YENİ İSTANBUL ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER İÇİN TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ ETKİNLİKLERİN DÜZEYLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 582 - 593, 21.12.2023

Olcay Saltık

https://doi.org/10.32321/cutad.1317504

Öz

Ülkemizde çok sayıda yabancı öğrenci bulunmaktadır. Türkiye’ye üniversite okumak için gelen yabancı öğrencilerin bölümlerinde okuyabilmeleri için birçok üniversite için geçerli olan bir yıllık hazırlık eğitimini tamamlayıp Türkçeyi öğrenmeleri gerekmektedir. Bu durum hemen hemen her üniversitenin bünyesinde Türkçe Öğretim Merkezlerinin (TÖMER) açılmasına ve beraberinde dil öğretimin en temel malzemesi olan ders kitaplarının da ayrı bir değer kazanmasına olanak sağlamıştır. Bilindiği gibi ders kitapları her bir beceri alanında içerdiği etkinliklerle öğrencinin hedef dili kazanmasına yardımcı olan temel araçlardır. Belirlenen hedef ve davranışlar ise ders kitaplarında yer alan etkinlikler yoluyla öğrencilere kazandırılmaya çalışılır. Öğrencilere hedef ve davranışları kazandırmanın yolu farklı türde ve yeterli sayıda etkinlikle mümkündür. Dinleme becerisi içerdiği etkinlik türleriyle hedef dilin kazanılmasında önemli bir yer tutmakta ve kendi içinde dinleme öncesi, dinleme anı ve dinleme sonrası olarak üç aşamadan oluşmaktadır. Dinleme öncesi yapılan etkinliklerin temel amacı öğrenciyi fiziksel ve sosyal olarak dinleme sürecine hazırlamaktır. Dinleme anı ise metnin iletilerinin anlamlandırılması ve metne yönelik çıkarımlarda bulunmayı gerektirir. Dinleme sonrası yapılan etkinliklerde ise dinlemenin genel olarak değerlendirilmesinin yapıldığı, anlamın kurgulanıp bir sonuca varıldığı bununla birlikte ana düşüncenin ortaya çıkarıldığı bir süreci içerir. Bu çalışmanın amacı Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde A1-C1 düzey dinleme etkinliklerini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda Yeni İstanbul Uluslararası Öğrencileri için Türkçe Ders Kitabının dinleme etkinlikleri; dinleme öncesi, dinleme anı ve dinleme sonrası açısından ele alınmış etkinliklerin türü ve sayısı belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma nitel bir çalışma olup veri toplama aracı olarak doküman incelemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmada verilerin çözümlenmesinde betimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın dokümanlarını A1-C1 düzeyinde Yeni İstanbul Uluslararası Öğrencileri için Türkçe Ders Kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına göre dinleme becerisine yönelik etkinlikler düzeylere göre farklılıklar göstermektedir. Temel düzeyde ders kitaplarında dinleme becerisine yönelik etkinliklerin orta ve ileri düzeydeki etkinliklerle karşılaştırıldığında oran bakımından geride kaldığı görülmektedir. Yine dinleme metinlerinin dinleme öncesi, dinleme anı ve sonrasına ait ekinliklerin türleri açısından geleneksel bir anlayış ve tekdüze bir yaklaşımla oluşturulduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Dil Olarak Türkçe, Dinleme, Etkinlik, Ders Kitapları

AN ANALYSIS OF ACTIVITIES BASED ON PROFICIENCY LEVELS IN NEW ISTANBUL INTERNATIONAL TURKISH LANGUAGE COURSEBOOKS FOR INTERNATIONAL STUDENTS

Öz

There are many foreign students in our country. Foreign students who come to Turkey to study at universities are required to complete a one-year preparatory education, which is valid for many universities, and learn Turkish in order to be able to study in their departments. This situation has led to the opening of Turkish Language Teaching Centers (TÖMER) in almost every university and the textbooks, which are the most basic materials of language teaching, have gained a special value. As known, textbooks are the basic tools that help students acquire the target language with the activities they contain in each skill area. The determined objectives and behaviors are tried to be acquired by the students through the activities in the textbooks. It is possible for students to acquire the objectives and behaviors through different types and sufficient number of activities. Listening skill has an important place in the acquisition of the target language with the types of activities it includes and consists of three stages: pre-listening, during listening and post-listening. The main purpose of pre-listening activities is to prepare the student physically and socially for the listening process. The moment of listening requires making sense of the messages of the text and making inferences about the text. Post-listening activities, on the other hand, involve a process in which the listening is evaluated in general, the meaning is constructed and a conclusion is reached, and the main idea is revealed. The aim of this study is to examine A1-C1 level listening activities in teaching Turkish as a foreign language. For this purpose, listening activities of Yeni İstanbul Türk Textbook for International Students were analyzed in terms of pre-listening, listening moment and post-listening and the type and number of activities were tried to be determined. The research is a qualitative study and document analysis technique was used as a data collection tool. Descriptive analysis method was used to analyze the data. The documents of the study consisted of Yeni İstanbul Türk Textbooks for International Students at A1-C1 level. According to the results of the study, activities for listening skills show differences according to the levels. It shows that activities for listening skills in basic level textbooks are behind in terms of ratio when compared to intermediate and advanced level activities. It was also concluded that listening texts were created with a traditional understanding and monotonous approach in terms of the types of activities pre, during and post listening.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a Foreign Language, Listening, Activity, Course Books

Kaynakça

• Aldyab, A. (2017). Dil öğreniminde dinlemenin önemi. International Journal of Cultural and Social Studies. 3 (SI), 440-448.
• Boyacı, B.D., Kara, Ö.T. ve Moralı, G. (2021). Türkçenin uzaktan öğretimi ve öğreniminde dinleme becerisinin geliştirilmesi. Türkçenin Uzaktan Öğretimi ve Öğrenimi. Göçer A. (Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Can, F. (2018). Dinleme/İzleme etkinliklerinin uygulanması. Akçay A. (Ed.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Cavkaytar, S. (2009). Dengeli okuma yazma yaklaşımının Türkçe öğretiminde uygulanması: ilköğretim 5. sınıfta bir eylem araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Basımevi.
• Doğan, Y. (2011). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ergin, A. ve Birol, C. (2000). Eğitimde iletişim, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Gürgen, İ. (2008). Türkçe öğretimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Hampleman, R. (1958). “Comparison of listening and reading comprehension ability of 4th and 6th grade pupils, Elementary English. XXXI, 49.
• İnce, B. ve Boztilki, G. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme becerisi. Ed. Yıldırım, F. ve Tüfekçioğlu B. (Ed.). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar,Yöntemler, Beceriler, Uygulamalar. Ankara: Pegem Akademi.
• Karabay, A. (2014). Dinleme metinlerinin sınıf içi uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (3), 81-94.
• Maden S, Durukan E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 101-112.
• Özbal, B. Ve Genç, A. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe ders kitaplarında dinleme becerisi alanındakullanılan alıştırmaların değerlendirilmesi. SEFAD, (42), 197-212.
• Özbay, M. ve Çetin, D. (2013). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde prozodik farkındalığın önemi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 26, 155-175.
• Rost, M. (1991). Listening in action: activities for developing listening in language teaching. New York: Prentice Hall.
• Rost, M. (1994). Introducing listening, London: Penguin English Applied Linguistics.
• Şimşek, R. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının temel dil becerileri bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Tabak, G. ve Göçer, A. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde A1-C1 düzey dinleme etkinliklerinin incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 6 (3) 40-410.
• Tüm, G. (2016). Yabancılara Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin Avrupa ortak başvuru metnine uygunluğu üzerine bir çalışma. International Journal of Languages Education and Teaching Education and Teaching, (2), 125–142.
• Uğur, M. (2019). Dinleme stratejileri öğretiminin dinleme öz yeterlik algısına ve dinleme başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ur, P. (2012). A Course in English language teaching (2. bs.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Yavuz, G. (2016). Gazi TÖMER yabancılar için Türkçe öğretim seti dinleme etkinliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.