The Relationship with the Qur'an Fıtrat and the Values of Managing Humanity

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 62, 221 - 244, 15.06.2022

Hasan Rıza Özdemir

https://doi.org/10.15745/da.1085415

Öz

The Holy Qur'an is the divine book of revelation that gives meaning to human life. The relationship between the concept of fitra in the 30th verse of the Qur'an Surah Ar-Rum and the search for the meaning of man is important. The human being, called to act according to the principles of the Qur'an and realize his existence by the wisdom of creation in the verse, a man should give meaning to the values that govern him, to the gains he has achieved at the end of his actions, according to the principles of the Qur'an. Within the framework of the basic responsibility of Read-Think-Understand-Live, which the Qur'an demands from us, answers to the following questions were sought in the article: How does the Quran respond to the needs of human nature and the search for meaning? What basic guiding principles and values do the Qur'an want people to do? We asked these questions because the attitude of a person towards the changing aspects of life is closely related to the answers given to these questions. For this purpose, the titles of the article were created as: "Man's Search for Meaning and the Qur'an"; “Relation between Religion and Fitra in the Context of Verse 30 of Surah Rum”; "The Qur'an's values regarding the meaning of Life that appeals to the Fitra"; This research has a descriptive feature in terms of its function. We tried to describe the issue with the descriptive method. Thus, it is aimed to create awareness about the Qur'an, which introduces itself as the guide of guidance, about the search for meaning in terms of the relationship between the Qur'an and fitra.

Anahtar Kelimeler

Fitrat(Nature), Religion, Value, Morality, Meaning

Kur’an-Fıtrat İlişkisi ve İnsanı Yöneten Değerler

Öz

Yüce Kur’an insan hayatını anlamlandıran vahiy mahsulü ilahi kitaptır. Kur’an’ın Rûm suresi 30. âyetinde geçen fıtrat kavramı ile insanın anlam arayışı arasındaki münasebet önemlidir. Âyette yaratılış hikmeti gereği Kur’anî ilkelere göre hareket edip varoluşunu gerçekleştirmeye çağrılan insan, eylemlerinin sonunda elde ettiği kazanımlarına onu yöneten değerlerin kaynağı olan Kur’an ilkeleri doğrultusunda anlam vermelidir. İnsanı yöneten değerlerin vahiy temelli olması hayatına verdiği anlamın fıtrî (doğasına uygun) olduğunu gösterir. İnsan, hayatına inancıyla anlam verir. Aynı zamanda maddi-manevi çeşitli kültür kalıpları ile oluşan alışılmış değerleri de kullanır. Bu değerler ise insanın gelişim aşamalarında gösterdiği tarihe zamana, mekâna, uygun tavır almalarıdır. Kur’an’ın bizden istediği Oku-Düşün-Anla-Yaşa temel sorumluluğu çerçevesinde makalede şu sorulara cevap aranmıştır: İnsanın anlam arayışı ve fıtratın gereksinimlerine Kur’an nasıl cevap vermektedir? Kur’an insanın yapıp-etmelerini hangi temel yönlendirici ilkeler ve değerler üzerinden gerçekleştirmesini istemektedir? Bu soruları sorduk çünkü hayatın değişen görünümleri karşısında insanın takınacağı tavır bu sorulara verilen cevaplarla yakından ilgilidir. Bu maksatla makalede başlıklar: “İnsanın Anlam Arayışı ve Kur’an”; “Rûm Suresi 30. Âyet Bağlamında Din-Fıtrat İlişkisi”; “Kur’an’da Fıtrata ve Hayatın Anlamına İlişkin Değerler” şeklinde oluşturulmuştur. Araştırmamız işlevi bakımından tanımlayıcı bir özellik taşımaktadır. Bu nedenle deskriptif yöntemle meseleyi tasvir etmeye çalıştık. Makalede Kur’an-fıtrat ilişkisi açısından insanın anlam arayışı hakkında kendisini hidayet rehberi olarak tanıtan Kur’an’a ilişkin farkındalık oluşturmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fıtrat, Din, Değer, Ahlâk, Anlam

Kaynakça

• Albayrak, Halis. Kur’an’da İnsan Gayb İlişkisi. İstanbul: Şule Yayınları, 1. Basım, 1993.
• Albayrak, Halis. Tarihin İçinden Kur’an’ı Algılamak. İstanbul: Şule Yayınları, 2011.
• Arpacı, Mücahit. “Kişilik Gelişimi Bağlamında Ahlâk Eğitiminde Vicdan”. Uluslararası Kişilik ve Karakter Eğitimi İnşasında Dinin Yeri Sempozyumu. 271-291. Ordu: Odu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2016.
• Boynukalın, Ertuğrul. “Makasıdu’ş- Şerîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/423-427. Ankara: TDVİA, 2003.
• Buhari, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’s Sahih. 6 Cilt. Beyrut: Dâru ibni Kesir, 3. Basım, 1987.
• Büyükdüvenci, Sabri. “DSpace@Ankara Üniversitesi Rehberi”. Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi. Erişim 25 Şubat 2022. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/46141/6396.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Fecr Yayınevi, 5. Basım, 2010.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. 10 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, 1383.
• Düzgün, Şaban Ali. “İnsanın Doğası(Fıtratı) ve Özgürlüğü Üzerine”. Kelam Araştırmaları Dergisi 14/2 (2016), 322-342.
• Ebû’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed el-İsfahânî, Râğıb. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Mâarife, 1961.
• Ege, Remziye. Dinî Rehberlik. İstanbul: Şule Yayınları, 2015.
• Emalı’lı M.Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. 9 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Eyüpoğlu, Osman - Okuyan, Mehmet. “Kur’an’ın Sosyo-Kültürel Koşulları Dikkate Alışı: Ma‘rûf Kavramı Örneği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/26-27 (01 Eylül 2008), 175-213. https://doi.org/10.17120/omuifd.76926
• Fahruddîn er-Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1420.
• Hayati Hökelekli. “Fıtrat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/47-48. TDVİA, 1996.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Kuraşî. Tefsîru’l-Kur’ani’l-azîm. 8 Cilt. Riyâd: Dâru Tayyibe li’n-Neşr, 2. Basım, 1420.
• İbn Manzur Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem,. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadır, ts.
• İslamoğlu, Mustafa. Nüzûl Sırasına Göre Hayat Kitabı Kur’an Gerekçeli Meal-Tefsir. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 1. Basım, 2014.
• Karaman, Fikret vd. Fıtrat. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 5. Basım, 2010.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
• Keleş, Ahmet. Kur’an’ın Cem’i ve Tertibi. “İslâmî Araştırmalar” 14/1 (2001).
• Kılıç, Recep. Ayet ve Hadisler Işığında İnsan ve Ahlâk. Ankara, 1995.
• Kılıç, Sadık. Fıtratın Dirilişi. İstanbul: Nehir Yayınları, 1991.
• Komisyon. Hadislerle İslam. ed. Mehmet Emin Özafşar vd. 7 Cilt. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Basım, 2017.
• Kutup, Muhammed. İnsan Psikolojisine Üzerine Etüdler. çev. Bekir Karlıağa. İstanbul: İşaret Yayınları, 4., ts. Mengüşoğlu, Takiyyettin. İnsan Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1988.
• Muslim, Ebu’l- Huseyn Muslim b. Haccac. es-Sahih. ed. M.Fuad Abdulbaki. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, t.y.
• Mustafa Çağrıcı. “Ahlâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. TDVİA, 1989.
• Orum, Fatih. Kur’an’ın Öğrettiği Kavramlar Serisi: 1 “Din”. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2016.
• Özdemir, Hasan Rıza. Kur’an’da Birey ve Karakter Eğitimi. İstanbul: Şule Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Paçacı, Mehmet. Kur’an’a Giriş. İstanbul: İsam, 4. Basım, 2010.
• Selahattin Polat vd. Fıtrat. Ankara: Sema Yazar Gençlik Vakfı Yayınları, 1997.
• Selçuk, Mualla vd. (ed.). İnsan. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi, 2013.
• Selçuk, Mualla vd. Kur’an ve Birey. Ankara: Turhan Kitabevi, 2010.
• Serinsu, Ahmet Nedim. Kimi Örnek Almalı Hz.Peygamber (s.a.v) ve Kur’an Ahlâkı. İstanbul: Şule Yayınları, 3., 2016.
• Serinsu, Ahmet Nedim. “Kur’an İnsanın Anlam Arayışına Cevaptır”. Diyanet İlmi Dergi. Kur'an Özel Sayısı (2012), 707-719.
• Serinsu, Ahmet Nedim. Kur’an Nedir? İstanbul: Şule Yayınları, 6. Basım, 2016.
• Soysaldı, H. Mehmet. Günümüzde Kur’an’ın Anlaşılması. “İslâmî Araştırmalar” 14/1 (2001).
• Şentürk, Habil. Din Psikolojisi. İstanbul: Esra, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-. Câmiu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân. 24 Cilt. Müessesetu’r-Risâle, 1. Basım, 1420.
• Tarhan, Nevzat. Değerler Psikolojisi ve İnsan. İstanbul: Timaş, ts.
• Taslaman, Caner. Fıtrat Delilleri. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 1. Basım, 2017.
• Tümer, Günay. “Din”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/312-320. İstanbul: TDVİA, 1994.
• Vahidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. et-Tefsîrü’l-basît. 25 Cilt, 1430.
• Yapıcı, Asım. “Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları”. İlahiyat Akademi 12 (29 Aralık 2020), 1-44. https://dergipark.org.tr/en/pub/ilak/798713
• Süleymaniye Vakfı Meali. “Süleymaniye Vakfı Din ve Fıtrat Araştırmaları Merkezi”. 14 Eylül 2021. Erişim 14 Eylül 2021. https://www.suleymaniyevakfimeali.com/Meal/Nisa.htm#31