Artan Dozlarda Bor Uygulamasının İki farklı Zeytin (Olea europaea L.) Çeşidinin Yeşil Aksam Bor Konsantrasyonu ve Bazı Besin Elementleri Alımı Üzerine etkisi

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 1, 37 - 48, 30.06.2021

Sadettin Bozgeyik , Ayfer Alkan Torun

Öz

Dünyada ve Türkiye’de bor (B) noksanlığı önemli ve yaygın bir beslenme problemidir. Zeytin (Olea europaea L.) ekonomiye ciddi katkısı olan önemli bir tarımsal bitkidir. Zeytin özellikle Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde giderek artan oranda bitki deseni içerisinde yer almaya başlamıştır. Zeytinin B noksanlığına oldukça duyarlı olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada toprak ve çevre faktörleri bakımından B noksanlığının yaygın olabileceği bu bölgelerde yetiştirilen zeytin çeşitlerine yapraktan artan oranlarda B uygulamalarının etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, yaygın üretimi yapılan iki zeytin çeşidinin (Olea europaea L. cv. Ayvalık ve Gemlik) yetiştirildiği üretim alanlarında tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Buna göre, büyüme dönemi olarak Som (çiçek açmadan önceki dönem) ve meyvelerin nohut büyüklüğünde olduğu iki farklı dönemde artan dozlarda B (%0; %0.2; %0.4; %0.6 ve %0.8) yapraktan uygulanarak çeşitlerin yeşil aksam B konsantrasyonu ve diğer besin elementleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; artan dozlarda B uygulaması ile her iki çeşidin yeşil aksamındaki B konsantrasyonunun artış sağlanmıştır. Bu artışların kontrole göre Gemlik çeşidinde %14.4 ve Ayvalık çeşidinde ise %10.3 oranında olduğu belirlenmiştir. Tüm B uygulamaları altında B konsantrasyonunun Gemlik çeşidine göre Ayvalık çeşidinde %8.5 oranında daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ortalama B konsantrasyonunun Gemlik çeşidinde 82.2 mg kg-1 iken, Ayvalık çeşidinde ise 89.2 mg kg-1 olduğu ve çeşitler arasındaki bu farklılıkların istatistiki olarak önemli seviyede olmadığı görülmüştür. Ayrıca, yapraktan artan dozlarda B uygulamasının yeşil aksamda bulunan diğer besin elementlerinin konsantrasyonları üzerinde etkisinin istatistiki olarak önemsiz olduğu; bununla birlikte bazı elementler arasında zayıf korelasyonların olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bor noksanlığı, Yapraktan B uygulaması, B beslenmesi, Zeytin bitkisi

Kaynakça

• Arrobas, M, Lopes JI, Pavão, F., Cabanas, J.E., Rodrigues, M.A. (2010) Comparative boron nutritional diagnosis for olive based on July and January leaf samplings. Commun. Soil Sci Plant Anal 41:709–720.
• Aydın N, Bayramoğlu, H , Mut, Z , Özcan, H . (2005) Ekmeklik Buğday Triticum aestivum L. Çeşit ve Hatlarının Karadeniz Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi . Journal of Agr Sci 11 (03):257-262.
• Batjer LP., Thompson, A H. (1949) Effect of Bor Acid Sprays Applied during Bloom upon The Set of Pear Fruits. Proceedings of the American Society for Hort Sci 53:141-142.
• Bingham. F.T. (1982) Boron. In: Page. A.L., Miller. R.H., Keeney. D.R. (ed.) “Methods of Soil Analysis.” Part 2. Madison. Pp: 431-447. Bouyoucus. G.J. (1952) Arecalibration of hidrome analysis of soils. Agron. J 43: 434-438.
• Bremner. J. M. (1965) Method of soil analysis part 2. Chemical and Microbiological methods. American Society of Agro. Inc. Madison pp. :1149-1178.
• Brito. F.M.V. (1971) Contribution Pour un Mode D’echantillonnage Adapte Aux Oliveraies du Portugal Cito. III. Agr 38:1-20p.
• Carson. P.L. (1980) Recommended potassium test. In: Recommended chemical soil test procedures for the North
• Central Region. Rev. Ed. North Central. Regional Publicaton no. 221. North Dakota Agric. Exp. Stn. North Dakota State University. FArgo USA. P: 20-21.
• Çağlar, K.Ö. (1949) Toprak Bilgisi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 10. Ankara.
• Çakmak I. (2016) Önsöz. Proceedings of International Symposium on Boron in Agriculture. Ankara, 16-18 November. p: IV.
• Dridi J, Fendri M, Breton CM, Msallem M (2018) Characterization of olive progenies derived from a Tunisian breeding program by morphological traits and SSR markers. Scientia Horticulturae 236: 127-136.
• Dursun, Ö. (2010) Yapraktan Kalsiyum ve Bor Uygulamalarının Ayvalık Yağlık Zeytin Çeşidinde Meyve Gelişmesi ve Kalitesi Üzerindeki Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Eryüce, N. (1979) Ayvalık Bölgesi Yağlık Zeytin Çeşidi Yapraklarında Bazı Besin Elementlerinin Bir Vegetasyon Periyodu İçindeki Değişimleri. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Bornova. İzmir.
• FAO (2018) Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://www.fao.org/
• FAO (2019) Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://www.fao.org/
• Goldbach, H.E., Wimmer. M. (2007) Boron in plants and animals: is there a role beyond cell-wall structure? J. Plant Nutr. Soil Sci 170:39-48.
• Gündeşli, M, Nikpeyma, Y. (2016) İlkbaharda Yapraktan Bor Uygulamasının Gemlik Zeytin Çeşidinde Meyve Tutumu Üzerine Etkisi . Meyve Bilimi 3 (2): 13-19.
• Güneş, A, Gezgin, S, Kalinbacak, K, Özcan, H, Çakmak, İ. (2017) Borun bitkiler için önemi. Journal of Boron, Agrobor özel sayısı: 168-174.
• Hanson, E.J. (1991) Sour cherry trees respond to foliar boron applications HortScience 26(9):1142-1145.
• Hartmann, H.T., Uriu, K., Lilleland, O., (1966) Olive nutrition. In: Childers, N.F. (Ed.), Temperate to Tropical Fruit Nutrition.
• Hort. Publ. Rutgers Univ., New Brunswick, N.J, pp: 252–261
• Jackson, M.L. (1962)Soil Chemical Analysis. Englewood Cliffs. New Jersey.
• Kacar, B. ve İnal, A. (2010) Bitki Analizleri. Nobel Yayın No: 1241. Ankara.
• Keleş Uzel, N, Çimrin, K. (2020) Gaziantep İli Nizip İlçesi Zeytin Bahçelerinin Yaprak ve Toprak Örnekleri ile Beslenme Durumunun Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 23 (4) :1039-1053
• Larbi, A., Gargouri, K., Ayadi, M., Dhiab, A. B., & Msallem, M. (2011) Effect of foliar boron application on growth, reproduction, and oil quality of olive trees conducted under a high density planting system. Journal of Plant Nutr 34(14):2083-2094.
• Lindsay, W.L. ve Norvell, W.A. (1978) Development of DTPA soil test for zinc, iron, manganase and copper. Soil Sci. Soc. Am. J 42: 421-428.
• MA Rodrigues , IQ Ferreira , AM Claro , M. Arrobas (2012) Fertiliser recommendations for olive based upon nutrients removed in crop and pruning. Sci. Hortic 142:205 – 211.
• Marschner P. (2012) Marschner's Mineral Nutrition of Higher Plants, 3rd Ed. Amsterdam, Netherlands: Elsevier Academic Press pp: 684.
• Mclean, E.O. (1982) Soil PH and Lime Requirement in Methods of Soil Analysis (A.L. Page et al. Ed.). Part II. 2nd. American Society of Agronomy Inc. Publisher. Madison. Wisconsin. U.S.A., p:199-224
• Penca, S. Bellaloui, N., Greve, C., Hu, H., Brown. H. (2001a) Boron transport and soluble carbonhydrate in olive. J. Amer. Soc. Sci. 126(3):291-296.
• Penca, S., Brown, P.H., Connell, J.H., Nyomora, A.M.S., Dardas, C., Hu, H. (2001b) Foliar boron application improves flower fertility and fruit set of olive HortScience 36 (4):714-716.
• Perica,J., Brown, P.H., Connell,J.H., Hu, H., (2002) Olive response to foliar B application. Acta Hort 586:381–382.
• Püskülcü, G. (1981) Memecik Zeytin Çeşidinde Makro ve Mikro Besin Elementlerinin Mevsimsel Değişimlerinin İncelenmesi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Uzmanlık Tezi.
• Razmioo, K. and Henderlong, P.R. (1997) Effect of potassium, sulfur, boron and molybdenum fertilization on alfalfa production and herbage macronutrient contents. Journal of Plant Nutrition 20:1681-1696.
• Römheld, V. and Marschner, H. (1991) Functions of micronutrients in plants. In Micronutrients in Agriculture. 2nd edn. Eds. J J Mordvedt. F R Cox. L M Shuman and R M Welch. Pp: 297-328. SSSA Book Series. No. 4. Madison WI USA.
• Olsen, S.R., Cole, C.V., Watanabe, F.S., Dean, L.A. (1954) Estimation of available phosphorus in soil by extraction with sodium bicarbonate. USDA Circ., 939. U.S. Cov. Print Office. Washington D.C.
• Shorrocks, V.M. (1997) The occurrence and correction of boron deficiency. Plant Soil. 193:121-148.
• Soyergin, S., (2010) Effects of Soil and Leaf Treatments to Eliminate Boron Deficiency in Olives. Commun. Soil. Sci. Plant Anal. 41(16):2004-2010.
• Torun A, Duymuş E, Erdem H, Tolay İ, Cenkseven Ş, Gülüt KY, Torun B. (2018) Determination of the effect of boron applications on salt damage in sunflower. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology 6 (12): 1781-1788.
• Torun A, Sadettin Bozgeyik, Duymuş E. (2021) Artan Dozlarda Bor Uygulamasının Antep fıstığı (Pistacia vera L.) Çeşitlerinin Yeşil Aksam Bor Konsantrasyonu ve Diğer Besin Elementlerinin Alımı Üzerine Etkisi. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi Basımda.
• The International Olive Council (IOC) (2019) http://www.internationaloliveoil.org/estaticos/view/224-testing-methods.Access date: 17 August 2019.
• TUİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr, Erişim Tarihi: 25.03.2019
• Tuna, A, Yıldıztekin, M., Köşkeroğlu, S., Yokaş, İ . (2017) Tuz Etkisi Altındaki Domates Bitkisinde Potasyum ve Kalsiyum Antioksidatif Sistemi Etkiler mi?. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 4 (1): 71-78
• Wolf B (1971.) The Determination of Boron Soil Extracts, Plant Materials, Composts, Manure, Water and Nutrient Solutions. Soil Sci. And Plant Anal 2(5): 363-374.