The Place and Importance of Balkh in the Political Struggles of the Great Seljuks Period

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 50 (19-12-2016), 59 - 77, 19.12.2016

Nurullah Yazar

https://doi.org/10.15745/da.280594

Öz

While
political events narrating, mostly, they are transferred within the framework
of cause-and-effect relationship. Nevertheless, the sides who are affected from
the power struggle are people people and cities where they are resident.
Results of every struggle even if they were lost or won affects cities in
positive or negative directions. At the same time cities have significant
contributes to their governors with their history, tradition and culture which
they have.

Eleventh century is a reshaped period of the stage of history, in
which the new states gained power by changing the balance of power. During this
period, on the one hand, some states have lost their territorial dominance, on
the other hand some other states have expanded their control of the region. The
most affected places by the changing balance are the cities which have
political, economic and geographical significance. Statesmen who aware
establishing dominance contribute their sovereignty had developed their
strategy over the dominate the major cities of this time. The city of Balkh,
was a gateway for the Ghaznavids and Karakhanids to Khorasan and, was in a key
position for the Seljuks to the defense of Khorasan. Therefore during the this
period Balkh was counted between the cities which will be capture the first.

We
also, in our study, will try to analyze political status of Balkh, one of the
most important cities of Khorasan region during the medieval age, how people
react against Seljuks rule, relationships established between people and
Seljuks and political, religious/sectarian and economic reasons behind the
reaction against to the Seljuk rule, in the light of main sources.

Anahtar Kelimeler

Great Seljuks, Balkh, Khorasan, Oguz, Sanjar

Büyük Selçuklular Dönemi Siyasî Çekişmelerinde Belh’in Yeri Ve Önemi

Öz

Siyasi
olaylar kaleme alınırken, çoğunlukla, sebep-sonuç ilişkisi çerçevesinde
olayların tarafları üzerinden bir aktarıma gidilir. Bununla birlikte iki
tarafın güç mücadelesinden etkilenen bir diğer taraf da yönetilen konumundaki
halk ve onların ikamet ettikleri şehirlerdir. Kaybedilen veya kazanılan her
mücadele olumlu veya olumsuz yönden şehirleri etkilemektedir. Aynı zamanda
şehirler de, sahip oldukları tarih, gelenek ve kültürle hâkimlerine önemli
katkılarda bulunurlar.

Biz de bu çalışmamızda
ortaçağ boyunca Horasan bölgesinin en önemli şehirlerinden biri olan Belh’in
Büyük Selçuklu Dönemi’ndeki siyasi durumunu, Selçuklu hâkimiyetinin şehirlerde
nasıl karşılandığını, Selçuklular ile halk arasında kurulan ilişkileri ve
Selçuklu hâkimiyetine gösterilen tepkilerin arkasında yatan siyasî,
dinî/mezhebî ve iktisadî gerekçeleri ana kaynaklar ışığında incelemeye
çalışacağız.    

Anahtar Kelimeler

Büyük Selçuklular, Belh, Horasan, Oğuzlar, Sencer

Kaynakça

• • Ahmed b. Mahmud (1977). Selçukname I-II. Haz. Erdoğan Merçil, İstanbul: Kervan Kitapçılık.
• • Agacanov, S. G. (2006). Selçuklular. Rusça’dan çev. Ekber N. Necef, Ahmet R. Annaberdiyev, İstanbul: Ötüken.
• • Beyhakî, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Hüseyin (1326hş.). Tarih-i Beyhakî. Nşr. Saîd Nefîsî, I-III, Tahran.
• • Bundârî, El-Feth Ali b. Muhammed (1943). Zübdetü’n-Nusra ve Nuhbetü’l-Usra: Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi. Çev. Kıvameddin Burslan, İstanbul: Maarif Matbaası.
• • Ebu’l-Ferec, Gregory (1987). Ebu’l-Ferec Tarihi. Çev. Ömer Rıza Doğrul, Ankara: T.T.K. Basımevi.
• • Ebu’l-Fidâ, İsmail b. Ali b. Muhammed (1286). Tarihu Ebu’l-Fida: el-Muhtasar fi Ahbari’l-Beşer, Darü't-Tıbaati’l-Amire.
• • Hüseynî, Sadre’d-Din Ebu’l-Hasan Ali b. Nâsır (1999). Ahbâru’d-Devleti’s-Selçukiyye. Çev. Necati Lugal, Ankara: T. T. K. Basımevi.
• • İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim (1966). el-Kamil fi’t-Tarih, Beyrut. Çev. Abdülkerim Özaydın 1987, İstanbul: Bahar Yayınları.
• • Kafesoğlu, İbrahim (2000). Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara: T.T.K.
• • Kafesoğlu, İbrahim (2014). Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• • Kafesoğlu, İbrahim (2014). Sultan Melikşah Devrinde Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• • Kazvînî, Hamdullah b. Ebû Bekir b. Ahmed Hamdullah Müstevfî (1364hş.). Tarih-i Güzîde. Tahran.
• • Köymen, Mehmet Altay (1976). Tuğrul Bey ve Zamanı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• • Köymen, Mehmet Altay (1991). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi Cilt V: İkinci İmparatorluk Devri, Ankara: T.T.K.
• • Köymen, Mehmet Altay (2011). Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, I. Cilt: Kuruluş Devri, 4. bsk., Ankara: T.K.K.
• • Le Strange, Guy (2015). Doğu Hilafetinin Memleketleri (Mezopotamya, İran ve Orta Asya) İslam fetihlerinden Timur Zamanına Kadar, çev. Adnan Eskikurt-Cengiz Tomar, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• • Merçil, Erdoğan (2011). Selçuklular -Makaleler-, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• • Nîsabûrî, İmam Zahir’ed-Din (1332hş.). Selçuknâme. Haz. Ebû Hamid Muhammed b. İbrahim, Tahran.
• • Özaydın, Abdülkerim (2001). Sultan Berkyaruk Devri Selçuklu Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Özgüdenli, Osman G. (2013). Selçuklular I. Cilt: Büyük Selçuklu Devleti Tarihi (1040-1157), İstanbul: İSAM Yayınları.
• • Piyadeoğlu, Cihan (2012). Güneş Ülkesi Horasan Büyük Selçuklular Dönemi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• • Râvendî, Muhammed b. Ali b. Süleyman (1921). Rahatu’s-Sudûr ve Ayetü’s-Surur. Edit. Muhammed İkbal, Leyden.
• • Reşidüddin, Fazlullah (1960), Cami’ut-Tevarih. Yay. Ahmed Ateş, Ankara: T.T.K. Basımevi. Çev. Erkan Göksu vd. (2011). İstanbul: Selenge Yayınları.
• • Sanaullah, Mawlawi F. (1938), The Decline of the Saljuqid Empire,, Calcuta: University of Calcuta
• • Sıbt İbnü’l-Cevzî (1968), Mir’âtü’z-Zeman fi Tarihi’l-Âyan. Yay. Ali Sevim, Ankara: T.T.K. Basımevi,. Çev. Ali Sevim (2011), Ankara: T.T.K. Basımevi.