Antik Çağın Sunakları: Rigveda’da Kurban ve İcrası

Yıl 2024, Sayı: 66, 39 - 63, 28.06.2024

Mehmet Masatoğlu

https://doi.org/10.15745/da.1445184

Öz

Rigveda, Hint alt kıtasının en eski metinlerinden biri olarak, antik Vedik dönemin dini, felsefi ve kültürel yaşamına dair paha biçilmez bilgiler sunar. Bu kutsal kitap, karmaşık ilahiler, ritüeller ve mitolojik anlatılar yoluyla Hindistan’ın manevi ve düşünsel mirasının temellerini şekillendirir. Bu çalışma, Hint kültürünün köklerini ve gelişimini anlamada kritik bir rol oynayarak, yüzyıllar boyunca süregelen dini ritüeller, sosyal yapılar ve kozmolojik anlayışların şekillenmesine dair önemli veriler sunar. Makale, Rigveda’da yer alan Vedik yacña (kurban) ritüelini mercek altına alır; özellikle Soma kurbanının detaylı ritüellerine ve rahiplerin bu törenlerdeki kritik rollerine dikkat çeker. Bu inceleme, eski Hint toplumunda rahiplerin dini ve sosyo-ekonomik etkilerini vurgulayarak, onların toplumdaki yerini ve önemini tartışır. Seçilen ilahilerin niteliksel tematik analizi, karmaşık ritüelistik çerçeveyi çözerek rahiplerin çok yönlü işlevlerine ve Vedik toplumunun toplumsal ve ruhani dengesini korumak için çok önemli bir rahip ücretlendirme biçimi olan ‘dakşiṇā’ sisteminin etkilerine ışık tutmaktadır. Araştırma, ritüelistik performanslar ile doğal dünya arasında simbiyotik bir ilişki olduğunu ileri sürerek, bu ritüellerin etkili bir şekilde uygulanmasının başta yağış olmak üzere çevresel olayları etkilediğine inanıldığını ve böylece insan dini pratiklerinin kozmik düzenle iç içe geçtiğini öne sürmektedir. Metinsel incelemeyi bilimsel yorumlarla bütünleştiren bu çalışma, Vedik kurban uygulamalarına dair kavrayışımızı geliştirmekte ve bunları Vedik dünya görüşünün şekillenmesinde merkezi bir rol oynayan manevi niyetler, maddi sonuçlar ve kozmolojik ilkelerin sofistike bir sentezi olarak tasvir etmektedir. Çalışma, bu eski ritüellerin ruhban sınıfı ile halk arasında nasıl karşılıklı bir dinamik oluşturduğunu, sosyal hiyerarşileri güçlendirirken aynı zamanda topluluğun manevi ve maddi refahını nasıl sağladığını incelemektedir. Bulgular, Vedik ritüellerin yalnızca dini törenler olarak değil, eski Hindistan’ın kültürel ethosunu, toplumsal yapılarını ve dini doktrinlerini şekillendiren temel unsurlar olarak kalıcı etkisinin altını çizmektedir. Rigveda’da ifade edildiği şekliyle kurban uygulamaları, toplumsal uyum için kritik bir araç olarak ortaya çıkmakta, ruhani ve zamansal olanın birbirine bağlılığına dair köklü bir inancı yerleştirmekte ve böylece Vedik dinin aşkın ve pragmatik boyutlarına dair incelikli bir bakış açısı sunmaktadır. Bu çalışma, Vedik kurban ritüelleri, sosyal düzenin oluşumu ve kadim Hint düşüncesinde tanrısalın nasıl algılandığı arasındaki kompleks bağlantıyı açıklamakta, böylece bu eski törenlerin Hinduizm’deki sonraki dini ve kültürel pratikler üzerindeki kalıcı etkisini ve mirasını detaylı bir şekilde ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Rigveda, Yacna, Kurban, Agni, Hotar

Altars of Antiquity: Sacrifice and İts Performance in the Rigveda

Öz

The Rigveda, as one of the most ancient writings of the Indian subcontinent, offers vital knowledge on the religious, intellectual, and cultural aspects of the ancient Vedic period. This ancient text profoundly influences India's spiritual and intellectual history through intricate hymns, rites, and mythological storytelling. It is crucial for comprehending the origins and evolution of Indian culture, offering a profound grasp of how religious rituals, social hierarchy, and cosmological knowledge have evolved throughout history.
This study examines the yacna/sacrifice, a Vedic ritual portrayed in the Rigveda. Specifically, it analyzes the intricate rites of the Soma sacrifice and highlights the significant role of priests, shedding light on their religious and socio-economic importance in ancient Indian civilization. A qualitative thematic analysis of specific hymns reveals the intricate ritualistic structure and provides insight into the diverse roles of priests and the significance of the 'dakshina' system. This system, a vital form of payment for priests, helps maintain the social and spiritual equilibrium of Vedic society.
The study posits a symbiotic connection between ritualistic performances and the natural world, asserting that the successful execution of these rituals is thought to impact environmental phenomena, specifically rainfall. As a result, human religious practices are intricately linked with the cosmic order. This study combines textual analysis and scholarly interpretation to enhance our comprehension of Vedic sacrificial practices. It presents these practices as a complex amalgamation of spiritual intentions, material outcomes, and cosmological principles that significantly influenced the Vedic worldview.
The analysis elucidates the manner in which these ancient rites established a mutual relationship between the clergy and the laity, strengthening social hierarchies while also guaranteeing the spiritual and material welfare of the society. The findings emphasize the long-lasting influence of Vedic rites, which not only served as religious celebrations but also played a crucial role in shaping the cultural values, social systems, and religious beliefs of ancient India. The Rigveda describes sacrificial acts as a crucial means of fostering communal unity. These activities reflect a strong conviction in the interdependence of the spiritual and worldly realms, providing a sophisticated understanding of the transcendent and practical aspects of Vedic religion.
This research article greatly enhances our comprehension of the intricate connection between Vedic sacrificial rituals, the establishment of social hierarchy, and the conceptualization of the divine in ancient Indian culture. It presents a comprehensive account that emphasizes the lasting impact and profound influence of these ancient rituals on future religious and cultural customs within the Hindu tradition.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Rigveda, Yacna, Sacrifice, Agni, Hotar

Kaynakça

• Aguilar, H. The Sacrifice in the Rgveda: Doctrinal Aspects. Delhi: Bharatiya Vidya Prakashan, 1976.
• Bergaigne, Abel. Vedic Religion According to the Hymns of the Ṛgveda. Poona: Āryasaṁṣkṛti-Prakāśana, 1969.
• Borooah, Anundoram. Dhātuvrittisāra. Assam: Pub. Board, 1977.
• Chakravarty, Uma. The Social and Familial Relationships from the Ṛgveda to the Vedāṅgas. Pune: Centre of Advanced Study in Sanskrit, University of Pune, 2000.
• The Satapatha Brahmana According to the Text of the Madhyandina School. trans. Julius Eggeling. Oxford: Clarendon Press, 1894.
• Gonda, Jan. ‘The Etymologies in the Ancient Indian Brahmanas’. Lingua 5 (1956).
• Griffith, R.T.H. The Hymns of the Rigveda, Translated with a Popular Commentary by R.T.H. Griffith ... Second Edition. Benares, 1896.
• Güç, Ahmet. Çeşitli Dinlerde ve İslam’da Kurban. Bursa: Düşünce Kitabevi Yayınları, 2003.
• Haug, Martin. Aitareya Brahmanam of the Rigveda. Allahabad: Sudhindra Nath Vasu, 1922.
• Hinnells, John R. (ed.). The Penguin Dictionary of Religions. London; New York: Penguin Books, 1995.
• Kashikar, C. G. Baudhayana Srauta Sutra. New Delhi: Mothilal Banarsidass, 2001. http://archive.org/details/baudhayana-srauta-sutra
• Rigveda. trans. Korhan Kaya. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Masatoğlu, Mehmet. ‘Rigveda’da Kurban Fenomeni’. Dinler Tarihi Yazıları -Prof. Dr. Mehmet Aydın’a Armağan-. ed. Durmuş Arık et al. 295–304. Ankara: Berikan Yayınevi, 2022.
• Mathews, Shailer - Gerald B. Smith (eds.). A Dictionary of Religion And Ethics. New York: Macmillan Co., 1923.
• None. The Wordsworth Dictionary of Beliefs and Religions. ed. Rosemary Goring. Hertfordshire: W&R Chambers, 1992.
• The Early Upanishads: Annotated Text and Translation. trans. Patrick Olivelle. New York: Oxford University Press, 1998.
• Pike, E. Royston. Encyclopaedia of Religion and Religions. New York: Routledge, 2023. https://www.routledge.com/Encyclopaedia-of-Religion-and-Religions/Pike/p/book/9781032614830
• Sharpe, Eric J. Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram Karşılaştırmalı Bir Çalışma. trans. Ahmet Güç. Bursa: Arasta Yayınları, 2000.
• Sontakke, N. S. - C. G. Kashikar (eds.). Rgveda Samhita with the Commentary of Sayanacarya. Poona: Tilak Maharashtra Vidyapith, 1933.
• Sontakke, N. S. - C. G. Kashikar (eds.). Rgveda Samhita with the Commentary of Sayanacarya. Poona: Tilak Maharashtra Vidyapith, 1936.
• Sontakke, N. S. - C. G. Kashikar (eds.). Rgveda Samhita with the Commentary of Sayanacarya. Poona: Tilak Maharashtra Vidyapith, 1941.
• Sontakke, N. S. - C. G. Kashikar (eds.). Rgveda Samhita with the Commentary of Sayanacarya. Poona: Tilak Maharashtra Vidyapith, 1946.
• Williams, Monier. A Sanskrit - English Dictionary. Oxford: Clarendon Press, 1872.
• Wilson, H. H. Rig-Veda-Sanhita Vol.5. Poona: Ashtekar, 1928. http://archive.org/details/in.gov.ignca.8742
• Wilson, H. H. Rig-Veda-Sanhita Vol.6. Poona: Ashtekar, 1928. http://archive.org/details/in.gov.ignca.8741