KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINI ANLATAN ANKARA’NIN TAŞINA BAK TÜRKÜSÜNÜN BİR DEĞİŞKESİ ÜZERİNE

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 56 - 68, 30.06.2017

Mehmet Özmen

Öz

“Ankara’nın taşına bak/ Gözlerimin yaşına bak.” diye başlayan ve pek çok değişkesi (varyantı) bulunan Ankara Türküsü’nde, Kurtuluş Savaşı, Kurtuluş Savaşı’nı kazanan ordu, Kurtuluş Savaşı Ankara’sı, Kurtuluş Savaşı’nın başkomutanı Gazi Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı yıllarında çekilen acılarla dilek ve temenniler konu edilir. Bu incelemede, kaynaklarda, pek çok değişkesi (varyantlı) bulunan Ankara Türküsü’nün bizim derlediğimizle birlikte altı değişkesi üzerinde duruldu.

“Ankara’nın taşına bak / Gözlerimin yaşına bak” dizeleri altı metnin beşinde bulunmaktadır. Bütün değişkelerde, Mustafa Kemal ya kurtarıcı olarak ya da zaferi birlikte kutlamak için çağrılır. Görebildiğimiz kadarıyla, Türk sözcüğü değişkelerden birinde kullanılmıştır. Bizim derlediğimiz Kurtuluş Savaşı kazanıldıktan sonra askerlerin yürüyüş kolunda söyledikleri türküde ise millet değil devlet mensubiyeti dile getirilir.

Askerler, aslan gibi harp eden Osmanlı askeridir. Metin, diğerlerinden farklı olarak, o günün siyasi ortamı ile toplum anlayışını anlatması bakımından dikkat çekicidir. Kurtuluş Savaşı’nı kazanan Mustafa Kemal’in askerlerinin kendilerini “Türk” ve “Türk askeri” olarak değil “Osmanlı”, “maharetli Osmanlı askeri” olarak tanımlaması, “Türk” kimliğinin ve “Türklük” kavramının daha çok Cumhuriyet döneminde inşa edildiğini gösteren dikkat çekici delillerden biri olarak görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kurtuluş Savaşı, Mustafa Kemal, Ankara, ordu, Anadolu

Kaynakça

• Öztelli, Cahit (2002). Evlerinin Önü Türküler. İstanbul: Özgür Yayınları. http://sendeyim.com/turku-sozleri/ankara-yoresi-turku-sozleri/ankaranin-tasina-bak-1-turku-sozu 22.01.2015 http://www.adanahilal.com/ankaranin-tasina-bak-marsinin-hikayesi.html 24.01.2015. http://www.egitimhane.com/ankaranin-tasina-bak-sarkisi-d86041.html 24.01.2015. http://www.sarkisozleri.bbs.tr/sarki/8965/ankara-nin-tasina-bak 22.01.2015. http://www.turkudostlari.net/soz.asp?turku=8492 24.01.2015. https://www.youtube.com/watch?v=e5Hr0iRTYWc 08.04.2017. https://www.youtube.com/watch?v=znKQws2vIJw 08.04.2017.