SENEM GEZEROĞLU’NUN ÖYKÜLERİNDE METİNLERARASI İLİŞKİLER

Yıl 2022, , 456 - 504, 15.06.2022

Yaşar Şimşek

https://doi.org/10.32321/cutad.931116

Öz

İlk olarak Rus Biçimcileri tarafından ortaya atılan daha sonra Mihail Bakhtin’in “söyleşimcilik” düşüncesi etrafında Julia Kristeva tarafından oluşturulan metinlerarasılık, iki veya daha çok metin arasındaki etkileşimi ifade eder. Bir tür alışveriş, konuşma ve söyleşim biçimi olarak tanımlanan metinlerarasılık yöntemi bir metnin kendisinden önce yazılmış metinlerden veya söylemlerden bağımsız olamayacağı düşüncesine dayanmakta ve yeniden gerçekleştirilen bir yazım süreci olarak değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda bir eserin/metnin öncesinde yazılan metinlerden izler taşıdığı ve her metnin birbirini etkileyerek ortaya çıktığı düşüncesini temel almaktadır. Aynı zamanda metnin okunma aşamasında okurun birikimini dikkate alması yönünden yazar ve okur arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır.
Bu çalışmada metinlerarasılığa öykülerinde geniş ölçüde yer veren Senem Gezeroğlu’nun öyküleri, metinlerarası ilişkiler açısından incelenmiştir. Çalışmada önce metinlerarasılık kavramı üzerinde durulmuş, ardından Gezeroğlu’nun öykücülüğü etrafında yazarın metinlerarası ilişkilere bakışı ve yaklaşımı aktarılmıştır. Daha sonra yazarın yayımlanan iki öykü kitabındaki (Unuttum Yalnız, Zaman Dursun İstedim) metinler, metinlerarasılığı kullanma biçimleri açısından değerlendirilmiştir. Öykülerinde alıntı, gönderme, anıştırma, kolaj, parodi, pastiş, montaj gibi açık ve kapalı metinlerarası teknikleri kullanan Gezeroğlu’nun, türler bağlamında şiir başta olmak üzere tiyatro, öykü, roman gibi edebî türlerden; sinema, müzik, resim gibi sanatın diğer dallarından yararlandığı gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra din ve gelenekle ilgili kaynaklara yer verdiği görülen yazarın bazı öykülerinde sanatçılarla, şairlerle, yazarlarla, düşünürlerle de metinlerarasılık kurduğu saptanmıştır. Öykülerinde ironiye, üstkurmacaya ve postmodern anlatıma yer veren yazarın anlatılarını kurgularken metinlerarası ilişkilere belli başlı işlevler yüklediği görülmüştür. Bu anlamda metinlerarasılığın öykü metinlerini çeşitli yönlerden güçlendirdiği ve öykülere çokseslilik kattığı belirlenmiştir. Yazarın metinlerarası ilişkilere sıkça başvurması okurdan belirli düzeyde entelektüel donanım ve bilgi birikimi beklediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Senem Gezeroğlu, Öykü, Metinlerarası İlişkiler, Epigraf, Alıntı, Gönderme

THE INTERTEXTUAL RELATIONS IN SENEM GEZEROGLU’S STORIES

Öz

Intertextuality, which was first put forward by Russian Formalists and later formed by Julia Kristeva around the idea of “conversationalism” of Mikhail Bahhtin, refers to the interaction of two or more texts. The intertextuality method, which is defined as a type of exchange, speech, and conversation, is based on the idea that a text cannot be independent of the texts or discourses written before it and is considered as a re-written process. In this direction, it is based on the idea that a work/text has traces from the texts written before and that each text emerges by affecting the other. Also, it focuses on the relationship between author and reader in terms of considering the knowledge of the reader in the reading phase of the text.
This study examines Senem Gezeroglu’s stories in terms of intertextual relations, who widely includes intertextuality in her stories. The study first focuses on the concept of intertextuality, then conveys the author’s view and approach to intertextual relations around her storytelling. Later, it discusses the texts in the author’s published two storybooks (Unuttum Yalnız, Zaman Dursun İstedim) in terms of the use of intertextuality. Gezeroğlu, who uses open and closed intertextual techniques such as quotation, reference, annotation, collage, parody, pastiche, montage in her stories, makes use of literary genres such as theater, story, novel, especially poetry in the context of genres, and other branches of art such as cinema, music, and painting. Besides, the author, who also includes sources related to religion and tradition, establishes intertextuality with artists, poets, writers, and thinkers in some of her stories. The author, who includes irony, metafiction, and postmodern narration in her stories, attributes certain functions to intertextual relations while constructing her narratives. In this sense, intertextuality strengthens the story texts in various ways and adds polyphony to the stories. The frequently reference of the author to intertextual relations shows she expects a certain level of intellectual equipment and knowledge from the reader.

Anahtar Kelimeler

Senem Gezeroglu, Story, Intertextual Relations, Epigraph, Quotation, Reference

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler (2. bs.). Ankara: Öteki.
• Aktulum, K. (2004). Parçalılık/metinlerarasılık. Ankara: Öteki.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık//göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru.
• Akbulut, H. E. (2016). Senem Gezeroğlu ile ‘zaman dursun istedim’ üzerine konuştuk. Erişim tarihi: 21.01.2021, https://www.dunyabizim.com/soylesi/senem-gezeroglu-ile-zaman-dursun-istedim-uzerine-konustuk-h24067.html.
• Altuntaş, H. ve Şahin, M. (2011). Diyanet işleri başkanlığı Kur’an- ı Kerim meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan romana-edebiyat teorisinden dil felsefesine seçme yazılar (Soydemir, C., Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Barthes, R. (1977). Image-music-text (Heath, S., Çev.). London: Fontana.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven (Rifat, M. ve Rifat, S., Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Barthes, R. (2006) Yazı üzerine çeşitlemeler- metnin hazzı (Demirkol, Ş., Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Barthes, R. (2013). Yazarın ölümü. Dilin çalışma sesi (Ece, A., Sevil, N. K. ve Göktepe, E., Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Boynukara, H. (1997). Modern eleştiri terimleri. İstanbul: Boğaziçi.
• Cebeci, A. (2008). Komik edebi türler-parodi, satir ve ironi-. İstanbul: İthaki.
• Doltaş, D. (1999). Postmodernizm tartışmalar ve uygulamalar. İstanbul: Telos.
• Ecevit, Y. (2001). Türk romanında postmodernist açılımlar. İstanbul: İletişim.
• Eco, U. (1999). Sonrası: Gülün Adı üzerine Umberto Eco’nun açıklaması. Gülün adı (Karadeniz, Ş., Çev.) 565-601. İstanbul: Can.
• Eliuz, Ü. (2016). Oyunda oyun postmodern roman. İstanbul: Kesit.
• Gezeroğlu, S. (2016). Zaman dursun istedim. İstanbul: İz.
• Gezeroğlu, S. (2018). Unuttum yalnız. İstanbul: İz.
• Karaca Hanönü, S. (2019). Senem Gezeroğlu’nun unuttum yalnız’ı üzerine. Erişim tarihi: 27.02.2021, https://edebistan.com/deneme/senem-gezeroglu-nun-unuttum-yalniz-i-uzerine.
• Karataş, T. (2018). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: İz.
• Kıran, A. - Kıran, Z. (2007). Yazınsal okuma süreçleri (dilbilim, göstergebilim ve yazınbilim yöntemleriyle çözümlemeler. Ankara: Seçkin.
• Kolcu, A. İ. (2015). Edebiyat kuramları. Erzurum: Salkımsöğüt.
• Kristeva, J. (1980). Word, Dialogue, and Novel. Desire in Language: A Semiotic Approach to Literature and Art. (Gora, T., Jardine, A., ve Roudiez, L. S., Çev.) pp. 64-91. New York: Columbia University.
• Kristeva, J. (1984). Revolution in Poetic Language. (Waller, M., Çev.). New York: Columbia University.
• Kristeva, J. (1986). The Kristeva Reader (Moi, T., Ed.). New York: Columbia University.
• Sazyek, H. (2013). Roman terimleri sözlüğü – roman sanatında yüz terim. Ankara: Hece.
• Selçuk, B. (2018). Senem Gezeroğlu’yla “unuttum yalnız” üzerine söyleşi. Erişim tarihi: 17.02.2021, http://www.hicbisey.com/roportaj/senem-gezerogluyla-unuttum-yalniz-uzerine-soylesi.html.
• Todorov, T. (2016), Yazın kuramı (rus biçimcilerin metinleri) (4. bs.). (Rıfat, M. ve Rıfat, S., Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Yüksel, M. (2018). Senem Gezeroğlu ile hakikatin kıyısında öykü molası. Erişim tarihi: 19.01.2021, http://www.kitaphaber.com.tr/senem-gezeroglu-ile-hakikatinkiyisinda-oyku-molasi-k3009.html.
• Zengin, M. (2016). “An Introduction to intertextuality as a literary theory: definitions, axioms and the originators”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 299-326.