BİÇİMBİLGİSEL REKONSTRÜKSİYON: TÜRKÇE ÜZERİNDE BİR YÖNTEM UYGULAMASI

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 105 - 126, 30.06.2017

Emine Yılmaz

Öz

Karşılaştırmalı/tarihsel biçimbilgisi karşılaştırmalı/tarihsel dilbilimin bir alt alanıdır ve bölgesel ve/veya genetik akrabalığı belirlemek amacıyla, diller arasındaki biçimsel verilerin karşılaştırılmasıyla ilgilenir.

Hint-Avrupa dilleri üzerinden yürütülen tarihsel ve karşılaştırmalı dilbilgisi çalışmalarının odağında, başlangıcından beri karşılaştırılabilir sayıda ortak söz varlığı ve bu söz varlığına dayalı düzenli ses denklikleri bulunuyordu. Karşılaştırmalı dilbilim yöntemlerinin ilerlemesiyle, doğal olarak, kullanılan ölçütler de değişmiş, odak seslerin rekonstrüksiyonundan, biçimlerin, sözdiziminin, anlamsal birimlerin rekonstrüksiyonuna doğru kaymıştır. Bu yazıda, literatürde ortaya konulmuş olan biçimbilgisel rekonstrüksiyon ilkelerinin Türkçeye nasıl uygulanabileceğine dair bir deneme yapılmıştır. Ancak, çalışmalar çok farklı tipolojilere sahip diller üzerinden yürütüldüğü için Türkçeye uygulanmaları çok zordur. Bu konuda, bugüne kadar yapılmış olan çalışmaların tümü Hint-Avrupa dilleri veya tipolojileri Türk dillerinden tümüyle farklı kimi küçük ada dilleri üzerinedir. Bu yazıda ise, literatürde şimdiye kadar belirlenmiş olan biçimbilgisel değişme türleri Türk dilleri üzerinden örneklendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı / tarihsel biçimbilgisi, rekonstrüksiyon, biçimbirim, Türkçe

Kaynakça

• Anttilla, R. (1989). Historical and comparative linguistics. 2nd rev. ed. Current Issues in Linguistic Theory, no 6. Amsterdam: John Benjamins. Benzing, Johannes (1952). “Der Aorist im Türkischen”. UAJb 24 (1-2): 130-132. Bowern, Claire, Bethwyn Evans (2015). The Routledge Handbook of Historical Linguistics. Routledge. Comrie, Bernard (1980). “Morphology and word order reconstruction: problems and prospects”. Historical Morphology 83-96. Ed. Jacek Fisiak. The Hague: Mouton. Hall, R. A. (1983). Proto-Romance Morphology. Amsterdam: John Benjamin. Johanson, Lars (1979). Alttürkisch als “dissimilierende Sprache”. Akademie der Wissenschaften und der Literatur, Mainz. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH. Koch, Harold (1996). “Reconstruction in Morphology”. The comparative method reviewed:regularity and irregularity in language change 218-263. Eds. Mark Durie, Malcolm Ross. New York: Oxford University Press. Koch, Harold (2003). “Morphological reconstruction as an etymological method”. Historical linguistics 2001: selected papers from the 15th International Conference on Historical Linguistics 271-291. Eds. Barry J. Blake and Kate Burridge Melbourne. 13–17 August 2001. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins. Koch, Harold (2015). “Morphological Reconstruction”. The Routledge Handbook of Historical Linguistics 286-307. Eds. Claire Bowern, Bethwyn Evans. Routledge. Poppe, Nikolaus (1925). “Türkisch-tschuwassische vergleichende Studien”. Islamica I: 409-427. Robbeets, M., W. Bisang (2014). “When paradigms change”. Paradigm Change, In the Transeurasian languages and beyond 1-19. Eds. M. Robbeets, W. Bisang. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. Tekin, Talat (1994). Tunyukuk Yazıtı. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 5. Ankara: Simurg. Tekin, Talat (2003). Orhon Türkçesi Grameri.Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9. İstanbul: Kitap Matbaası. Tekin, Talât (2008). Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu yay. Tekin, Talat (2013). “On the Old Turkic Verbal Noun Suffix (-dOk)”. Makaleler 2 Tarihî Türk Yazı Dilleri 511-518. Ankara: Türk Dil Kurumu yay. Yılmaz, Emine (2012). “Türkiye Türkolojisi ve Karşılaştırma(ma)lı Dilbilim Çalışmaları”. IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri. Muğla, 22-24 Aralık 2011, c. II. s. 779-789. Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi yay.