TANZİMAT DÖNEMİ OSMANLI TAŞRA TEŞKİLATINDA NAHİYE YÖNETİMİ: KIRELİ ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Sayı: 2, 53 - 75, 01.04.2017

Muttalip Şimşek

Öz

19. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı taşra teşkilatının önemli bir birimi olan nahiyelerin idarî yapıları, yapılan düzenlemelerle detaylı bir şekilde belirlenmişti. Özellikle 1867 İdare-i Nevâhi Nizamnâmesi ile nahiyelerin kuruluş şartları, yönetimi, idarecilerin tasarrufları ile köylerin nahiyelerle bağı gibi hususlar ortaya konmuştu. Bu düzenlemeler neticesinde, Konya Vilayeti'nin Beyşehir Kazası'na bağlı bir nahiye olarak idare edilen Kıreli, bu statüsünü devletin yıkılışına kadar devam ettirmişti. Bu çalışmada, Kıreli Nahiyesi'nde görev yapan müdürlerin isimleri, vazifeleri esnasında yaşanan olaylar, şikayete mevzu durumlar ve bunlar karşısında alınan tedbirler ile müdürlerin görevlerini suistimal hali veya zimmetlerine para geçirme gibi durumlarda vilayet ve merkezî idarenin tutumu ortaya konmuştur. Bu süreçte, nahiyeye bağlı köylerin statüleri ve 1840-1922 yılları arasında nahiyeye bağlı köylerin isimleri belirtilmiş; ayrıca 20. yüzyılın başlarında nahiyede bir belediye kurulması ile ilgili Kıreli Nahiyesi Müdürlüğü'nün başvurusu ve bu talebin kabulüyle ilgili hususlar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Konya, Beyşehir, Kıreli, Taşra, Nahiye.

The Subdistrict Administration Within the Provincial Organisation of the Tanzimat Area: The Kıreli Example

Öz

Since the middle of the 19th century the administrative structures of the subdistricts na‐hiye , which were important units of provincial administrations, were defined in a detailed manner by the regulations. Especially with the regulation of subdistricts administration of 1867 issues like the establishment conditions of subdistricts, administrations, authority of administrators and the connection of villages to the subdistricts were determined. As a result of these regulations Kıreli, which was a subdistrict within Beyşehir district that was again within Konya Province, continued its status until the collapse of Ottoman Empire. In this study we will try to depict issues such as the names of the administrators that were holding the offices, the incidents which occurred at the time of their duties, complained si‐tuations and measurements against these complaints, the misuse of the office and em‐bezzlements by the administrators and the reactions of provincial and central administra‐tions against them. Meanwhile, the status of the villages and the names of them which were under the administration of this subdistrict between 1840 and 1922 were pointed out. Additionally, the events such as a petition of the administrator of Kıreli with the pur‐pose of establishing a municipality in the subdistrict and the acceptance of this petition were evaluated.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Konya, Kıreli, Provincial, Subdistrict.

Kaynakça

• Dâhiliye Nezâreti İdarî Kısım Belgeleri (DH.İD): 31/3,Lef.4.
• Dâhiliye Nezâreti Mektûbî Kalemi (DH.MKT): 121/1.
• İrâde Meclis-i Vâlâ (İ.MVL): 22/15,175/5208,237/8413,340/14652.
• Mâliye Vâridât Cizye Defterleri (ML.VRD.CMH.d): 1184.
• Mâliye Vâridât Muhasebe Defterleri (ML.VRD.d): 5177.
• Maliye Vâridât Muhasebesi Temettuât Defteri (ML.VRD.TMT.d), 9818.
• Sadâret Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Yazışmaları (A.MKT.MVL): 36/8, 53/57, 85/59, 130/30.
• SadâretMektubî Kalemi Nezâret ve Devâir Yazışmaları (A.MKT.NZD): 108/37, 132/32, 141/79.
• Sadâret Mektubî Kalemi Umum Vilâyet Yazışmaları (A.MKT.UM): 38/87, 46/31, 141/79.
• Resmî Yayınlar ve Salnameler -Düstur
• Konya Vilayet Salnamesi (KVS): 1285 (1868), 1286 (1869), 1287 (1870), 1288 (1871), 1289 (1872), 1290 (1873), 1291 (1874), 1292 (1875), 1293 (1876), 1294 (1877), 1295 (1878), 1296 (1879), 1298 (1881), 1299 (1882), 1300 (1883), 1301 (1884), 1302 (1885), 1303 (1886), 1304 (1887), 1305 (1888), 1306 (1889), 1307 (1890), 1309 (1892), 1310 (1892), 1312 (1894), 1314 (1896), 1317 (1899), 1322 (1906).
• Salname-i Devlet-i Âli Osmaniye: 1324 (1908).
• Akıncı, Halis (2010). Osmanlı Döneminde Kıreli Kazası Hüyük İlçesi ve Köyleri Vakıf Eserleri, Çizgi Kitabevi. Konya.
• Alperen, Bilal Bülent (2003). Beyşehir ve Tarihi, Büyük Sistem Dershanesi Mat- baası. Konya.
• Baykara, Tuncer (1998). Anadolu'nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Türk Kültü- rünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Ankara.
• Çadırcı, Musa (1991). Tanzimat Devrinde Anadolu Kentleri'nin Sosyal ve Eko- nomik Yapıları, Türk Tarih Kurumu. Ankara.
• Erdoğru, Mehmet Akif(1998). Osmanlı Yönetiminde Beyşehir Sancağı (1522- 1584), Kültür Sanat Yayıncılık. İzmir.
• Ergün, Osman Nuri (1987). Türk Belediyecilik ve Şehircilik Tarihi Üstüne Seçme- ler, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları. İstanbul.
• Nazmi, Dr. (1338). Türkiye'nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası, Konya Vilayeti, Öğüt Matbaası. Ankara.
• İnalcık, Halil (2008), Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağı (1300-1600), (çev. Ru- şen Sezer), Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Cin, Halil-S.Gül Akyılmaz (2000). Tarihte Toplum ve Yönetim Tarzı Olarak Feodalite ve Osmanlı Düzeni, Çağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları. Adana.
• Karaca, Hasan-Mehmet Koç (2000). Beyşehir Gazilerinin Milli Mücadele Hatıra- ları, Damla Ofset. Konya.
• Karpat, Kemal H. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), (çev. Bahar Tırnakçı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• Konyalı, İbrahim Hakkı (1991). Abideleri ve Kitabeleriyle Beyşehir Tarihi, (yay. haz. Ahmet SAVRAN), Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayın- ları. Erzurum.
• McCarthy, Justin (1998). Müslümanlar ve Azınlıklar, (çev. Bilge Umar), İnkılâp Kitabevi. İstanbul.
• Ortaylı, İlber (2011). Tanzimat'tan Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840- 1880), Türk Tarih Kurumu. Ankara.
• Pakalın, M. Zeki (1954). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. III, Maârif Basımevi. İstanbul.
• Ramsay, W.M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, (çev. Mihri Tektaş), Milli Eğitim Basımevi. Ankara.
• Saraçoğlu, Hüseyin (1990). Bitki Örtüsü Akarsular ve Göller. İstanbul.
• Sümer, Faruk (1999). Oğuzlar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. İstanbul.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1965). Osmanlı Devleti'nin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu. Ankara.
• Yaman, Mümtaz Talat (1940). Osmanlı İmparatorluğu Mülki İdaresinde Avru- palılaşma Hakkında. İstanbul.
• https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k6360.html (Erişim tarihi: 06.02.2017)