470–1489. https://doi.org/10.1080/1369118X.2021.2013918
• Özmen, Y. P. (2022). Dijital Çağda Siyasal Katılım: Toplumsal Hareketler ve Siyasi Partiler. Mülkiye Dergisi, 46(3), 767-793.
• Öztunç, M. (2023). Digital Activism In Turkey: Istanbul Convention As A Symbol Of Women’s Movement. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 13(2), 407-423. https://doi.org/10.7456/tojdac.1234097
• Thelwall, M. (2008). Bibliometrics to webometrics. Journal of information science, 34(4), 605- 621. https://doi.org/10.1177/0165551507087238
• Turhan, D. G. (2017). Dijital aktivizm. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(26), 26-44.
• Tüfekçi, Z. (2017). Twitter and tear gas: The power and fragility of networked protest. Yale University Press.
• Uçkan, Ö. (2011). Akıllı ağ çeteleri ve wikileaks. Digitalage, 1, 90-91.
• Uzunoğlu, A. (2022). Yeni toplumsal hareketler ve dijital medya. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 9, 81-95.
• Vasi, I. B., & King, B. G. (2012). Social movements, risk perceptions, and economic outcomes. American Sociological Review, 77(4), 573-596. https://doi.org/10.1177/0003122412448796
• Yamıch, J. & Smıth, A. (2012). Anonymous and LulzSec: The impact hacktivist organizations have on our perceptions of hackers and information security, Purdue University.
• Yegen, C. (2014). Bir dijital aktivizm biçimi olarak slaktivizm: change.org örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 84-108.