The word “yok” which we frequently encounter in the absence forms of noun phrases in Old Turkic, can be used as a predicate without needing any link in this period, but also as a predicate in the form of yok+bol-, yok+er-, yok+kıl-/kış-, yok+tit(ir), yok+tur(ur). In the period of inscriptions, the word “yok” absent was recorded in the texts of the period with its derivatives of yok bol-, yok kıl-/yok kış-, yokad- yokal-, yokla- but “yok” was recorded in Uighur period as yokad-, yokadtur-, yokurkan-, yok bol-, yoklunmaksız, more like reiteratives “bar yok, yok kurug, yok çıgay” in Karahanlı period with its derivatives of yokad-, yok bol-, yok kıl-, yok kılın-, yokal-, yokalıglı, yokalt-, yokatıglı and also with its derivatives of yok yodun bol- ve yok yodun kıl-. In addition, verbs such as öç-, üz-, yitlin-, yod- in the Uyghur period and yod- in the Xakani language were used which correspond to the meanings of “to destroy, to perish”. As it can be seen, the non-destructive form, which is one of the most striking uses of the word “yok'', which has a wide range of uses in Old Turkic with its various derivatives, is not seen in the period of inscriptions. In the texts of the Uighur period, "yoksuz" recorded as "unnecessary, in vain, inadequate, deprived, useless, meaningless, devoid of" is used alone as well as in “yoksuz bol-” structure. In the Xakani language, both its use “yoksuz” and its structure “yoksuz bol-” are encountered. In our study, the word of “yok” and its derivatives will be examined with examples from the texts of the period, especially the use of the word “yoksuz” nonexistent derived from the word "nonexistence adjectives" +sIz, +sUz noun with the noun suffix, yoksuz bol- and yoksuz kıl- will be used.
Eski Türkçe devresinde isim cümlelerinin yokluk şekillerinde sıkça karşılaştığımız yok sözü bu devrede hiçbir bağa ihtiyaç duymadan yüklem olabildiği gibi yok+bol-, yok+er-, yok+kıl-/kış-, yok+tit(ir), yok+tur(ur) şeklinde de yüklem olarak kullanılmıştır. Yazıtlar Dönemi’nde yok sözü yok bol-, yok kıl-/yok kış-, yokad-, yokal-, yokla- türevleri ile, Uygur Dönemi’nde yokad-, yokadtur-, yokurkan-, yok bol-, yoklunmaksız şekilleriyle ve daha çok da bar yok, yok kurug, yok çıgay gibi ikilemelerde, Karahanlı Dönemi’nde de yokad-, yok bol-, yok kıl-, yok kılın-, yokal-, yokalıglı, yokalt-, yokatıglı şekilleri ve yok yodun bol- ve yok yodun kıl- şeklinde dönem metinlerinde kayıtlanmıştır. Ayrıca Uygur devresinde öç-, üz-, yitlin-, yod-, Karahanlı devresinde de yod- gibi “yok etmek, yok olmak” anlamlarını karşılayan fiillerden de yararlanılmıştır. Görüldüğü üzere Eski Türkçede çeşitli türevleriyle birlikte geniş bir kullanım alanına sahip olan yok sözünün en dikkat çekici kullanımlarından birisi olan yoksuz şekli ise Yazıtlar Dönemi’nde görülmez, Uygur Dönemi metinlerinde “lüzumsuz, boşuna, liyakatsız, mahrum, yararsız, anlamsız, -DAn yoksun” anlamlarıyla kaydedilir, tek başına kullanıldığı gibi yoksuz bol- yapısında da karşımıza çıkar. Karahanlı Dönemi’nde de hem yoksuz kullanımına hem de yoksuz kıl- yapısına rastlanır. Çalışmamızda yok sözü ve türevleri dönem metinlerinden örneklerle incelenecek özellikle “yokluk bildiren” yok sözünün “yokluk sıfatları türeten” +sIz, +sUz isimden isim yapım ekiyle türetilmiş yoksuz şekline, yoksuz bol- ve yoksuz kıl- kullanımlarına yer verilecektir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Dilbilim |
Bölüm | Dilbilim |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2021 |
Gönderilme Tarihi | 27 Ekim 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 6 Sayı: 1 |