Aksaray Zinciriye Madrasa

Yıl 2012, Cilt: 15 Sayı: 41, 197 - 216, 01.06.2012

İbrahim Kutlu

Öz

Even a short period of time which is made in the province of Aksaray Zinciriye Madrasa of Sultan ruled the area in which the sons of Karaman was built in 1337 by Mirza Halil Bey. Incomes in the rich foundation in surviving the presence of the mad- rasa. XVI of the madrasa revenues. Although the ' rst quarter of the century, decreased at the end of this century has increased again.Foundation’s revenue in the two main reasons for the decline in the title deed books can be found. One of them occurred in these years of drought and famine which was connected to the decline in grain pro- duction and the reductions in population. Madrasa continued to function until the last periods of the Ottoman Empire in 1940 and used as a prison as a museum connected to the governor of Nigde in started. 1969 started operations, the General Directorate of Antiquities and Museums in 1985, was restored by the visitors as the Museum of Ak- saray Aksaray in the service of a new museum in acılmıstır.1996 that the works done here in this building was moved to the new museum building. Zinciriye Theological School in 1997 by the General Directorate of Foundations was restored and opened to the faithful

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Zinciriye Madrasa, Madrasa, stututes, muid

Aksaray Zinciriye Medresesi

Öz

Zinciriye Medresesi, kısa bir surede olsa bolgeye hakim olan Karamanoğulları doneminde Sultan Mirza Halil Bey doneminde 1337 tarihinde Aksaray’da insa edildiği dusunulmektedir. Medrese varlığını zengin vakıf gelirleriyle surdurebilmistir. Med- resenin gelirleri XVI.yuzyılın ilk ceyreğinde azalmıs olsa da bu yuzyılın sonlarında tekrar yukselmistir. Vakıf gelirlerinde gorulen gerilemenin evkaf defterlerinden tespit edilen iki ana nedeni olabilir. Bunlardan birisi bu yıllarda meydana gelen kuraklık ve kıtlığa bağlı olarak gerceklesen hububat uretimindeki dusus ve nufustaki azalmalardır. Osmanlı Devleti’nin son donemlerine kadar faaliyetini surduren medrese 1940 yılında hapishane olarak kullanılmaya baslanmıstır.1969 yılında Niğde valiliğine bağlı muze olarak faaliyete gecmis, 1985 yılında Eski Eserler ve Muzeler Genel Mudurluğu tara- fından restore edilerek Aksaray Muzesi olarak ziyaretcilerin hizmetine acılmıstır.1996 yılında Aksaray’da yeni bir muze binası yapılarak buradaki eserler bu yeni muze bina- sına tasınmıstır. 1997 yılında Zinciriye Medresesi Vakı+ ar Genel Mudurluğu tarafın- dan aslına uygun olarak restore edilmis ve bir sure eğlence mekanı olarak kullanılmıs ancak simdilerde bos durmaktadır. Kultur ve sanat faaliyetleri acısından son derece gerilerde olan Aksaray ilinde Zinciriye Medresesi cok guzel bir kultur ve sanat merke- zi yapılabilir. Bu konuda sehrin ileri gelenlerinin adım atması gerekiyor

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Zinciriye Medresesi, Medrese, Vak' ye, Muderris, Muid, Karamanoğulları

Kaynakça

• • • Akyüz, Yahya (1994), Türk Eğitim Tarihi, İstanbul.
• Aslanapa, Oktay Ernst Diez, Ernst ve Koman, Mahmut Mesut (1950),Karaman Devri Sanatı, İstanbul, s. 177.
• Aslanapa, Oktay (1984), Türk Sanatı II, İstanbul.
• Berki, A.Hikmet (1941), Vakıfl ar, İstanbul.
• Berki, A.Hikmet (1966), Vakfa Dair Yazılan Eserlerle VakŞ ye ve benzeri Vesikalarda
• Geçen Istılah ve Tabirler, Ankara. Cansel, Erol (1988), “Vakıf, Kuruluşu, İşleyişi ve Amacı”, Vakıfl ar Dergisi XX, , s. 321.
• Çetintürk, Nihal (1986), Aksaray (Niğde) ve Çevresindeki Türk eserleri,(Doktora tezi), Ankara
• Çay, Abdulhaluk (1984), “Anadolu Selçukluları’nda Medreseler “ Hacettepe Üniver- sitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, c.II, sayı I., Ankara.
• Çayçı, Ahmet; Anadolu Selçukluları Döneminde Medrese Uleması, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Çiftçioğlu, İsmail (2001), “VakŞ yelere ve Tahrir Defterlerine göre Karamanlı Eğitim
• – Öğretim Müesseseleri “, SDÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora tezi),Isparta. Doğan, Nermin Şaman (2006), Kültürel Etkileşim Üzerine: Karaman oğulları – Mem- luklu Sanatı, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2006.
• Efl aki, Ahmet (1989), Arifl erin Menkıbeleri, I, (Çev. T.Yazıcı) İstanbul.
• Ethem, Halil (1327),”Karaman oğulları Hakkında Vesaik-i Mahkuke”, TOEM XI, İstanbul.
• Gabriel, Albert (1962), Niğde Türk Anıtları (Çev. Ahmet Akif Tütenk), Ankara.
• Görür, Muhammed (1991), Anadolu Selçuklu ve Beylikler Döneminde Aksaray Şehri
• (Hacettepe Üniversitesi Yüksek Lisan tezi), Ankara Görür, Muhammet (2006) “ Kent ve Çevre: Aksaray “, Anadolu Selçukluları ve Bey- likler Dönemi Uygarlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı yay.,Ankara.
• Gök, Bilal (2008), “Musa Bey Medresesi ve XVI. Yüzyıldaki Vakıf Bilançoları”Hikmet
• Yurdu, Yıl:1, s.2, (Temmuz –Aralık) s.111-122. Güven, İsmail; Türkiye Selçukluları’nda Medreseler. Hüsnü, Muallim (1928), Hasandağı’nda İlmi Cevalan, Aksaray.
• Karaca, M.S (1946), Aksaray’da ki Türk Eserleri, Konya.
• Konyalı, İbrahim Hakkı (1967), Abideleri ve Kitabeleri ile Karaman Tarihi Ermenek ve Mut Abideleri, İstanbul.
• Kuran, Abdullah(1982), “ Karamanlı Medreseleri”, Vakıfl ar Dergisi, VIII.
• Kuran, Abdullah, “ Karamanlı Medreseleri” Vakıfl ar Dergisi, VIII. Kuban, Doğan (2006), ”Mimari tasarım”, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi
• Uygarlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı yay. Ankara. Konyalı, İ.Hakkı (1974), Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde Aksaray Tarihi I-II., İs- tanbul.
• Uzun çarşılı, İsmail Hakkı (1937), Karamanoğlu İbrahim Beyin Karaman İmaret
• VakŞ yesi, Belleten, 1 İk. Kanun, sayı I. Ünal, Hüseyin Rahmi (1982), Osmanlı Öncesi Anadolu Türk Mimarisinde Taç Kapı- lar, İzmir.
• Perek, Faruk Zeki (1998) Büyük Devrim çağında Aksaray(1910- 1930),Aksaray.
• Sarre, Friedrich (1896), Reise İn Kleinasien, Druck von Elsner, Berlin.
• Sözen, Metin (1972), Anadolu Medreseleri, I – II, İTÜ Matbaası, İstanbul.
• Sözen, Metin (1970), Anadolu Medreseleri -I, İstanbul.
• Şahin, Sami (2006), Sivas Gök Medrese (Sahibiye Medresesi) ve Kitabelerindeki Ri- vayetlerin Hadis Değeri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi c.X/1, s.147 – 148, (Haziran).
• Şikari (2005), Karamanname (Zamanın Kahramanı Karamaniler’in Tarihi, (Haz.
• Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu) Karaman Belediyesi yay. İstanbul. Taeschner, Franz (1960), “Aksaray” The Encyclopaedia of Islam I, Leiden,
• Tekindağ Şehabettin ,” Karamanlılar “,İA. VI. Tekindağ, Şehabettin (1947), Karaman Beyliği, XIII –XV. Asırda Cenubi Anadolu
• Tarihine ait tetkik ,(Basılmamış doktora tezi),İstanbul. Turan, Osman; Resmi Vesikalar. Turan, Osman (1948), “Selçuk Devri VakŞ yeleri; Celaleddin Karatay Vakıfl arı ve VakŞ yeleri”,Belleten XII. 1948.
• Turan, Osman (1947), “Selçuk Devri VakŞ yeleri: Şemseddin Altun-Apa VakŞ yesi ve Hayatı “, Belleten XI.
• Topal, Nevzat (2009), Anadolu Selçuklular Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray.
• Yetkin, Şerare (1986), Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul.
• Yedi yıldız, Bahattin ; “Vakıf”, İA. XIII. ARŞİV BELGELERİ • BOA. Md. No.7640, s.6. BOA, EV. d. GNo.17608, vr.2a.
• BOA. Cevdet Maarif. GNo.5521a. BOA. C.MF. GNo.5521b. BOA. C.MF. GNo.5664. BOA. C.MF. GNo.4126. BOA. C.MF. GNo.2031 BOA. C.MF. GNo.1713. BOA. C.MF. GNo. 5134. BOA. C.MF. GNo.2759. BOA. MKT. NZD. GNo.38. BOA, No.40, s.387, 455. • TTD. No. 131, 564, 565, 584, s.17, 64, 80, 106B. TTD.No.584, s.80a. TK., 564, s.64. TK.,565, s.17. TK. 564, s.64. VAD. No:1134, vr.92b. TTD. Nr.584, s.80a. TTD. Nr.17a. VAD. No. 1140, vr. 20b. VAD. No.1134, vr.92b. VAD.No.149, s.270, Sıra no.3323. VAD.No.149, s.270, Sıra no.3325. •
• Şekil: 1 - Zinciriye Medresesi’nin planı (A.KURAN 1969).
• Fotoğraf: 1 - Zinciriye Medresesi’nin Doğu cephesi ve Giriş Porteli Fotoğraf: 2 - Giriş portelindeki süslemeler Fotoğraf: 3 - Zinciriye Medresesi’nin yukardan görünümü (THK,Arşivi) Fotoğraf : 4 - İç eyvanından bir görünüm Fotoğraf: 5 - Giriş portelindeki süslemeler Fotoğraf: 6 - Zinciriye Medresesi’nin iç eyvanındaki mo* fl er