Destûr Başlıklı Şiirleri Nasıl Okumalıyız?

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 174 - 197, 31.12.2017

Nuran Öztürk

https://doi.org/10.32321/cutad.329527

Öz

Türk edebiyatında tür ve tarzların tespiti
ve isimlendirilmesi güncel tartışmalardandır. 
Bunun en önemli sebebi, edebiyatımızdaki eserlerin bütünüyle henüz
ortaya çıkarılmamış olmasıdır.  Tasavvuf edebiyatında
karşılaştığımız “Destûr” başlıklı şiirler, bu güncel tartışmayı düşündürür
niteliktedir. Çünkü tür ve şekil bilgisi hakkında yazılmış kitaplarda “Destûr”un
tanımı, özellikleri ve örnekleri hakkında neredeyse yok denecek kadar az bilgi
elde edilmiştir. Üstelik bu bilgiler elde bulunan örnekleri değerlendirebilme
açısından yetersizdir. 19. Yüzyıl şairlerinden Kemâlî, Gâlibî ve Abdunnâfî’nin
şiirleri arasında rastladığımız bu örnekler sözü edilen vasıfları ile başka bir
araştırmada değerlendirilmemiştir. Dahası bu şiirlerin 13. yüzyıldaki “yort
savul”larla benzer nitelikte olduğu ve 20. yüzyıl şiirinde de bir bakıma
benzer üslubun devam ettirildiği düşünülmektedir.   

Bu bildiride/makalede 19 asırdaki söz
konusu yazmalarda rastlanan “Destûr” başlıklı şiirlerin tanıtımı
yapılıp, bunların tür/tarz olarak nasıl sınıflandırılacağı tartışılmış ve adı
farklı olsa da gelenekte değişik biçimlerle devam ettirildiği ortaya konmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdünnâfî, 19. Yüzyıl, Destûr, Yort savul

Kaynakça

• ACLÛNÎ, Ebü’l-Fidâ İsmâʻîl b. Muhammed b. Abdilhâdî. (1351). Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs, I-II, Kahire: Mektebetü’l-Kudsî. AKPINAR, R. Bahar. (2006), “Tasavvufî Halk Şiiri”, Türk Edebiyatı Tarihi 1, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. ARISOY, M. Emin. (1961). Şiirde Bor ve Bor Şairleri Antolojisi, Niğde: Tuğrul Matbaası Yay. ARTUN, Erman. (2011). Türk Halk Edebiyatına Giriş, Edebiyat Tarihi/Metinler, Adana: Karahan Kitabevi Yay. ATLI, Sagıp. (2014). “19. Yüzyılda Yaşamış Bektâşî Bir Âşık: Kastamonulu Âşık Kemâlî Ve Yayınlanmamış Şiirleri” Uluslarararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:7, Sayı: 33, ss. 1-14. AYVERDİ, İlhan. (2011). Kubbealtı Lugatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük 1 A-G, İstanbul: Kubbealtı Yay. EL-BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. (1999). es-Sahîh, Riyad: Mektebetü Dari’s-selâm Yay. ÇOLAK, Faruk. (2014). “19. Yüzyıl Şairlerinden Borlu Gâlibî”, Prof. Dr. Ali Çelik Armağanı, Ankara: Akçağ Yay. ss. 219-239. DOĞAN, Mehmet H. (2002). Yüzyılın Türk Şiiri (1900-2000) II. Cilt, İstanb ul: YKY. ELÇİN, Şükrü. (1986). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: KB Yay. KÖPRÜLÜ, Fuat. (1962).Türk Saz Şairleri, Ankara: Güven Basımevi. KUTLU, Mustafa. (1986). “Menâkıbnâme”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.6, İstanbul: Dergâh Yay. ÖZGÜL, M. Kayahan. (2000). Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi, Ankara: TDV Yay. ÖZTÜRK, Nuran. (2016). Destûrla Bağa Girenlerden Abdünnâfi Abdullah ve Şiirleri, Adana: Karahan Kitabevi. PAKALIN, M. Zeki. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul: MEB. Yay. SAKAOĞLU, Saim (1989), “17. Yüzyılda Türk Saz Şiiri”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III Halk Şiiri, Sayı: 445-450, Ankara: TDK Yay. ss. 136-160. TATÇI, Mustafa. (1997). Yunûs Emre Dîvânı II, İstanbul: MEB Yay. TATÇI, Mustafa. (2008). İşitin Ey Yârenler –Yûnus Emre Yorumları-, İstanbul: H Yay. TAVŞANCIOĞLU, Ali. (2012). Niğdeli Dîvân Şâirleri, Yozgat: Kün Yay. TIETZE, Andreas. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı/Sprachgeschıctlıches Und Etymoloisches Wörterbuch Des Türkei Türkischen, İstanbul-Wıen: Simurg/ Österreichısce Akademie Der Wıssenschaften. ULUDAĞ, Süleyman. (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay. https://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=1435, erişim:14.11.2016. ATLI, Sagıp. (2013). “Kemâlî, Mustafa “, www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=429, erişim: 16.11.2016. YAZMA