LİSANSÜSTÜ TEZLERİN SONUÇ BÖLÜMLERİNDE ÜSTSÖYLEM BELİRLEYİCİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 766 - 794, 30.12.2022

Gökhan Soyşekerci , Esra Aydın Öztürk , Kamil İşeri

https://doi.org/10.32321/cutad.1104308

Cited By: 2

Öz

Bilimsel söylem, yazar ile okuyucular arasında etkileşimin gerçekleştirildiği alanlar sağlama eğilimindedir. Üstsöylem, tarafların ilişki kurup etkileşime geçmesini sağlayan araçlar setidir. Metnin tutarlığının korunmasını sağlayan, yazar ve okuyucu arasındaki etkileşime odaklanan dilsel özelliklerdir. Üstsöylem belirleyicileri ile yazarlar, metinde kendilerini yansıtarak konumlarını belirleyebilir, iletişimsel niyetlerini sergileyebilir, okuyucularını etkileyebilir ya da kaçınma ifadelerini kullanabilmektedir (Hyland, 1998b, 2005a, 2005b). Yazarın kendi duruşu ile ilgili metnin içeriğine, söylemin düzenlenişine ve okuyucuya açıkça gönderimlerde bulunduğu görünümler olarak tanımlanan (Hyland, 1998b, s. 438) üstsöylem, yazarın okuyucusu ile etkili bir iletişim kurmasını sağlamaktadır. Üstsöylem özellikle dilbilim ve (yabancı) dil öğretimi alanlarında büyük ilgi görmekte ve özellikle son dönemlerde üstsöylem ile ilgili çalışmaların giderek arttığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmanın amacı, dilbilim alanında yazılan lisansüstü tezlerin sonuç bölümlerinde kullanılan üstsöylem belirleyicilerini tespit etmektir. Yükseköğrenim Kurulu Başkanlığı, Ulusal Tez Merkezi’nde 2001-2021 yılları arasında dilbilim alanında Türkçe yazılmış 241 lisansüstü tez arasından orantılı örnekleme yöntemi ile seçilen 72 lisansüstü tez, çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile yapılandırılmıştır. Veriler nitel veri toplama tekniklerinden belge tarama yoluyla elde edilerek Hyland (2005a)’in oluşturduğu üstsöylem modeli ile çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucunda üstsöylem belirleyicilerinin yüksek lisans ve doktora tezlerinde nasıl bir görünüm sergilediği tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstsöylem, Üstsöylem Belirleyicisi, Lisansüstü Tezler

METADISCOURSE MARKERS IN CONCLUDING SECTIONS OF POSTGRADUATE THESES

Öz

Academic discourse tends to provide spaces for interaction between the author and the readers, in other words, the author exhibits the awareness of the reader. Metadiscourse is a set of tools that enable the author and the reader to relate and interact. It is the linguistic features that focus on the interaction between the author and the reader, ensuring that the coherence of the text is maintained. By using metadiscourse markers, writers can identify their position by reflecting themselves in the text, display their communicative intentions, influence their readers, or use avoidance statements (Hyland, 1998b, 2005a, 2005b). Metadiscourse, which is defined as the views that the author makes explicit references to the content of the text, the arrangement of the discourse and the reader about his own stance (Hyland, 1998b, s. 438), enables the author to communicate effectively with the reader. Metadiscourse attracts great attention especially in the fields of linguistics and (foreign) language teaching, and it has been observed that studies on metadiscourse have been increasing in recent years. The aim of this study is to determine the metadiscourse markers used in the conclusion sections of postgraduate theses written in the field of linguistics. 72 graduate theses selected by proportional sampling method among 241 postgraduate theses written in Turkish in the field of linguistics between the years 2001-2021, reached by the Presidency of the Council of Higher Education, the National Thesis Center, were determined as the sample of the study. The study was structured with the qualitative research method. The data were obtained through document scanning, one of the qualitative data collection techniques, and analyzed with the Metadiscourse Model organised by Hyland (2005a). As a result of the study, the appearance of metadiscourse determinants in master's and doctoral theses was discussed and interpreted.

Anahtar Kelimeler

Metadiscourse, Metadiscourse Marker, Postgraduate Theses

Kaynakça

• Aristoteles. (1995). Retorik (Doğan, M. H., Çev). İstanbul: YKY.
• Bal Gezegin, B., and Melike, B. A. S. (2020). Metadiscourse in academic writing: a comparison of research articles and book reviews. Eurasian Journal of Applied Linguistics, 6(1), 45-62.
• Bayyurt, Y. ve Akbaş, E. (2014). Akademik metinlerde kaçınma ve vurgulayıcı ifadelerin lisansüstü öğrenciler tarafından algılanması ve kullanılması. 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri içinde (s. 72-79) (Büyükkantarcıoğlu, S. N., Özyıldırım, I., Yarar, E. ve Yağlı, E., Ed.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi: 195.
• Bhatia, V. K. (1993). Analysing genre language use in professional setting. London: Longman.
• Crismore, A. (1983). Metadiscourse: what is it and how is it used in school and non-school social science texts. Illinois: University of Illinois.
• Crismore, A. (1989). Talking with readers: metadiscourse as rhetorical act. New York: Peter Lang.
• Crismore, A., Markkanen, R. and Steffensen, M. (1993). Metadiscourse in persuasive writing: a study of texts written by American and Finnish university students. Written Communication, 10, 39-71.
• Dafouz-Milne, E. (2008). The pragmatic role of textual and interpersonal metadiscourse markers in the construction and attainment of persuasion: a cross-linguistic study of newspaper discourse. Journal of pragmatics, 40(1), 95-113.
• Estaji, M., and Vafaeimehr, R. (2015). A comparative analysis of interactional metadiscourse markers in the introduction and conclusion sections of mechanical and electrical engineering research papers. Iranian Journal of Language Teaching Research, 3(1), 37-56.
• Fuertes Olivera, P. A., Velasco-Sacristán, M., Arribas-Baño, A. and Samaniego Fernández, E. (2001). Persuasion and advertising English: metadiscourse in slogans and headlines. Journal of Pragmatics, 33(8), 1291-1307.
• Garcia Calvo, J. (2002). Use of metadiscourse in research article abstracts for scientific events. Revista Letras Curitiba, 57, 195-209.
• Halliday, M. A. K. (1985). Spoken and written language. Oxford University Press.
• Harris, Z. (1959). The transformational model of language structure. Anthropol Linguists. 1(1), 27-29.
• Ho, V., and Li, C. (2018). The use of metadiscourse and persuasion: an analysis of first year university students' timed argumentative essays. Journal of English for Academic Purposes, 33, 53-68.
• Hyland, K. (1994). Hedging in academic writing and EAF textbooks. English for Specific Purposes, 13(3), 239-256.
• Hyland, K. (1996). Writing without conviction? Hedging in science research articles. Applied linguistics, 17(4), 433-454.
• Hyland, K. (1998a). Hedging in scientific research articles. Amsterdam: John Benjamins.
• Hyland, K. (1998b). Persuasion and context: the pragmatics of academic metadiscourse. Journal of Pragmatics, 30, 437-455.
• Hyland, K. (2004). Disciplinary interactions: metadiscourse in L2 postgraduate writing. Journal of second language writing, 13(2), 133-151.
• Hyland, K. (2005a). Metadiscourse exploring interaction in writing. London: Continuum.
• Hyland, K. (2005b). Stance and engagement: a model of interaction in academic discourse. Discourse studies, 7(2), 173-192.
• Hyland, K. (2008). Persuasion, interaction and the construction of knowledge: representing self and others in research writing. International Journal of English Studies, 8(2), 1-23.
• Hyland, K. (2009). Academic discourse: English in a global context. London: Continuum.
• Hyland, K. (2010). Metadiscourse: mapping interactions in academic writing. Nordic Journal of English Studies, 9(2), 125-143.
• Hyland, K. (2014). Disciplinary discourse: writer stance in research article. Writing: Texts, Processes and Practices (s. 99-121) (Candlin, C. N. and Hyland, K., Ed.). New York: Routledge.
• Hyland, K. (2017). Metadiscourse: what is it and where is it going. Journal of Pragmatics, 113, 16-29.
• Hyland, K. and Tse, P. (2004). Metadiscourse in academic writing: a reappraisal. Applied Linguistics, XXV(2), 156–77.
• İşeri, K. (2017). Sözden yazıya dile gelen metin. Ankara: Pegem Akademi.
• İşeri, K., Çapan Tekin, S. ve Aydın Öztürk, E. (2019). Metin türü sınıflamaları üzerine yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı.
• Jakobson, R. (1980). The framework of language. Michigan Studies in the Humanities. Michigan.
• Jiang, F., and Hyland, K. (2015). The fact that: stance nouns in disciplinary writing. Discourse Studies, 17(5), 529-550.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Keçik, İ. ve Uzun, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım (4. bs.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Khedri, M., Heng, C. S. and Ebrahimi, S. F. (2013). An exploration of interactive metadiscourse markers in academic research article abstracts in two disciplines. Discourse Studies, 15(3), 319-331.
• Kondowe, W. (2014). Hedging and boosting as interactional metadiscourse in literature doctoral dissertation abstracts. International Journal of Language Learning and Applied Linguistics World, 5(3), 214-221.
• Konukman, B. (2012). Almanca ve Türkçe bilimsel metinlerde biçem. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lautamatti, L. (1978). Observations on the development of the topic in simplified discourse. AFinLAn vuosikirja, 71-104.
• Lee, J. J., and Casal, J. E. (2014). Metadiscourse in results and discussion chapters: a cross-linguistic analysis of English and Spanish thesis writers in engineering. System, 46, 39-54.
• Livingstone, K. A. (2019). Examining the use of metadiscourse markers in academicwriting. International Journal of Literature, Language and Linguistics, 5(3), 244-254.
• Mansouri, S., Najafabadi, M. M. and Boroujeni, S. S. (2016). Metadiscourse in research article abstracts: a cross lingual and disciplinary investigation. Journal of Applied Linguistics and Language Research, 3(4), 296-307.
• Rezaei, S., Estaji, M., and Hasanpour, M. (2015). Examining the interactional metadiscourse markers in Iranian MA applied linguistics theses. Journal of Modern Research in English Language Studies, 2(1), 71-43.
• Sanderson, T. (2008). Corpus, culture, discourse. Narr Dr. Gunter.
• Swales, J. (1996). Toward a textography of an academic site. In 11th AlLA World Congress of Applied Linguistics. Jyvaskyla, Finland.
• Swales. J. (1990). Genre analysis: English in academic and research sellings. Cambridge: Cambridge University Press.
• Şen, E. (2019). Bilimsel makale özetlerinde üstsöylem belirleyicilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Şenöz Ayata, C. (2014). Bilimsel metin üretimi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Tarcan, Ö. (2019). Sosyal bilimler alanında Türkçe yazılan bilimsel metinlerde kullanılan üstsöylem belirleyicileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Uzun, L. (2001). Bilimsel metne özgü önbiçimlenişler ve bilimsel metin yazma edimi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 197-204.
• Uzun, L. (2002). Dilbilim alanında Türkçe yazılan araştırma yazılarında metin dünyasına ilişkin düzenlemeler. Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler içinde (s.203-224) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die Blaue Eule.
• Uzun, L. (2006). Bilimsel söylem ve özellikleri. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Ulusal Kurultay Bildirileri içinde (s.133-140). (Karakütük, K., Ed.). http://uvt.ulakbim.gov.tr/sbvt/kurultay1.pdf
• Vande Kopple, W. J. (1985). Some explatory discourse on metadiscourse. College Composition and Communication, 36(1), 82-93.
• Wang, L. and Zhang, Y. (2016). An analysis of metadiscourse in the abstracts of English academic papers. Global Journal of Human-Social Sciences: G Linguistics and Education, 16(9), 8-16.
• Wei, J. and Duan, J. (2019). A comparative study of metadiscoursal features in English research article abstracts in hard disciplines. Arab Journal of Applied Linguistics, 4(1), 1-37.
• Williams, J. (1981). Style: ten lessons in clarity and grace (3rd ed.). Scott, Foresman, Boston.
• Zeyrek, D. (2002). Psikoloji makalelerinde üstsöylem belirleyicileri. Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler içinde (s. 225-242) (Uzun, L. ve Huber, E., Ed.). Essen: Die Blaue Eule.