TÜRK DİYALEKT COĞRAFYASI ARAŞTIRMALARINDA İRAN TÜRK AĞIZ ARAŞTIRMALARININ YERİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 11 - 30, 31.12.2016

Melek Erdem

Öz

Dil olgularının yayılma sınırlarının diyalektolojiye göre daha çok alanlar ve sınırlar üzerinde durularak ele alınmasına imkân tanıdığı dil coğrafyası alanında, geçiş bölgelerinin çevrelediği ağızların sınırlarının belirlenmesi dikkate değer bir konudur. Genel Türk dili alanı içinde bir çok sahada olduğu gibi Oğuz alanında da genellikle kesintiye uğramadan tek bir diyalekt bütünlüğü görülür. İran sahası bütün Oğuz alanı dikkate alındığında birçok lehçenin bir geçiş alanı durumundadır.

Anahtar Kelimeler

Dil coğrafyası, Türk dili, İran, Azerbaycan, Türkmen

Kaynakça

• ABDULLAYEV, F. (1961) Uzbek Tilining Horazm Şevaları. Taşkent.
• ABDULLAYEV, F. (1978) Uzbek Tilining Uğuz Lahcasi. Taşkent.
• AKSAN, D. (1978) Anlambilimi ve Türk Anlambilimi. Ankara.
• AKSAN, D. (1979-1982) Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim I-II-III. Ankara.
• AMANSARIYEV, C. (1970) Türkmen Dialektologiyası. Aşgabat.
• ARAZKULIYEV, S., ATANIYAZOV, S., BERDİYEV, R., SAPAROVA, G. (1977) Türkmen Diliniñ Gısgaça Dialektologik Sözlügi. Aşgabat.
• ARSLAN EROL, H. (2009) Suriye Colan (Golan) Türkmenleri Ağzı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 6(4): 40-63.
• BARUTCU ÖZÖNDER, F. Sema (1999) Türk Dilinde Fiil ve Fiil Çekimi. Türk Gramerinin Sorunları II, Ankara: 56-64.
• BARUTÇU, F. Sema (1989) Altayca kelime başı /p/, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler) III/2: 2.
• BASKAKOV, N. A.,M.Y. HAMZAYEV, B. ÇARIYAROV (1970) Grammatika Turkmenskogo Yazıka I: Fonetika i Morfologiya. Aşhabad.
• BAŞKAN, Ö. (1970) Türkiye köy adları üzerine bir deneme. Türk Dili ve Araştırmaları Yıllığı, Ankara: 237-251.
• BAYATLI, Hidayet Kemal (1996) Irak Türkmen Türkçesi. Ankara: TDK yayınları.
• BENDEROĞLU, Abdüllatif (1989) Irak Türkmen Dili: Dilbilgisi ve Karşılaştırma. İkinci Baskı, Bağdat.
• BERDİYEV, R, S.KÜRENOV, K. ŞAMIRADOV, S. ARAZKULIYEV (1970) Türkmen Diliniñ Dialektleriniñ Oçerki. Aşgabat.
• BOZKURT,M.F. (1978) Kabil Afşar Ağzı. TDAY-Belleten1977, Ank: TDK yayını, 205-261.
• BOZKURT,M.F. (1981) Afganistan’da Bir Türkmen Ağzı. TDAY-Belleten1978-1979, Ank: TDK yayını, 39-79.
• BULUÇ, S. (1974) Tellâfer Türkçesi Üzerine. TDAY-Belleten1973-1974, Ank: TDK yayını, 49-57.
• BULUÇ, S. (1975) Mendeli (Irak) Ağzının Özellikleri. Bilimsel Bildiriler 1972, 181-183.
• CHAMBERS, J. K., Peter TRUDGİLL (1980) Dialectology. Cambridge.
• CLAUSON, Gerard, (1972) An Etymological Dictionary of Pre – Thirteenth - Century Turkish, Oxford.
• ÇARIYAROV, B. (1969) Günorta-Günbatar Türki Dillerde İşlik Zamanları. Aşgabat.
• DOERFER, G. (1969) İran’daki Türk Dilleri. TDAY-Belleten 1969: 1-11.
• DOERFER, G. (1978) Khalaj and Its Relation to The Other Turkic Languages. TDAY-Belleten 1977: 17-33.
• DOERFER, G. (1998) Turkic Languages of Iran. The Turkic Languages, Eds: L. Johanson, E.A. Csató, London and New York.
• DOERFER G., W. HESCHE (1993) Chorasanturkisch: Wörterlisten, Kurzgrammatiken, Indices. Wiesbaden.
• ERDEM, M. (1998) Dede Korkut Türkmenistan Varyantları. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları AD., (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara.
• ERDEM, M. (2000) Türkmen Türkçesi Ağızlarında Olumlu Şimdiki Zaman Kullanımı. Bilig, 14 (Yaz 2000), 55-73.
• ERDEM, M. (2007) Modern Oğuz Türkçesinde Söz Başı t ~ d. Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu (27-30 Kasım 2007), Ankara.
• ERDEM, M. (2008) Modern Oğuz Türkçesinde Belirsiz Geçmiş Zaman Ekleri, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Prof.Dr. M. Cihat Özönder’in Anısına 2, 5(9) (Güz 2008): 199-215.
• ERDEM, M. (2009) Modern Oğuz Türkçesi Söz Varlığı: Türkiye, Azerbaycan ve Türkmen Standart Türleri Esasında, Ankara.
• ERDEM, M. (2001) Türkmenlerde “tire” ve “tayfa” kavramları. Kök Araştırmalar III (2): 87-105.
• GEMALMAZ, Efrasiyap (1989) Ağız Bilimi Araştırmaları Üzerine Genellemeler. Türk Kültürü Araştırmaları (Halil Fikret Alasya’ya Armağan), Ankara: 149-159.
• GEMALMAZ, Efrasiyap (1995) Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizin). I. c., Ankara.
• GÜLENSOY, Tuncer, Ebulfez KULUYEV AMANOĞLU, Paki KÜÇÜKER (2009) Nahcıvan Ağzı. Ankara: TDK yay.
• HACALOĞLU, Recep Albayrak (1992) Azeri Türkçesi Dil Kılavuzu: Güney Azeri Sahası Deneme Sözlüğü. Ankara.
• HAMZAYEV, M. Y. (1962) Türkmen Diliniñ Sözlüği. Aşgabat.
• HESCHE, W. (1990) Afganistan’daki Türk Dilleri Üzerine Son Yıllarda Yapılan Araştırmalar. Türk Dili, 464, (Çev.: L. Demirtürk), 100-103.
• HEYET, Cevat (2008) Türk Dilinin ve Lehçelerinin Tarihî Seyri. (Çev.: M. Öztürk). Ankara: TDK yayınları.
• HUDAYGULIYEV, M., (1992) Häzirki Zaman Türkmen Dili: Fonetika. Aşgabat.
• HÜRMÜZLÜ, Habib (2003) Kerkük Türkçesi Sözlüğü. İstanbul.
• HÜSEYNZADÄ, M. (1983) Müasir Azerbaycan Dili Morfologiya. Bakı.
• İSLAMOV, M. İ., AĞAYEV Ä. G., BEHBUDOV S. M., ÄHMÄDOV T. M., MÄMMÄDOV N. H., TAĞIYEV B. M., HASIYEV Z. Ä. (1990) Azärbaycan Dilinin Dialektoloji Atlası. Bakı: Elm.
• KAFKASYALI, Ali (2010) İran Türkleri. İstanbul: Bilgeoğuz.
• KARAHAN, L. (1996) Anadolu Ağızlarının Sınıflandırması. Ankara.
• KİLLİ, Gülsüm, M. ERDEM, A. ÖZ ÖZCAN (2009) Türk Diyalekt Coğrafyası Araştırmaları: “Türk Diyalekt Atlası”nın Hazırlanmasına Giriş. Timur Araştırmaları Sempozyumu.
• LAUDE-CIRTAUTAS, Ilse (1978) On Necessitative and Related Forms in The Turkic Languages, CAJ. 22: 44-70.
• MAŞAKOV, H. A. (1949) Çovdurskiy Dialekt Turkmenskogo Yazıka (Kand. Dissertatsiya) Aşhabad.
• MİRZÄZADÄ, H. (1990) Azärbaycan Dilinin Tarihi Grammatikası. Bakı.
• NARTIYEV, N. (1994) Türkmen Dialektologiyasınıñ Esasları. Çarcev.
• ORUCOV, Ä. Ä. (1966-1987) Azerbaycan Dilinin İzahlı Lügäti 1,2,3,4, Bakı.
• ÖZTÜRK, B. (2005) İran’daki Türk Nüfusuna İstatistiksel Bakış, Tebriz’in Sesi. http: www.tebrizinsesi.com
• RESULOĞLU, B. (1997) Cenubi Azerbaycan’da Türk Lehçeleri, Tribun 3: 224.
• SEREBRENİKOV, B. A. - N. Z. GADJIYEVA (1986) Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov. Moskva.
• SÖYEGOV, M., M. SARIHANOV, A. BORCAKOV, B. HOCAYEV, S. ÄRNAZAROV (1999) Türkmen Diliniñ Grammatikası Morfologiya. Aşgabat.
• ŞÇERBAK, A. M. (1970) Sravnitelnaya Fonetika Tyurkskih Yazıkov, Leningrad: Akademiya nauk SSSR İnstitut yazıkoznaniya.
• ŞİRÄLİYEV, M. (1962) Azärbaycan Dialektologiyasının Äsasları. Bakı: Dövlät Tädris-Pedagoji Ädäbiyyatı Näşriyyatı.
• ŞİRÄLİYEV, M., M. İSLAMOV (1999) Azärbaycan Dialektoloji Lügeti I A-L. Ankara.
• ŞİRÄLİYEV, M., M. İSLAMOV (2003) Azärbaycan Dialektoloji Lügeti II M-Z. Ankara.
• TENİŞEV, E.R. (1984) Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov: Fonetika. Moskva.
• TENİŞEV, E. R. - V. D. ARAKİN, G. F. BLAGOVA, A. A. ÇEÇENOV, L. A. POKROVSKAYA, F. D. AŞNİN, L. S. LEVİTSKAYA, A. A. YOLDAŞEV, N.A. BASKAKOV, İ.V. KORMUŞİN, N. Z. GADJİYEVA, K. M. MUSAYEV (1988) Sravnitelno-İstoriçeskaya Grammatika Tyurkskih Yazıkov, Morfologiya. Moskva.
• TUNA, Osman Nedim (1987) Ebi Verdi: İran’da Bir Türk Diyalekti. TDAY-Belleten 1984: 215-245.
• WAGNER, P. L. (1987) The Geographical Significance of Language. Geolinguistic Perspectives. (Eds.: J. LEVİTT, L. R. N. ASHLEY, K. H. ROGERS): 51-61. Laxham. New York. London: University Press of America.
• WILLIAM, F. Mackey (1988) Geolinguistics: Its Scope and Principles. Language in Geographic Context, (Ed. Colin H. Williams): 20-46, Multilingual Matters LTD Clevedon. Philadelphia.
• WILLIAMS, Colin H. (1988) An Introduction to Geolinguistics. Language in Geographic Context, (Ed. Colin H. Williams): 1-19, Multilingual Matters LTD Clevedon. Philadelphia.
• ZEHTABİ, Mohammed Tagı (1379) Muasir Edebi Azeri Dili: Ses-Sarf. Zemistan.