Mantık Disiplini Üzerine Bazı Değerlendirmeler ve Öneriler

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 53 (15-06-2018), 79 - 98, 15.06.2018

Ali Çetin

https://doi.org/10.15745/da.420835

Cited By: 1

Öz

Eski
bir disiplin olan Mantık, akla dayalı düşünme niteliğinin bir ürünüdür.
Sistematik bir yapıya kavuşmadan önce de dünyanın çeşitli bölgelerinde görülen
mantıksal düşünce ve çeşitli rasyonel çıkarım biçimleri insan hayatına ve onun
bilimsel nitelikli ürünlerine yön vermiştir. Aristoteles'in elinde yetkin bir
şekil verilinceye kadar çeşitli yönlerden ortaya konulan Mantık, yaklaşık iki
bin yıldır insan aklının ve ihtiyaçlarının doğrultusunda sürekli bir gelişim ve
dönüşüm içerisinde bulunmuştur. Bu çerçevede geleneksel anlamda geçmiş tarihlerden
gelen önemi, Mantık disiplinine hak ettiği konumun verilmesini
gerektirmektedir. Bunun yanında mantık öğretiminin karşılaştığı sorunları
çözmek ve Mantık disiplininden özellikle yükseköğretim düzleminde daha etkin
bir şekilde faydalanabilmek için gerekli planlamanın yapılması isabetli
olacaktır. Bu makalede kısaca Mantık disiplininin yapısına ve gelenekteki
çeşitli yorumlarına değinilecektir. Yine farklı birkaç açıdan bu disiplinin
önemine işaret edilerek ilahiyat fakültelerinde bu bağlamda söz konusu olan
bazı sorunlara dikkat çekilecektir. Bu çerçevede tartışılmasını istediğimiz birkaç
öneri de ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mantık, Felsefe, Eleştirel Düşünce, İlahiyat, Mantık Öğretimi, İslami İlimler.

Some Evaluation and Suggestions on Logic Discipline

Öz

Logic, an old discipline with a long history, is a product of the nature of thinking that is based on mental thought, which is distinguished from other creatures by human nature. Logical thought and various forms of rational inference, seen in all the geographical regions of the world before attaining a systematic structure, have directed to human life and its scientific products. A systematic structure is taken back to Parmenides, lived in ancient Greek thought. The logic developed from various directions  was given a proper shape by Aristotle nearly two thousand years  ago and has been in continuous development and transformation in the direction of human mind and its needs. Today, in addition to Aristotelian logic, which is two most valuable structures, many valued logics have emerged.. Quite different logic conception emerges from classical logic, however, which is considered as a beginning for philosophical thought and is one of the important factors in reaching the goal of the philosophical effort. But the presence of classical logic continues in the areas of religious, classical philosophy and social sciences. In this frame, the value of classical logic from past histories requires the position that it deserves. Especially, in the area of logic as well as the problems faced in logic education, more effective planning is required especially in the higher education level. This article will briefly discuss the structure of logic and its various interpretations. It will also point out the importance of logic and will draw attention to the problems in the Theology Faculties. A few suggestions that we want to discuss in this framework will also be put forward.

Anahtar Kelimeler

Logic, Philosophy, Critical Thinking, Theology, Teaching Logic, Islamic Sciences

Kaynakça

• 1. Âmiri, Ebu'l-Hasan (1988) . Kitabu'l-İlam bi Menakıbi'l-İslam, Neşr. Dr. Ahmed Abdulhamid Gurab. Riyad: Daru'l-İsale.
• 2. Anwar G. Chejne (1984). “Ibn Hazm of Cordova on Logic”. Journal of the American Oriental Society, Vol. 104, No. 1: 52–72.
• 3. ASL Commitee on Logic and Education (1995). "Guidelines for Logic Education", The Bulletin of Symbolic Logic, Vol. 1, No. 1: 4–7
• 4. Atay, Hüseyin (1981). “Medreselerin Gerilemesi”, A.Ü.İ.F. Dergisi, Cilt: XXIV.
• 5. Boole, George (1952). Studies in logic and Probability. New York: Dover Publications, Buhari, İsmail (1992).
• 6. Sahih-i Buhari, Kitabu’l-Megazi, Bab:30. İstanbul: Çağrı Yay.
• 7. Çetin, Ali (2011). “Mantık ve Ankara Üniversitesi ilahiyat Fakültesinde Felsefe-Mantık Öğretimi Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme” Toplum Bilimleri Dergisi, C.5, S.9: 73–86.
• 8. Çetin, Rabiye (2011) "İlahi İlim-İlahi İrade İlişkisi –Gazalî Örneği-". İslam Araştırmaları Dergisi/ Journal Islamic Research, Yıl: 4, Sayı: 1: 254–278.
• 9. Farabi, Ebu Nasr (1996). İhsau’l-Ulûm, Ali Ebu Mülhim. Beyrut: Dar ve Mektebetu’l-Hilal.
• 10. Gazali, Ebu Hamid (1993). el-Kıstasu'l-Mustakim, Thk. Mahmud Beycu. Dımaşk: el-Matbaatu'l-İlmiyye.
• 11. Gazali, Ebu Hamid (Trs). Mihakku'n-Nazar, Thk. Ahmed Ferid el-Mezidi. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• 12. Geach, P.T. (1979). "On Teaching Logic". Philosophy. Vol. 54, No. 207 s. 5–17.
• 13. Harezmî Muhammed b. Ahmed b. Yusuf (1989). Mefatihu'l-Ulûm, Thk. İbrahim el-Ebyari. Beyrut: Daru'l-Kitabi'l-Arabi.
• 14. İbn Haldun (Trs). el-İber ve Divanu’l-Mübtedei ve’l- Haber fi Eyyami’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve Men Asarahum min Zevi’s-Sultani’l-Ekber, Tarih-u İbn Haldun. Neşr. Ebu Süheyb el-Keremi. Riyad: Beytü'l-Efkari'd-Devliyye.
• 15. İbn Hazm (Trs). Muhammed Ali b. Ahmed b. Said İbn Hazm. et-Takrib Lihaddi'l-Mantık. Thk. Mezidi, Ahmed Ferid. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• 16. Cajori Florian(1894). A History of Mathematics, Macmillan and Co. And London.
• 17. Heinzmann Gerhard, Trognon Alain ve Tremblay Frederick (2014). "Correspondence Between Evert Beth Willem and Jean Piaget", Interdisciplinary Works in Logic, Epistemology, Psychology and Linguistics. Edit. Manuel Rebuschi vd. İsviçre: Springer.
• 18. Kant, Immanual (1992). Lectures on Logic. Trc. J. M. Young. New York: Cambridge University Press.
• 19. Lenzen, Wolfgang (2004). "Leibniz's Logic", The Rise of Modern Logic: from Leibniz to Frege, Edt. Dov M. Gabbay, John Woods, Netherlands: Elsevier B.V.
• 20. McCarthy, Sherri N. (1988). "Need for Logic Instruction in Schools". The Korean Journal of Thinking & Problem Solving. 8: 2, 77–104.
• 21. McGinnis, John (2007). "Logic and Science: The Role of Genus and Difference in Avicenna's Logic Logic Science and Natural Philosophy”. Documenti E Studi Sulla Tradizione Filosofica Medievela. Vol. 18: 165–186
• 22. McGinnis, John (2010). Avicenna. New York: Oxford University Press.
• 23. Neşşar, Ali Sami (1984). Menahicu'l-Bahs inde Müfekkri'l-İslam. Beyrut: Daru'n-Nahdati el-Arabiyye.
• 24. Öner, Necati (1995). Felsefe Yolunda Düşünceler. İstanbul: MEB Yayınları.
• 25. Pehlivan, Necmettin (2016). "Âdâbu'l-Bahs ve'l-Münazara", Mantık El Kitabı içinde, Edt. İsmail Köz-Ali Çetin. Ankara: Grafiker Yayınları. S. 262–303.
• 26. Rescher, Nicholas (1968). Studies in Arabic Philosophy. England: University of Pittsburgh Press.
• 27. Sellars, John (2009). “The Art of living-The Stoic on the Nature and Function of Philosophy”, Londra ve New York: Bloombury Academic.
• 28. İbn Sina, Ebu Ali (1952). eş-Şifa: el-Medhal, Thk. el-Eb Kanavati, Mahmud Hudayri, Fuad el-Ehvani. Kahire: el-Matbaatu’l-Amiriyye.
• 29. Şafii, Muhammed b. İdris (Trs). er-Risale, Thk. A. Muhammed Şakir. Beyrut: Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye.
• 30. Yazıbaşı, Muhammed Ali (2018). Yükseköğretimde Din Eğitimi. Edt. Hasan Dam. İstanbul: Lisans Yayınevi.
• 31. Yılmaz, Mustafa Selim (2014). “İslami Düşünce Tarihinde Bir Anlama Biçimi Olarak Selefilik Üzerine Bir Deneme”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3: 532–553.