LEXEMES WITH -sAl MORPHEME IN TURKISH ACADEMIC DISCOURSE: THE STUDY OF CORPUS-DRIVEN COLLOCATION FREQUENCIES

Yıl 2022, , 121 - 146, 15.06.2022

Burak Tüfekçioğlu

https://doi.org/10.32321/cutad.1084210

Öz

The study focuses on the lexemes formed with the -sAl morpheme in academic Turkish. The -sAl morpheme included in the study is one of the most discussed morphemes in Turkish. The related discussions focus on the fact that -sAl morpheme is formed as a result of a single structure or combination with different morphemes, whether it exists in Turkish, the fact that it has emerged through copying from Latin languages, and the reasons for its use. The purpose of the study is to shed light on the frequencies of the lexemes in which the -sAl morpheme is used in academic Turkish in terms of collocations and collocation frequencies. The research data were obtained from two corpuscles of 4,458,049 lexemes in the field of social sciences and 4,121,437 lexemes in the field of science. Within the scope of the study, 54 words in social sciences and 35 in sciences, which have a frequency of more than 100 in social sciences and science corpora and were formed with -sAl morpheme, were determined together with their lexeme frequency and collocations. The subject of the study was compared with the Chi-Square Test for One Sample in terms of lexeme frequencies and collocation frequencies. The study results revealed that the lexemes formed with the -sAl morpheme was numerically, mean of frequency and sums of collocation numbers higher in social sciences, but they had no statistically significant difference between social sciences and science in terms of averages of collocation numbers.

Anahtar Kelimeler

Academic Turkish, Vocabulary, Word Frequency, Corpus Linguistics, -sAl Morpheme

TÜRKÇE AKADEMİK SÖYLEMDE -sAl BİÇİMBİRİMLİ SÖZCÜKBİRİMLER: DERLEM TEMELLİ SIKLIK VE EŞDİZİM ÇALIŞMASI

Öz

Çalışmada akademik Türkçede -sAl biçimbirimiyle kurulan sözcükbirimler araştırma konusu yapılmıştır. Araştırma kapsamına alınan -sAl biçimbirimi, Türkçede üzerinde en çok tartışılan biçimbirimlerdendir. Söz konusu tartışmalar, -sAl biçimbiriminin tek yapılı veya farklı biçimbirimlerle birleşim sonucunda oluşmuş olması, Türkçede bulunup bulunmaması, Latin kökenli dillerden kopyalama yoluyla ortaya çıkmış olması ve kullanım nedenleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmada -sAl biçimbiriminin akademik Türkçede kullanıldığı sözcükbirimler, sıklıkları, eşdizimleri ve eşdizim sıklıkları açısından ele alınmıştır. Araştırma verileri, sosyal bilimler alanında 4.458.049 sözcükbirimlik, fen bilimleri alanında 4.121.437 sözcükbirimlik iki derlemden elde edilmiştir. Çalışma kapsamında sosyal bilimler ve fen bilimleri derlemlerinde sıklığı 100’den fazla olan ve -sAl biçimbirimiyle kurulan sosyal bilimler alanında 54, fen bilimleri alanında 35 sözcükbirim sıklıkları ve eşdizimleriyle birlikte belirlenmiştir. Araştırma konusu biçimbirimler sıklıkları ve eşdizim sıklıkları açısından Tek Örneklem Ki-Kare Testi ile karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda -sAl biçimbirimiyle kurulan sözcükbirimlerin sıklık ortalamaları, eşdizim sayılarının toplamları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılığın bulunduğu, ancak eşdizim sayılarının ortalamaları açısından anlamlı farklılığın bulunmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Türkçe, Söz Varlığı, Sözcük Sıklığı, Derlem Dil Bilimi, -sAl Biçimbirimi

Kaynakça

• Atalay, B. (1941). Türk dilinde ekler ve kökler üzerine bir deneme. İstanbul: Matbai Ebüzziya.
• Balcı. A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. 13. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Balyemez, S. (2016). Dilbilgisi üzerine açıklamalar (1. bs.). Ankara: Pegem A yayıncılık.
• Banarlı, N. S. (2004). Türkçenin sırları (20. bs.). İstanbul: Kubbealtı neşriyatı.
• Banguoğlu, T. (1987). Dil bahisleri. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Boeschoten, H. (1993). Türkçe’de bağıntı sıfatları sınıfı: Batılılaşmada süreklilik. Türk Dilleri Araştırmaları 1993, 3, 57-68.
• Boz, E. (2015). Türkiye Türkçesi biçimsel ve anlamsal işlevli biçimbilgisi (4. bs.). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Delice, H. İ. (2012). Sözcük türleri (1. bs.). Sivas: Asitan Kitap.
• Demir, N. (2017). Temel kavramlar. Türkçe Biçim Bilgisi (Pilancı, H., Ed.) (ss. 2-25). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2012). Türk dili el kitabı (6. bs.). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Ediskun, H. (1966). -El, - İl, -SEL ekleri üzerine. Türk dili, XV(179),. 1012-1019.
• Ediskun, H. (2007). Türk dilbilgisi (11. bs.). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Ergin, M. (2013). Edebiyat ve eğitim fakültelerinin Türk dili ve edebiyatı bölümleri için Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Erkuş, A. (2017). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (5. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Flowerdew, L. (2012). Corpora and language education. London: Palgrave Macmillan.
• Gablasova, D., Brezina, V. and McEnery, T. (2017). Collocations in corpus-based language learning research: identifying, comparing, and interpreting the evidence. Language Learning, 671, 155–179.
• Gulec, N. ve Gulec, B. A. (2015). Lexical collocations (verb + noun) across written academic genres in English. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 182, 433–440.
• Günay, D. (2007). Sözcükbilime giriş. İstanbul: Multilingual yayınları.
• Hoey, M. (2005). Lexical priming a new theory of words and language. London: Routledge.
• Huber, E. (2008). Dilbilime giriş. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Hunston, S. (2002). Corpora in applied linguistics. London: Cambridge Press.
• İmer, K., Kocaman, A. ve Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim sözlüğü (2. bs.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Jackson, H. (2016). Sözlükbilime giriş. (Gürlek, M. ve Patat, E., Çev.), İstanbul: Kesit Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1997). Batı dilleri ve Türk dili grameri üzerindeki etkileri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1997, 45, 48-54.
• Korkmaz, Z. (2017a). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi (5. bs.). Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2017b). Türk dili üzerine araştırmalar 1-2 (3. bs.). Ankara: TDK Yayınları.
• Sarı, M. (2014). Türkçenin Batı dilleriyle ilişkisi (2. bs.). Ankara: TDK Yayınları.
• Schmitt, N. (2010). Researching vocabulary: a vocabulary research manual. London: Palgrave Press.
• Sebzecioğlu, T. (2016). Dilbilim kavramlarıyla Türkçe dilbilgisi (1. bs.). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Sinclair, J. (2005). Corpus and text—basic principles. In Developing linguistic corpora: a guide to good practice (Wynne, M., Ed.) (s. 1–16). Oxford: Oxbow Books Retrieved.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tahiroğlu, B. T. (2008). Derlem dil bilimi ve güncel gelişmeler. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri içinde. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim temel kavramlar (1. bs.). İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü (2. bs.). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Wray, A. (2002). Formulaic language and the lexicon. London: Cambridge University Press.
• Yamashita, J. (2018). Possibility of semantic involvement in the l1-l2 congruency effect in the processing of l2 collocations. Journal of Second Language Studies, 1(1).
• Yılmaz, E. (2017). Sözlük bilimi üzerine araştırmalar. Ankara: Pegem A. Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü. Erişim Tarihi: 20 Ocak 2022. https://sozluk.gov.tr/
• Türkiye Bilimler Akademisi. (2022). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü. Erişim Tarihi: 25 Ocak 2022. http://terim.tuba.gov.tr/