AHMET REMZI DEDE (AKYÜREK) HIS LIFE (1872-1944) AND SUFI / LITERARY ASPECTS

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 345 - 381, 15.06.2022

Nuran Öztürk

https://doi.org/10.32321/cutad.1067339

Öz

Ahmet Remzi (Akyürek) from Kayseri is a Mevlevi Dede. As of the period he lived, he witnessed the end of the Ottoman Empire and the first 20 years of the Republic. Therefore, his life story and poems are important both for the history of literature and culture and for the social and political history of the recent period. He was unable to maintain many of his characteristics as an Ottoman remnant during the Republican period. It was assumed that it would be useful to convey this person, who lived through the harmony and pains of the transition period, as a living history portrait for future generations, and this article was written.
An important part of the information about Ahmet Remzi Dede's life differs in biographical sources or in various publications made about him until today. The aforementioned differences in knowledge were compared with his poems and transferred through a filter of criticism. The information about Ahmet Remzi Dede's life is discussed under the subtitles of his family, education and civil service; his Sufi and literary aspects were evaluated under the titles of Sufi identity, his relationship with politics and literary identity. While benefiting from what was written before, under the title of Poetry, the issues that were not mentioned before were also mentioned through the samples selected from his poems. However, what will make this study unique is the attempt to determine the "intermediate/bridge generation" feature of Ahmet Remzi Dede.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Remzi Akyurek, Literature, Mysticism

AHMET REMZİ DEDE (AKYÜREK) HAYATI (1872-1944) VE TASAVVUFÎ / EDEBÎ YÖNÜ

Öz

Kayserili Ahmet Remzi (Akyürek) Bir “Mevlevî Dede”sidir. Yaşadığı dönem itibarıyla Osmanlı Devleti’nin sonuna ve Cumhuriyet’in ilk 20 yılına tanıklık etmiştir. Bu yüzden onun hayat hikâyesi ve şiirleri, hem edebiyat ve kültür tarihi hem de yakın dönemin sosyal ve siyasî tarihi açısından önemlidir. Taşıdığı Osmanlı bakiyesi vasıflarının pek çoğunu Cumhuriyet döneminde devam ettirememek durumunda kalmıştır. Geçiş döneminin uyum ve sancılarını yaşayan bu zatın gelecek nesiller için canlı bir tarih portresi olarak aktarılmasının yararlı olacağı varsayılmış ve bu yazı kaleme alınmıştır.
Ahmet Remzi Dede’nin hayatına ilişkin bilgilerin önemli bir kısmı biyografik kaynaklarda yahut hakkında yapılan günümüze kadarki çeşitli yayınlarda farklılık göstermektedir. Söz konusu bilgi farklılıkları, şiirleri ile karşılaştırılmış ve bir tenkit süzgecinden geçirilerek aktarılmıştır. Ahmet Remzi Dede’nin hayatı hakkındaki bilgiler ailesi, eğitimi, memuriyetleri alt başlıkları ile ele alınmış; tasavvufî ve edebî yönü ise mutasavvıf kimliği, siyasetle ilişkisi ve edebî kimliği başlıkları altında değerlendirilmiştir. Daha önce yazılanlardan istifade edilmekle birlikte, Şairliği başlığı altında şiirlerinden seçilen örnekler üzerinden daha önce bahsedilmeyen hususlara da değinilmiştir. Fakat bu çalışmayı asıl özgün kılacak olan, Ahmet Remzi Dede’nin “ara/köprü nesil” denilebilecek yönünün belirlenmeye çalışılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Remzi Akyürek, Edebiyat, Tasavvuf

Kaynakça

• Ahmed Nazif (1991). Kayseri meşhurları (Kayseriyye meşâhiri) (Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz, Haz.). Kayseri: İl Özel İdaresi Yayınları.
• Aslan, M. (1998). Ahmed Remzi Dede’nin şiirlerinde Mevlânâ ve Mevlevîlik. Mevlâna Kongresi Tebliğleri 15-16 Aralık 1997. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Bozkurt, N. (2009). Sikke. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 37, s. 185-186). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ergun, S. N. (1936). Ahmet Remzi (Akyürek). Türk Şairleri (C.1, s. 325-330). İstanbul.
• Genç, İ. (2000). Derviş Servî. Esrar Dede Tezkire-i Şuara-yı Mevleviyye. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Günaydın, Y. T. (2006). Ahmed Remzî Efendi’nin Reh-nümâ-yı Ma‘Rifet tercümesi. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 7(16), 247-264.
• Haksever, A. C. (2019). Ahmet Remzi Akyürek. https://semazen.net/ahmet-remzi-akyurek/ Erişim tarihi: 12.12.2020.
• Haksever, A. C. (2002). Son dönem Osmanlı Mevlevilerinden Ahmet Remzi Akyürek. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hüseyin Vassaf (2006). Remzinâme (Yakup Şafak, Haz.). Konya: Tekin Kitabevi.
• İnal, İ. M. K. (2002). Remzî. Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ) IV (İbrahim Baştuğ, Haz.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Kalkan, E. (1988). Çağlar boyunca Kayseri şairleri. Kayseri: Kayseri İli Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yayınları.
• Kara, M. (2001). Veled Çelebi İzbudak. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 23, s. 503-505). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kaya, B. A. (2012). Tekke Kapısı Yenikapı Mevlevihânesi’nin İnsanları. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Yayınları.
• Kocabaşoğlu, U. ve Uluğtekin, M. (1998). Salnamelerde Kayseri. Kayseri: Kayseri Ticaret Odası Yayınları.
• Komisyon (1994). Doğuştan günümüze büyük İslam tarihi XIV. Konya.
• Korucuoğlu, N. (1994). Veled Çelebi İzbudak. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Koyuncu, Z. (2019). Karaman Mevlevihanesi ve Ahmed Remzi Dede’nin bir günlük Karaman Seyahatnâmesi. Karaman Araştırmaları II içinde (s. 117-129). Konya.
• Köksal, M. F. (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yayınları.
• Köksal, M. F. (2014). Sâlim Mehmed. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salim-mehmed Erişim tarihi: 12.12.2020.
• Mazıoğlu, H. (1987). Ahmed Remzi Akyürek ve Şiirleri, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Mazıoğlu, H. (2014). Ahmed Remzi Akyürek (Remzi Dede) 1872-1944. Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Okay, M. O. (1998). Hazine-i Fünûn. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 17, s. 135-137). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Olgun, T. (1995). Çilehâne mektupları, Tâhirü’l-Mevlevî’nin Mevlevî Çillesi hâtırât ve tahassüsâtını hâvi olarak Ahmed Remzi Dede’ye mektuplar (Cemal Kurnaz ve Gülgun Erişen, Haz.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özcan, N. (1993). Can Halil. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul: TDV Yay. ss. 140.
• Özcan, N. (1992). Abdulbaki Baykara. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 5, s. 246-247). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sarı, M. (2015). Ahmed Şem’î. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-ahmed Erişim tarihi: 12.12.2020.
• Serdar, M. (2014). Kastamonu Mevlevihanesi postnişinlerinden Kayserili Ahmet Remzi (Akyürek) Dede, Kastamonu’nun Manevî mimarları. II. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu 4-6 Mayıs 2014 içinde (s. 305-319). Kastamonu Üniversitesi Yayınları.
• Sevgi, H. A. (1995). Seyyid Burhaneddin Muhakkık-i Tirmizi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayınları.
• Sona, F. (2018). Ahmet Remzi Akyürek. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akyurek-ahmet-remzi Erişim tarihi: 12.12.2020.
• Şimşek, T. (2019). Emin Haki. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emin-haki Erişim tarihi: 12.12.2020.