TYPES OF TANWĪN IN ARABIC SYNTAX ACCORDING TO THE WORD IT ACCOMPANIES

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1091 - 1104, 24.10.2025

Halis Dede , Zeki Turğut

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1648190

Öz

Arabic has held great significance throughout history, not only as one of the most widely spoken languages but also as the language of all Islamic sciences, particularly the two primary sources of Islam: the Qur'an and the Sunnah. During the pre-Islamic era and the early years of Islam, Arabic was spoken fluently and accurately, despite the existence of different dialects. However, with the expansion of Islam and the inclusion of non-Arab communities, certain linguistic errors began to emerge. Recognizing this issue, Islamic scholars and leaders undertook various efforts to preserve the integrity of the Arabic language and ensure the accurate understanding of the Qur'an and Sunnah. These efforts were initiated under the leadership of Abu al-Aswad al-Duʾalī, laying the foundation of Arabic grammar. The rules of grammar were later systematized with the work of Sībawayh in his renowned book Al-Kitāb. Over time, numerous works on syntax (nahw) have been written, and studies on the Arabic language continue today. This study examines the concept of tanwīn, one of the key topics in Arabic grammar. Although tanwīn has been examined from different perspectives in various fields of knowledge, this research analyzes it through the lens of syntax. It classifies tanwīn based on the words in which it appears and provides a detailed explanation of its definition and grammatical functions for each type. The primary aim of this study is not only to highlight how tanwīn appears in different sentence structures but also to help readers easily identify its type and syntactic role within a given sentence. This study, conducted through the document analysis technique as a qualitative research method, is significant in that it provides a meaningful contribution toward addressing the existing gap in the literature related to the field outlined in the conceptual framework.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric , Arabic , Grammar , Syntax , Tanvîn.

ARAPÇA NAHİV İLMİNDE BULUNDUĞU KELİMEYE GÖRE TENVÎNİN ÇEŞİTLERİ

Öz

Arapça, tarih boyunca en yaygın dillerden biri olmasının yanı sıra, İslamiyet’in temel kaynakları olan Kur’an ve Sünnet başta olmak üzere tüm İslami ilimlerin dili olması sebebiyle büyük bir öneme sahiptir. Cahiliye döneminde ve İslam’ın ilk yıllarında Arapça, farklı lehçelere sahip olsa da akıcı ve hatasız bir şekilde konuşulmaktaydı. Ancak İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte, Arap olmayan toplulukların bu dili öğrenmesi bazı dil yanlışlıklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu durumu fark eden İslam âlimleri ve yöneticileri, Kur’an ve Sünnet’in doğru anlaşılmasını sağlamak ve dilde meydana gelen hataları gidermek amacıyla Arap dili üzerine çeşitli çalışmalar yapmışlardır. Bu çabalar, Ebu’l-Esved ed-Düelî’nin öncülüğünde başlamış ve nihayetinde Arapça gramerinin temelleri atılmıştır. Sîbeveyhi’nin el-Kitâb adlı eseriyle bu kurallar sistematik bir yapıya kavuşmuştur. Zamanla nahiv alanında pek çok eser kaleme alınmış ve günümüzde de Arap dili üzerine çalışmalar devam etmektedir. Bu araştırma, nahiv ilminin önemli konularından biri olan tenvîn kavramını ele almaktadır. Farklı ilim dallarında çeşitli yönleriyle incelenen tenvîn, burada nahiv perspektifinden değerlendirilmiş ve bulunduğu kelimeye göre sınıflandırılarak her türün tanımı ve işlevi ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Çalışmanın temel amacı, nahiv alanında önemli bir konu olan tenvînin farklı metinlerde nasıl karşımıza çıkabileceğini göstermenin yanı sıra, okuyucunun bir cümlede yer alan tenvînin türünü ve işlevini kolayca belirleyebilmesine yardımcı olmaktır. Nitel bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi tekniğiyle gerçekleştirilen bu çalışma, kavramsal çerçevede belirtilen alana ilişkin literatürdeki mevcut boşluğun giderilmesine yönelik anlamlı bir katkı sağlaması açısından önem art etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı , Arapça , Gramer , Nahiv , Tenvîn.

Kaynakça

• Ahmed Muhammed, M. eş-Şâtır. (1983). El-Mûcez fî neş’eti’n-nahv. Mektebetu’l-Kulliyyâti’l-Ezheriyye.
• Ali, E.-M. (1404). Ḥavle’l-müşkilâti’l-menheciyye fî müʾellefâti’n-naḥvi’t-taʿlîmî. Buḥûs̱u Külliyyeti’l-luġati’l-ʿArabiyye.
• Çetin, A. (2003). Lahn. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 27, ss. 55-56). TDV Yayınları.
• Doğan, Y. (2014). Tenvînin Kur’an Belâgatındaki Yeri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi<br /> Tokat İlmiyat Dergisi, II(2), Article 2.
• el-Câmî, A. (2009). El-Fevâidu’d-diyâiyye. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• el-Çârperdî, A. b. H. (2013). El-Muġnî fi’n-nahv. el-Mektebetu’l-Hâşimiyye.
• el-Enbârî, E. B. M. b. el-Kâsım. (1987). Kitâbu’l-Ezdâd. el-Mektebetu’l-Asriyye.
• el-Ğalâyinî, M. b. M. (1994). Câmiʻu’d-durûsi’l-Arabiyye (30. bs). el-Mektebetu’l-Asriyye.
• el-Hamevî, Ş. A. Y. b. A. (1414). Mu‘cemu’l-udebâ’/İrşâdu’l-erîb ilâ ma‘rifeti’l-edîb (Vols. 1-7). Dâru’l-Garbi’l-İslâmî.
• el-Hudarî, M. (2003). Hâşiyetu’l-Hudarî ʻalâ Şerhi İbni ʻAkîl ʻalâ Elfiyyeti İbni Mâlik. Dâru’l-Fikr.
• el-Huzeliyyûn, eş-Ş. (1965). Dîvânu’l-Huzeliyyîn (Vols. 1-3). ed-Dâru’l-Kavmiyye li’t-Tibâʻi ve’n-Neşr.
• el-Luġavî, E. T. (1430). Merâtibu’n-nahviyyîn. el-Mektebetu’l-Asriyye.
• el-Meylânî, M. b. Ö. (t.y.). Şerhu’l-Muġnî fi’n-nahv. el-Mektebetu’l-Hâşimiyye.
• el-Murâdî, E. M. B. H. b. K. (2008). Tevdîhu’l-mekâsid ve’l-mesâlik bi-Şerhi Elfiyyeti’bni Mâlik (1. bs, Vols. 1-3). Dâru’l-Fikri’l-Arabî.
• el-Uşmûnî, E.-H. N. A. b. M. (1955). Şerhu’l-Uşmûnî ʻalâ Elfiyyeti İbni Mâlik. Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
• el-Vakkâd, E.-V. Z. H. b. A. b. E. B. el-Ezherî. (2006). Şerhu’t-tasrîh ʻale’t-Tevdîh (2. bs). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• el-Hâkim en-Nîsâbûrî, İ.-B. E. A. M. b. A. (t.y.). El-Mustedrak ʻala’s-sahîhayn (1. bs, Vols. 1-4). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• el-ʻ Ukberî, E.-B. M. ʻAbdullah b. H. el-Bağdâdî. (2009). El-Lubâb fî ʻileli’l-binâ’i ve’l-iʻrâb (1. bs). Mektebetu’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.
• es-Sabbân, M. b. A. (t.y.). Hâşiyetu’s-Sabbân ʻalâ Şerhi’l-Uşmûnî ʻalâ Elfiyyeti İbni Mâlik. el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye.
• es-Suyûtî, C. A. b. E. B. (t.y.). El-Eşbâh ve’n-nezâir. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• es-Suyûtî, C. A. b. E. B. (2000). El-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi’l-Elfiyye. Muessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiyye.
• ez-Zebîdî, E. B. M. b. H. (1119). Tabakâtu’n-nahviyyîn ve’l-luġaviyyîn (2. bs). Daru’l-Maʻârif.
• Gezer, İ. (2024). Dua ve Mukteza-i Hal Çerçevesinde Aydın Güzelhisarlı Muhammed b. Âlim Muhammed’in Dua Ayetleri Tefsiri ve Tahkiki (M. Ünal & H. Dede, Ed.; 1. bs). Klm Yayınları.
• İbn Cinnî, E.-F. O. (1952). El-Hasâis. Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye.
• İbn Cinnî, E.-F. O. (2000). Sirru sinâʻati’l-iʻrâb (1. bs, Vols. 1-2). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• İbn Hişâm, C. A. b. Y. (1985). Muġni’l-lebîb ʻan kutubi’l-aʻârîb (6. bs, Vol. 1-1). Dâru’l-Fikr.
• İbn Hişâm, E. M. A. b. Y. (t.y.). Muġni’l-lebîb ʻan kutubi’l-aʻârîb. el-Mektebetu’l-Asriyye.
• İbn Hişâm, E. M. A. b. Y. (2004). Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ (4. bs). Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye.
• İbn ʻAkîl, B. el-Hemedânî. (t.y.). Şerhu İbn ʻAkîl ʻalâ Elfiyyeti İbn Mâlik (20. bs). Dâru’t-Turâs.
• İbn Mâlik, E. A. el-Endelusî. (t.y.). Elfiyyetu İbn Mâlik fi’n-nahvi ve es-sarf. Mektebetu Dâri’l-Minhâc.
• İbn Ümmi Kâsım, el-H. b. K. el-Murâdî. (2001). Tevdîhu’l-mekâsid ve’l-mesâlik bi-Şerhi Elfiyyeti’bni Mâlik. Dâru’l-Fikri’l-Arabî.
• İbn Yaʻîş, M. E.-B. (2001). Şerhu’l-Mufassal. Dâru’l-Kutbi’l-İlmiyye.
• İbnu’n-Nâzım, M. b. M. (2000). Şerhu İbni’n-Nâzım ʻalâ Elfiyyeti’bni Mâlik. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• İbnu’s-Sâiğ, E. A. Ş. M. b. H. (2004). El-Lemha fî Şerhi’l-Muhla (1. bs, Vols. 1-2). ʻİmâdetu’l-Bahsi’lʻİlmî bi’l-Câmiʻati’l-İslâmiyye.
• Kocabıyık, H. İ. (2020). Arap Dilinde Okuma Kavramı. Kilitbahir [Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, Article 17.
• Kocabıyık, H. İ. (2022a). Arap Nahiv İlminin Doğuşu. İçinde A. Yıldız (Ed.), Arap Edebiyatının Gelişim Serüveni 1 (ss. 69-94). Palet Yayınları.
• Kocabıyık, H. İ. (2022b). Arap Nahiv İlminin Gelişimi. İçinde A. Yıldız (Ed.), Arap Edebiyatının Gelişim Serüveni 1 (ss. 95-128). Palet Yayınları.
• Özli, M. (2009). Kıraatçılar ve Nahivciler’e Göre Sakin Nûnun ve Tenvînin Hükümleri. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX(1), Article 1.
• Sevinç, R. R. (2012). Arapçada Türüne Göre Tenvin, Anlam Özellikleri ve Kullanımı. EKEV Akademi Dergisi, XVI(51), Article 51.
• Şahin, R., & Turğut, H. (2023). Mef‘uller Ve Münâdânın Amili Konusunda Basra Ve Kûfe Nahiv Ekolleri Arasındaki Nahiv İhtilafları. 6(2), 174-179. https://doi.org/10.59372/turajas.1394687
• Şener, M. (1993). Çârperdî. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 8, ss. 230-231). TDV Yayınları.
• Tantâvî, M. (1995). Neş’etu’n-nahv ve târîhu eşheri’n-nuhât (2. bs). Daru’l-Maʻârif.
• Tilkitaş, S. (2023). Kur’an-ı Kerim’de Bazı Bedî‘ Sanatlarının Kullanımı = The Use of Some Bedi’ Arts in the Quran. Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, X(39), Article 39.
• Ünal, M. (2015). Hıfzî’nin 16. Yüzyılda Yazdığı Atasözleri Derlemesi: Manzûme-i Durûb-ı Emsâl. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi SBD, 35, 101-126.
• Ünal, M. (2016). Osmanlı Türkçesi Grameri Sözlüğü. El-Yay Yayıncılık.
• Ünal, M. (2020). Türk-İslam Edebiyatı. Lisans Yayınları.
• Katkı Oranı Beyanı Makaleye her iki yazar da %50 oranında katkı sunmuştur.