Mâturîdî’ye Göre Kur’ân-ı Kerim’de İşkâl Sebepleri

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 50 (19-12-2016), 33 - 57, 19.12.2016

Alican Dağdeviren , Erkan Çakır

https://doi.org/10.15745/da.280592

Öz

Kur'ân-ı
Kerim Allah kelamı oluşunu hiçbir çelişki içermemesiyle delillendirmektedir. Kur'ân'ın
çelişkisiz oluşu onun Allah kelamı olduğunun deliliyse, çelişki barındırması da
onun Allah kelamı olmadığı anlamına gelir. Bu noktadan hareketle Kur'ân
âyetleri arasında bazı çelişkiler olduğu iddiası geçmişte olduğu gibi günümüzde
de dile getirilmektedir. Kur’ân’da çelişki olduğu iddiası etrafında şekillenen bu
problem, klasik gelenekte “işkal/müşkil” olarak isimlendirilmiş ve kendine özgü
bir literatür oluşturmuştur. Bu makalede önce “işkâl” kavramı üzerinde kısaca durulacak
sonra da Ebu Mansur Muhammed el-Mâturîdî'nin (ö. 333/944) işkâlin sebepleri hakkındaki
düşünceleri tespit edilmeye çalışılacaktır. Çalışma, Maturidi’nin “Te'vîlâtu'l-Kur'ân”
adlı eserinde ele aldığı müşkil âyetler hakkındaki yorumları etrafında şekillendirilmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Mâturîdî, İşkâl, Müşkil, Te’vîl, Çelişki, Mana

Reasons of Ishkal in Holy Book Qoran According to Maturidi

Öz

The Holy Book Quran itself proves being Word of the
God as it contains no contradictions. If the Holy Book Quran being
contradiction free is a proof for being Word of the God, on the contrary,  containing
contradiction shows that it is not the Word of the God. From this point of
view, claims about contradiciton exists between the Quran verses has been
discussed. Thus this truth is at the same time forms the attacking point for
opponents of Islam. The problem shaped around the claims about contradiction
exists in the Quran, is called “İskhal/Mushkil” in the traditional way and
forms its own literature. This article will briefly dwell on the İskhal concept
then define Ebu Mansur Muhammed el-Mâturîdî's ideas about the reasons of
iskhal. This work shaped around the observations on the Mushkil verses in “Te'vîlâtu'l-Kur'ân”
by Maturidi.

When we
research the Maturidi’s Te’vilat it’s seen that the reasons of the ishkal
classified in several articles. The most important of them is the assessing the
first meaning of the word. According to him, the verses of the Quran must be
understood whith the meaning of Word that he called meaning ‘hikmah’. He means
with the ‘hikmah meaning’ what the speaker intends when he speaks. The other
reasons of the ishkal are approaching to Quran with preduic commenting of the
verses out of context and without taking into the caracteristics of Arabic
language that Quran was sent conveyed.

Anahtar Kelimeler

Maturidi, İshkal, Mushkil, İnterpretation, Contradiction, Meaning

Kaynakça

• • Abdulaziz el-Buharî (1997), Keşfu’l-Esrâr an Usûli Fahri’l-İslam Pezdevî, 3. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabi.
• • Âdem Yerinde (2007), “İlk Bakışta Çelişki Görünümü Veren Müşkil Âyetler ve Etrafında Oluşan Bilimsel Edebiyat”, SAÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl 2007, S. 16, s. 31.
• • Ahmed İbn Hanbel (2003), er-Redd ale’l-Cehmiyye ve’z-Zenâdıka, Thk. Sabri b. Selame Şahin, 1. Baskı, Riyâd: Dâru’s-Subât.
• • Avni İlhan (1991), “Aslah”, DİA, III, 495-496.
• • Cessâs, Ebû Bekr Ahmed (ty), el-Fusul fi’l-Usul, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • Cevheri, Ebû Nasr İsmail b. Hammad (ty), es-Sıhah Tâcu’l-Luğa ve Sıhah-ı Arabiyye, Thk. Ahmed Abdulgafur Attar, Beyrut: Dâru’l-İlm.
• • ed-Debûsî, Ebû Zeyd Ubeydullah b. Ömer b. İsa el-Hanefî (2001), Takvimu’l-Edille fi Usuli’l-Fıkh, Thk. Halil Muhyiddin el-Meys, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • Ebu Ubeyde Ma’mer el-Musenna (ty), Mecâzu’l-Kur’ân, Kahire: Mektebetu Hanci.
• • Ebussuud, Muhammed b. Muhammed (ty), İrşâdu Akli’s-Selim ila Mezâye’l-Kur’âni’l-Kerim, Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî.
• • Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır (1992), Hak Dini Kur’ân Dili, sad. İsmail Karaçan v.dğr. İstanbul: Azim Dağıtım.
• • Ferra, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad (1983), Me‛âni’l-Kur’ân, 3. Baskı, Beyrut: Alemu’l-Kütüb.
• • Firuzâbadi, Mecduddin Muhammed bin Ya‛kub (1996), Basairu zevi’t-Temyiz fi Lataifi’l-Kitabi’l-Aziz, Thk. Muhammed Ali en-Neccar, Kahire: el-Meclisü’l-A‛lâ li Şuûni’l-İslâmiyye.
• • Hatib el-İskafî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah (2001), Durretu’t-Tenzil ve Gurretu’t-Te’vil, Thk. Muhammed Mustafa Aydın, 1. Baskı, Mekke: Cami‛atu Ümmi’l-Kura.
• • İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib el-Endelûsî (1422), el-Muharraru’l-Vecîz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Thk. Abdusselam Abduşşâfî, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed (1419), Tefsiru’l-Kur’âni’l-‛Azîm, 3. Baskı, Thk. Es‛ad Muhammed et-Tayyib, Suud: Mektebetu Nezzar.
• • İbn Fâris, Ahmed el-Kazvini (ty.), Mu‛cemu Mekayisi’l-Luğa, Thk. Abduselam Muhammed Harun, Dâru’l-Fikr.
• • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (ty), Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân, Thk. İbrahim Şemsuddin, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem b. Ali (1994), Lisânu’l-Arab, 3. Baskı, Beyrut: Dâru Sâdır.
• • Kâdî Abdülcebbâr, Kâdî’l-Kudât ‛İmâduddin (ty), Tenzîhu’l-Kur’ân ani’l-Metâin, Beyrut: Dâru’n-Nahda.
• • Kisâî, Ali b. Hamza (1998), Me‛âni’l-Kur’ân, , Thk. İsa Şehhate, Kahire: Dâru Kuba.
• • Kurtubî, Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (2003), el-Câmi‛u li Ahkâmi’l-Kur’ân, Tashih: Hişam Semir el-Buharî, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb.
• • M. Ragıp İmamoğlu (1991), İmam Ebû Mansûr el-Mâturîdî ve Te’vîlâtu’l-Kur’ân’daki Tefsir Metodu, Ankara: DİB Yayınları.
• • Ma‛mer el-Müsennâ (ty), Ebu Ubeyde, Mecâzu’l-Kur’ân, Thk. Muhammed Fuad Sezgin, Kahire: Mektebetu’l-Hanci.
• • Mâturîdî, Ebû Mansur el-Mâturîdî (2014), Kitabu’t-Tevhid, çev. Bekir Topaloğlu, 3. baskı, İstanbul: İSAM Yayınları.
• • Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed (2005), Te’vîlâtu’l-Kur’ân, Thk. Bekir Topaloğlu v.dğr., İstanbul: Mizan Yayınevi, I-XIV.
• • Mukatil b. Süleyman (2002), Tefsiru Mukatil, Thk. Abdullah Mahmud Şehhate, 1. Baskı, Beyrut: Müessesetu’t-Tarihi’l-Arabî.
• • Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed (1998), Medâriku’t-Tenzil ve Hakâiku’t-Te’vîl, Thk. Yusuf Ali Bedivî, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib.
• • Ömer Nasuhi (ty), Hukuki İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu, İstanbul: Bilmen Basım Yayınevi.
• • Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer (1981), Mefâtîhu’l-Gayb, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Sem‛ânî, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed (1997), Tefsiru’l-Kur’ân, Thk. Yasir b. İbrahim ve Ganim b. Abbas, 1. Baskı, Riyad: Dâru’l-Vatan.
• • Semerkandî, Alauddin (1997), Mîzânu’l-Usul, Thk. Muhammed Zeki Abdulberr, Kahire: Mektebetu Dari’t-Turas.
• • Şâşî, Nizamuddin Ahmed b. Muhammed (2003), Usûl, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • Taberî, Ebu Ca‛fer İbn Cerîr (ty.), Câmi‛u’l-Beyân an Tevîli Âyi’l-Kur’ân, Thk. Abdullah İbn Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezü’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l- Arabiyye ve İslamiyye.
• • Tehânevî, Muhammed Âla (1996), Keşşafu İstılahati’l-Funun, Thk. Ali Dahruc, 1. Baskı, Beyrut: Mektebetu Lübnan.
• • Zeccâc, Ebu İshak İbrahim İbnu’s-Serî (1988), Meâni’l-Kur’ân ve İ‛râbuhû, Thk. Abdulcelil Abduh Şelebî, 1. Baskı, Beyrut: Âlemu’l-Kütüb.
• • Zekiyuddin Şaban (1990), İslam Hukuk İlminin Esasları, çev. İbrahim Kâfi Dönmez, 1. Baskı, Ankara: TDV.
• • Zemahşerî, Cârulllah Mahmud b. Ömer (1416), Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Tenzîl ve Uyûni’l- Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî.
• • Zerkeşî, Bedruddin (ty), el-Burhân fi Ulûmi’l-Kur’ân, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire: Mektebetü Dâri’t-Turâs.
• Zeynuddin Ebû Abdillah el-Hanefî er-Razî (1999), Muhtaru’s-Sıhah, Thk. Yusuf Muhammed, Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye.