Ninniler Üzerine Çocuğun Din Dili ve Duygusunun Gelişimi Açısından Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 67, 217 - 244, 20.12.2024

Muhammed Ali Yazıbaşı

https://doi.org/10.15745/da.1543720

Öz

Okul öncesi çağı, çocuk için önemli bir zaman aralığıdır. Altın çağ olarak ifade edilen söz konusu dönemde çocuğun gelişimsel özellikleri dikkate alınarak bilişsel, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının giderilmesi önem arz etmektedir. Eğer bu dönemde giderilmesi gereken ihtiyaçlar giderilmez veya geciktirilse bu durum çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bireyin bu dönemde yaşadığı tecrübelerin sıklığı ve niteliği onun kimlik, kişilik ve benliğinin temelini oluşturmaktadır. Bu dönem kritik dönem olarak adlandırılmaktadır. Çocukluk döneminde kazanılması gereken bilgi ve davranışlar kazanılmazsa telafisi zor olabilir. Eğer yanlış öğrenilmiş ise düzeltilmesi güç olabilir. O halde öncelikle çocuğa kazandırılacak bilgilerin doğru ve çocuğun yaşına uygun olması önemlidir. Okul öncesi dönemi çocukları için çevre önemlidir. Onlar öğrenmelerini etrafını gözlemleyerek, gördüklerini ve duyduklarını tecrübe ederek gerçekleştirmektedir. Bu dönemde çocuğun yaşadığı çevrede, aile ortamında kullanılan kelimeler, kavramlar, deyimler ve anne-babanın davranışları onun zihin şemasını oluşturmaktadır. Çocukların erken yaşta dini kavramları duyması, telaffuz etmesi ve kullanması onların din duygusunun ve din dillerinin gelişimine katkı sağlayabilir. Söz konusu dönemde çocuklar bu kavramların ne anlama geldiğini anlayamayabilir. Belki bu kavramları yanlış da kullanabilir. Ancak söz konusu tecrübeler çocuğun yetişkinlik döneminde vereceği kararlarını etkileyebilir. Çocukluk dönemindeki yaşantının çeşitliliği ve niteliği onun sağlıklı bir kimlik, kişilik ve benlik oluşumu için çok değerlidir. Bu dönemde çocukların maddi, manevi ihtiyaçları gelişim seviyelerine uygun ve dengeli bir şekilde giderildiği zaman ilerleyen yaş döneminde kendisiyle ve çevresiyle barışık bir birey yetişmiş olacaktır. Çalışmanın problemini çocukların din dili ve dini duygularının gelişiminde ninnilerin yeri ve önemi nedir? sorusu oluşturmaktadır. Araştırmanın amacı ise çocukluk döneminde anneler tarafından söylenen ninnilerin çocukların dini duygu, din dili ve dil gelişimindeki yerini ve önemini var olan alanyazın üzerinden ortaya koymaktır. Çalışma özellikle çocukluk döneminde anneler tarafından söylenen ninnilerin çocukların din dili ve dini duygu gelişimine etkisi ile sınırlandırılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden belge tarama tekniği kullanılmıştır. Ninnilerin anne ile çocuk arasında sevgi, bağlanma, güvenme gibi duyguların gelişmesine de katkı sağladığı görülmüştür. Ninnilerin çocukların erken yaşta konuşmalarına ve kelimeleri doğru telaffuz etmelerine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Ninnilerin sadece çocukları uyutmak veya uykudan uyandırmak için değil aynı zamanda annelerin sevinç, mutluluk, hüzün ve kederlerini çocukları ile paylaşma aracı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Ninnilerin çocukların din dili ve dini duygularının gelişimine katkı sağladığı çalışmanın tespitleri arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, Ninni, Din Duygusu, Din, Din Dili, Dil Gelişimi, çocuk

Exploring Lullabies: Their Impact on Children's Religious Language and Emotional Growth

Öz

Pre-school age is a crucial developmental period for children, often referred to as a "golden age." During this time, it is essential to address the cognitive, physical, and emotional needs of children, taking into account their developmental characteristics. Failure to meet these needs, or delays in doing so, can negatively impact a child’s overall development. The frequency and quality of experiences during this period form the foundation of a child's identity, personality, and sense of self, often referred to as the "critical period." If children do not acquire the necessary knowledge and behaviors during this stage, compensating later can be challenging. Furthermore, if these concepts are learned incorrectly, correction may prove difficult. Thus, it is imperative that the information provided to children is accurate and developmentally appropriate.
The environment plays a significant role in the learning process of preschool-aged children. They learn by observing their surroundings and engaging with what they see and hear. The language, concepts, idioms, and behaviors used by parents in the family setting shape a child's mental schema. Early exposure to religious concepts can foster the development of a child's religious feelings and language, even if they may not fully comprehend these concepts at first or may use them incorrectly. Such experiences can have a lasting impact on the decisions children make in adulthood.
The diversity and quality of experiences during early childhood are invaluable for forming a healthy identity, personality, and self-concept. When children's material and spiritual needs are met in a balanced manner appropriate to their developmental levels, they are likely to grow into individuals who are at peace with themselves and their surroundings in later life.
This study examines the significance of lullabies in the development of children's religious language and feelings. The aim of the research is to elucidate the role of lullabies sung by mothers during childhood in fostering children's religious emotions and language development. The research is limited to exploring how lullabies sung by mothers affect the development of children’s religious language and feelings.
The study employs a document scanning technique, a qualitative research method. Findings indicate that lullabies contribute to the development of feelings such as love, attachment, and trust between mother and child. Additionally, it has been observed that lullabies can facilitate early speech development and correct pronunciation. Furthermore, lullabies serve not only to soothe children to sleep or wake them but also as a means for mothers to communicate their joy, sadness, and grief with their children. The study concludes that lullabies play a significant role in shaping children's religious language and feelings.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Lullaby, Religious Emotion, Religion, Religous Language, Language Development, Child

Kaynakça

• Akseki, Ahmet Hamdi. İslâm Fıtri Tabii ve Umumi Bir Dindir. Ankara: DİB Yayınları, 2018.
• Aktepe, Vedat. “Etkinlik Temelli Değer Eğitiminin Öğrencilerin Yardımseverlik Tutumlarına Etkisi”. Social Science Studies 2/3 (2014), 17-49.
• Algur, Hüseyin. “Değer Eğitimi Yaklaşımları”. İş Ahlâkı ve Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Çakmak. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017.
• Alkaya Yener, Yeşim. “Müziğin Çocuklar ve Yaşlılar Üzerindeki Etkileri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 29/1 (2011), 119-124.
• Artun, Erman. “Tekirdağ’da Söylenen Ninnilerden Örnekler”. Türk Folklorundan Derlemeler. Ankara: MİFAD Yayınları, 1989.
• Ashforth, Blake. E. ve Humphrey, Ronald H. “Emotion in the Workplace: A Reapprail”. Human Relations 48/2 (1995), 83-97.
• Atkinson, Richard C. vd. Psikolojiye Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 1999.
• Aydın, Betül. “Gelişimin Doğası”. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. ed. Binnur Yeşilyaprak. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2003.
• Baker, F. ve Mackinlay E. Sing. “Soothe and Sleep: A lullaby Education Programme for First-Time Mothers”. British Journal of Music Education 23/2 (2006), 147-60.
• Baloğlu, Adnan Bülent. Din Nedir Ne Değildir?. Ankara: DİB Yayınları, 2022.
• Başaran, İbrahim Ethem. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Yargıcı Matbaası, 1996.
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1988. Buhari, Cenahiz, 80, 92, 93, 1944.
• Can, Gürhan. “Kişilik Gelişimi”. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. ed. Binnur Yeşilyaprak. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2003.
• Cevasco AM ve Grant RE. “Effects of the Pacifier Activa-ted Lullaby on Weight Gain of Premature İnfants”. Journal of Music Therapy 42/2 (2005), 123-39.
• Çelebioğlu, Amil. “Ninnilerimiz”. Erdem 3/7 (1987). 211-237.
• Çelebioğlu, Amil. Türk Ninniler Hazînesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1995.
• Çetin, Naile İrem. Kültürel Belleğin Aktarıcısı Olan Ninnilerde ve Atasözlerinde Aile İnşası. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Demir, Necati. “Avrupa’da Yasayan 0-6 Yaş Grubu Türk Çocuklarına Türkçe ve Türk Kültürünün Öğretilmesinde Kullanılabilecek Bir Materyal: Türk Ninnileri”. The Journal of International Social Research 1/5 (2008), 22-40.
• Demir, Emrullah –Türkan, Azmi. “Çocukların Sosyal Davranışlarının Ninniler Açısından İncelenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 24/1 (Mart 2022), 87-99. Dodurgalı, Abdurrahman. Ailede Din Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
• Dönmez, Necate Baykoç- Ülkü, Abidoğlu- Çağlayan, Dinçer - Erdemir, Nilay- Gümüşçü, Şebnem. Okul Öncesi Dönemde Dil Gelişimi Etkinlikleri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları, 2000.
• En’am 6/75-79.
• Efe, Ahmet. “Ninni ve Masalların Dünyasında Çocuk”. Hece Dergisi (Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı) 1986, 122-138.
• Erden, Münire - Akman, Yasemin. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2000.
• Fersahoğlu, Yaşa r. Din Eğitimi ve Öğretiminde Duygu Eğitimi. İstanbul: Marifet Yayınları, 1998.
• Freud, Sigmund. Bir Yanılsamanın Geleceği. çev. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınevi, 1997.
• Freud, Sigmund. Toplum Psikolojisi. çev. Kemal Saydam. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları, 1993.
• Freud, Sigmund. Totem ve Tabu. çev. K. Sahir. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
• Frijda, Nico H. “Laws of Emotion”. American Psychologist 43/5 (1988), 349-358.
• Gelişli Yücel-Yazıcı. “Ninniler ve Çocuk Eğitimindeki Önemi”. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi 1/01 (2016), 1-7.
• Güneş, Firdevs. “Ninnilerin Çocukların Dil ve Zihinsel Gelişimine Etkisi”. Journal of World of Turks 2/3 (2010), 27-38.
• Güngör, M. Nasıh. Kastamonu Ninnileri. Kastamonu: Kral Matbaası, 1944.
• Holm, G. Nils. Din Psikolojisine Giriş. çev. A. Bahadır. İstanbul: İnsan Yayınları. 2004.
• Ibn Hanbel, II/232,275,393, 1986.
• Kabadayı, Abdülkadir. “Ninnilerin Çocuğun Gelişim Alanlarına Katkılarının İçerik Açıdan İncelenmesi: Konya Örneği”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6/1 (2009), 276-289.
• Kandemir, Yaşar. Allah’a İnanıyorum. İstanbul: Damla Yayınevi, 2006.
• Karaca, Semra-Esen Öngün. “Ninnilerle Büyümek”. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren 3 (2017), 28-32.
• Karakaya, Yılmaz. “Göstergebilimsel Açıdan Ninniler”. Milli Folklor 61 (2004), 44-58.
• Karaman, Fikret. vd. Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kaşkarlı Mahmut. Divanü Lügat’it-Türk Tercümesi. çev. Besim Atalay. Ankara: TDK Yayınları, 1999.
• Koç, Turan. Din Dili. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
• Koçar, Çağatay. Türkistan ile İlgili Makaleler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları,1991.
• Köylü, Mustafa. Çocukluk Dönemi Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2017.
• Köylü, Mustafa- Oruç, Cemil. Çocukluk Dönemi Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2017.
• Kurtuluş, Meriç. “Ninnilerde “Kadın Sorununa Bakış”. Millî Folklor 22/88 (2010), 44-52.
• Küçükkaragöz, Hadiye. “Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi”. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. ed. Binnur Yeşilyaprak. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2003.
• Mahler, Margaret S. - Pine, Fried - Bergman, Anni. İnsan Yavrusunun Psikolojik Doğumu. çev. Ali Nihat Babaoğlu. İstanbul: Metis Yayınları, 2015.
• Mehmedoğlu, Yurdagül. Ahlaki ve Dini Gelişim, Çocuğum Değerlerini Öğreniyor. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları, 2004.
• Mehmedoğlu, Yurdagül. Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Gelişimi ve Eğitimi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2009.
• Oruç, Cemil. “Okul Öncesi Dönemde Dini Duygunun Kökenleri ve Gelişimi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010), 75-96.
• Özbaydar, Belma. Din ve tanrı İnancının Gelişmesi Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Baha Matbaası, 1970.
• Özlem, Saibe- Özkut, Berna. “Anne-Çocuk Arasındaki Bağ ve Çocuğun İlk Müzik Deneyimi; Ninniler”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/40 (Şubat 2017), 357-367.
• Özmert, Sami. Konya Ilgın İlçesi, Mecidiye Köyü, Ağustos, 2012.
• Razon, Norma. Çalışan Anne ve Çocuk. İstanbul: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1983.
• Remplein, H. Die seelische Entwicklung des Menschen im Kindes und Jugendalter. 14. Aufl., München, 1966.
• Rum, 30/30
• Sağlam, İsmail. “Okulöncesi Eğitimde Sözlü Öğretim Etkinlikleri ve Din Eğitimi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/1 (2001), 195-208.
• Sakaoğlu, Saim. Karacaoğlan. Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Din Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2014.
• Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Yargı Yayınevi, 2015.
• Serinsu, Nedim (ed.). Dini Terimler Sözlüğü. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Soysalı, A. Şebnem. vd. “Bebeklik Dönemindeki Bağlanma Sürecine Genel Bakış”. Klinik Psikiyatri 8 (2005), 88-99.
• Şapolyo, Enver Behnan. Halk Ninnileri. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kütüphanesi, 1938.
• Şen, Ülkü. “Türk Ninnileri Üzerine”. Journal of World of Turks 2/2 (2010), 259-261.
• Tatar, Şaban. Okul Öncesi Eğitim Programı Din Eğitimi İlişkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Toker, Sinem. “Türkçenin Anadili Olarak Öğretiminde Ninni ve Tekerlemelerin Yeri”. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi (IJSES) 1/1 (2011), 25-29.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi, 2011.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2005.
• Ulusoy, Kadir ve Arslan, Ali. “Değerli Bir Kavram Olarak Değer ve Değerler Eğitimi”. Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi. ed. Refik Turan ve Kadir Ulusoy. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
• Uğurlu Kırcı, Emine. “Kültürel Bellek Aktarıcısı Olarak Ninni”. Millî Folklor, 26/102 (2014), 43-52.
• Vergote, Antoine. “Çocukta Din”. çev. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (1978), 315-330.
• Yavuz, Kerim. Çocuğun Dünyası ve Gelişme. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 1992.
• Yavuz, Kerim. Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1983.
• Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Yazıbaşı, Muhammed Ali. “Çocukluk Döneminde Din ve Din Eğitiminin Çocuklara Kazandırdıkları”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/1 (2017), 309-326.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. nşr. İsmail Karaçam vd. İstanbul: Azim Yayınları, 2021.
• Yıldırım, Ali. “Din Dili Dinî Dil Ayrımı”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 11/1 (2016), 323-330.