DENİZLİ İLİ ÖZELİNDE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLERİN GÖREV VE SORUMLULUKLARI BAĞLAMINDA YAŞADIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 2, 1462 - 1479, 24.10.2025

Bircan Aşuk , İbrahim Organ

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1651286

Öz

Vergi gelirlerinin etkin ve verimli bir şekilde toplanmasında önemli bir role sahip olan ve vergi idaresiyle mükellefler arasında köprü görevi gören serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) meslek mensuplarının hizmet verdikleri mükellefleri ile yaptıkları sözleşmelere istinaden ve ilgili vergi mevzuatı ile meslek kanunu çerçevesinde yerine getirmek zorunda oldukları görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Muhasebe bilgisine ihtiyaç duyan kişi, kurum ve kuruluşların söz konusu bu bilgi ihtiyacını zamanında ve eksiksiz bir şekilde karşılamayı hedefleyen SMMM meslek mensuplarının yerine getirdikleri görev ve sorumlulukları kapsamında, diğer profesyonel meslek gruplarında olduğu gibi çözüm bekleyen bazı sorunları bulunmaktadır. Bu çalışma ile SMMM meslek mensuplarının görev ve sorumluluklarına ilişkin olarak yaşamış oldukları sorunların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda öncelikle SMMM meslek mensuplarının yaşadıkları sorunlar, geçmişte yapılan araştırmalar ışığında ele alınmıştır. Ardından, derinlemesine mülakat tekniğiyle yapılan görüşmelerle Denizli ilinde faaliyet gösteren SMMM meslek mensuplarının yaşamış oldukları sorunlar ortaya konmuştur. Daha sonra ise yapılan çalışmadan elde edilen bulgularla literatürde bu konuda yapılan çalışmalar birlikte değerlendirilmek suretiyle benzerlik ve farklılıklar bağlamında çözüm önerileri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) , Görev , Sorumluluk

Destekleyen Kurum

Pamukkale Üniversitesi

PROBLEMS EXPERIENCED BY CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS IN DENİZLİ IN THE CONTEXT OF THEIR DUTIES AND RESPONSIBILITIES AND PROPOSED SOLUTIONS

Öz

Certified Public Accountants (CPAs), who play a crucial role in the effective and efficient collection of tax revenues and act as a bridge between tax authorities and taxpayers, have duties and responsibilities that they must fulfill in accordance with their contracts with the taxpayers they serve, as well as within the framework of relevant tax legislation and professional law. CPAs, aim to meet the information needs of individuals, institutions and organizations that need accounting information in a timely and complete manner However, CPAs also face certain challenges in fulfilling their duties and responsibilities. This study aims to identify the problems experienced by CPAs concerning their duties and responsibilities. In this context firstly, the problems that have been experienced by CPAs were discussed in detail in the light of previous research. Secondly, in-depth interviews were conducted with CPAs operating in Denizli to uncover the problems they encounter in practice. After the comprehensive explanations related to in-depth interviews results, the findings obtained from this study were evaluated alongside existing literature on the subject, and solution proposals were presented in terms of similarities and differences.

Anahtar Kelimeler

Certified Public Accountants (CPA) , Duty , Responsibility

Kaynakça

• Akgün B. (2018). Türkiye'de muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve çözüm önerileri, [Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi].
• Akpınar T. ve Küçükgöksel N. Ç. (2020). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin iş yaşamlarında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 34-53.
• Alagöz A. ve Ceran Y. (2007). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları, meslek örgütünden beklentileri ile mesleki vizyon algılarını belirlemeye yönelik bir araştırma: Konya ili uygulaması, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7(14), 291-312.
• Alvi M. (2017). Critical issues in accounting, Critical Issues in Accounting Munich Personal RePEc Archive https://mpra.ub.uni-muenchen.de/87398/1/MPRA_paper_87398.pdf
• Arslan İ. (2022). Muhasebe mesleğinin temel sorunları ve çözüm önerileri, Erciyes Akademi Dergisi, 36(1), 1-18. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1086487
• Atabay İ. (2016). Muhasebe meslek mensuplarında işkoliklik düzeyinin tespitine yönelik bir alan araştırması, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, 729-742.
• Ayboğa M. H. (2003). Globallaşme sürecinde ülkemizde muhasebe mesleği ve meslek mensuplarının eğitimi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18(1), 327-359.
• Aydemir O. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunlar ve beklentiler, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 71-84. https://doi.org/10.25095/mufad.396577
• Banar K. ve Ekergil V. (2010). Muhasebe meslek mensuplarının hizmet kalitesi: sunulan hizmetlerin kalitesi ile müşteri memnuniyeti ilişkisi Eskişehir uygulaması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 39-60. Bilen A. (2008). Doğu Anadolu Bölgesindeki muhasebe meslek mensuplarının profilleri, etik kurallarına bakışları ve meslek sorunları üzerine bir araştırma, Mali Çözüm Dergisi, 85, 27-42.
• Biyan Ö. (2012). Muhasebe meslek mensuplarına yönelik bir çalışma: meslek mensuplarının demografik durumları, mesleki sorunları ve değerlendirilmesi, Sosyo Ekonomi Dergisi, 17(17), 105-134.
• Çelik Y. ve Şendurur U. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının karşılaştığı sorunlar ve beklentileri: Muş ve Ağrı illeri örneği, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13(1), 25-50. https://doi.org/10.29067/muvu.568083
• Çeltikli Ö. (2019). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve beklentileri: İzmir ilinde bir uygulama, [Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi].
• Çetin A. C. ve Şahin Dağlı S. (2014). Muhasebe meslek etiği ve meslek mensuplarının etik hakkındaki görüşleri üzerine Isparta ilinde bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 55-84.
• Deran A. ve Beller B. (2017). Muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunlar ve bağlı bulundukları meslek odasından beklentileri üzerine bir araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 50, 37-56.
• Ede Y. ve Karahan M. (2020). Serbest muhasebeci mali müşavirlik meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerinde karşılaştıkları sorunlar ve beklentileri: Gaziantep uygulaması, İzmir YMMO Dergisi, 2(2), 115-128.
• Gökgöz A. ve Zeytin M. (2012). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerinde karşılaştıkları sorunlar ve beklentileri: Bilecik ve Yalova illeri uygulaması", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 477-493.
• Güçlü A. D. (2007). Türkiye'de muhasebe mesleğinin sorunları ve çözüm yolları, [Yüksek Lisans Projesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi].
• Gülçin K. (2018). Muhasebe mesleğinin gelişimi ve meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 669-682. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2581
• Gümüş A. ve Karaca H. (2024). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve beklentileri: Malatya ilinde nitel bir çalışma, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 99-116.
• Gündüz M. ve Özen E. (2016). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve mesleki memnuniyetlerinin analizi: Uşak ili örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 70, 67-90. https://doi.org/10.25095/mufad.396681
• Hacırüstemoğlu R., (2009). Muhasebede uzmanlaşma, Mali Çözüm Dergisi, 93, 17-27.
• Hepaksaz E. (2018). Vergi mükellefi - mali müşavir ilişkilerinde yetki - sorumluluk sorunsalı (Genel sorunlar ve bazı yargı kararları ışığında değerlendirmeler), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 233-251. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.406279
• Işık A., Selvi Yavuz Ö., Işık H., Cavlak H. ve Şeren G. Y., Tekirdağ'daki muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve çözüm önerileri, Namık Kemal Üniversitesi, https://bapbs.nku.edu.tr/dosyalar/331/rapor_313BDA43-AF56-99DF-AE0A-730273091753.pdf
• İbrahimoğlu N., Kara E. ve Karaca C. (2014). Muhasebe meslek mensuplarının yönetimsel sorunları algılamaları üzerine bir araştırma, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 589-605. https://doi.org/10.21547/jss.256808
• Kalaycı Ş. ve Tekşen Ö. (2006). Muhasebecilik mesleğinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri: Isparta il merkezi uygulaması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 31, 90-101.
• Karcıoğlu R. ve Yazarkan H. (2011). Muhasebe meslek mensuplarının faaliyetleri sırasında kamu kurumlarında karşılaştıkları sorunlara ilişkin ampirik bir araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 34, 1-12.
• Katkat Özçelik M. (2018). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin sorunları ve bu sorunların cinsiyet boyutu: Artvin ve Rize örnekleri, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 15(58), 99-125.
• Kaya G. A. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve çözüm önerileri: Elazığ'da bir araştırma, The Journal of Academic Social Sciences Studies, 41, 207-231. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3089
• Kısakürek M. ve Alpan N. (2010). Muhasebe meslek etiği ve Sivas ilinde bir uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 213-228.
• Kızıl C., Aslan T. ve Kızay Ö. (2019). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve ilgili çözüm önerileri: Kocaeli örneği", Muhasebe ve Maliye Dergisi, 2(1), 23-37.
• Kutlu H. A. (2008). Muhasebe meslek mensupları ve çalışanlarının etik ikilemleri: Kars ve Erzurum illerinde bir araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 143-170. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002067
• Len Jui and Jessie Wong. (2013). Roles and importance of professional accountants in business, IFAC, https://www.ifac.org/news-events/2013-10/roles-and-importance-professional-accountants-business
• Özçelik H. ve Angı G. G. (2017). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği ve etik ikilem algıları: Antalya ili örneği, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 50, 141-158.
• Öztürk M. ve Şimşek A. (2017). Erzurum'daki muhasebe meslek mensuplarının yaşadıkları sorunlar ve sorunların tükenmişlikleri üzerine etkisi, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 851-876.
• Özulucan A., Bengü H. ve Özdemir F. S. (2010). Muhasebe meslek mensuplarının güncel sorunları, uygulamada karşılaştıkları yetersizlikler ve meslek odalarından beklentilerinin unvanları ve mesleki deneyim süreleri yönüyle incelenmesi: Türkiye genelinde bir araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 31, 41-64.
• Özyürek H. (2009). Türkiye'de muhasebe ve muhasebe mesleğinin tarihi, muhasebecilerin iş tatmini, beklentileri, karşılaşılan sorunlar, [Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi].
• Sallabaş K. (1996). Muhasebe mesleği ve 3568 sayılı serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavirlik ve yeminli mali müşavirlik kanununun incelenmesi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar, [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Madde: 27., 28., 50., 03.01.1990 tarihli, 20391 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20391.pdf
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerce Tutulacak Defter ve Kayıtlar ile Meslek Mensuplarının Bildirim Mecburiyeti Hakkında Yönetmelik, Madde: 5-13, 15.07.1992 tarihli, 21285 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21285.pdf
• Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 227. Maddesine Göre İmzalanacak Vergi Beyannamelerinde Uyulacak Esaslara İlişkin Mecburi Meslek Kararı, Madde: 3 ve 4., 18.10.2001 tarihli, 24557 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/10/20011018.htm
• Taşçı D. (2019). Türkiye'de muhasebe mesleği, meslek mensupları ve çalışanlarının sorunları ve beklentileri: Kars - Ardahan - Iğdır illerinde bir araştırma, [Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi].
• Terzi A. (2010). Muhasebe mesleği ve Rize'deki meslek mensuplarına yönelik bir araştırma, [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Tetik N., Kınay F. ve Ciğer A., (2008). Antalya ilindeki muhasebe meslek mensuplarına yönelik durum analizi ve beklentilerini saptamaya dönük bir araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 38, 70-79.
• Tugay O. ve Tekşen Ö. (2014). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları: Burdur ilinde bir araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 223-232.
• Utku M. ve Kurtcebe E. (2019). Muhasebe meslek örgütlenmesinin Türkiye'deki tarihi ve TÜRMOB'un mesleki eğitimdeki yeri, Researchgate, https://www.researchgate.net/publication/336687301_Muhasebe_Meslek_Orgutlenmesinin_Turkiye'deki_Tarihi_ve_TURMOB'un_Mesleki_Egitimdeki_Yeri
• Uzay Ş. ve Güngör Tanç Ş. (2004). Muhasebecilerin sorunları ve beklentileri: Kayseri ve Nevşehir illeri uygulaması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 22, 94-104.
• Üstüntaş Aratoğlu T. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri: Zonguldak-Bartın-Karabük örneği, [Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi].
• Yanık A., Toptan M. ve Yıldız F. (2023). Muhasebe meslek mensuplarının hizmet verirken karşılaştıkları Sorunlar ve beklentileri, Sakarya İktisat Dergisi, 12(2), 220-240.
• Yayla H. E. (2007). Serbest muhasebeci ve serbest muhasebeci mali müşavirlerin iş tatmini düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Orta ve Doğu Karadeniz Bölgeleri örneği", Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 23, 113-126.
• Yel T. (2018). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki görüşlerine ilişkin Bolu'da bir araştırma, Abant İzzet Baysal Üniversitesi SBE Dergisi, 18(2), 165-184.
• Yıldırım S. (2007). Muhasebe meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerine ilişkin anket sonuçlarının değerlendirilmesi, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 23, 33-46.
• Yıldırım S. ve Güney S . (2012). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin genel sorunları: Erzurum ili örneği, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 36, 35-48.
• Yıldız G. (2010). Muhasebe mesleğinde meslek etiği ve Kayseri il merkezinde bir uygulama, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 36, 155-178.
• Yılmaz E., Yıldırım S. ve Bahar H. H. (2015). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin mesleki etik algısı: Samsun örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 65, 27-42. https://doi.org/10.25095/mufad.396513
• 2024 TÜRMOB Çalışma Raporu, TÜRMOB, https://online.fliphtml5.com/nitus/deah/#p=1
• 3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Madde: 2, 13.06.1989 tarihli, 20194 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20194.pdf
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, Madde: 227, 344., 351., 352., 353., 355 ve 359., 10.01.1961 tarihli, 10703 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10703.pdf
• 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Madde: 7 ve 557, 14.02.2011 tarihli, 27846 Sayılı Resmi Gazete, https://resmigazete.gov.tr/fihrist?tarih=2011-02-14
• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu, Madde: 471, 04.02.2011 tarihli, 27836 Sayılı Resmi Gazete, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm