A Methodological Perspective on the Prefaces of Qurʾān Translations in the Context of Qurʾānic Translation Writing

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 973 - 1002, 30.09.2025

Ercan Şen

https://doi.org/10.33415/daad.1578881

Öz

In our country, the writing of Qurʾānic translation has a history of more than a century. Although hundreds of Qurʾān translations have been written in this long period, one of the most fundamental problems in them is that the methodology of these Qurʾān translations has not been fully revealed. Among the main negative repercussions of this situation, the absence of a preface that provides sufficient information about the method of translation in many of the Qurʾān translations and the absence of necessary explanations about the method of translation in the Qurʾān translations with a preface come to the fore. This situation raises serious questions about the methodology followed by most commentators in interpreting the verses, or more accurately, it raises doubts as to whether many Qurʾān translations are based on a certain methodology. In this article, the problems in the prefaces of the Qurʾān translations are emphasised, and the missing aspects and some inconsistencies in the prefaces of the Qurʾān translations are brought to the agenda. In this way, it is aimed that the reader will benefit more from the Qurʾān translations, and some suggestions will be presented for the writing of more qualified Qurʾān translations.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr , Qurʾān , Method , Preface , Qurʾānic Translation Writing

Kur’ân Meâli Yazıcılığı Bağlamında Meâl Mukaddimelerine Metodolojik Bir Bakış

Öz

Ülkemizde Kur’ân meâli yazıcılığının yaklaşık bir asırdan daha fazla geçmişi bulunmaktadır. Bu uzun süreçte yüzlerce meâl kaleme alınmış olsa da bunlardaki en temel problemlerinden biri, kaleme alınan meâllerde nasıl bir yöntem izlendiğinin tam olarak ortaya konamamış olmasıdır. Bu durumun en başta gelen olumsuz yansımaları arasında birçok meâlde çeviri metoduna ilişkin yeterli ölçüde bilgi veren bir önsözün bulunmaması ve önsözü bulunan meâllerde de çeviri metoduna yönelik gerekli açıklamaların yer almaması gibi hususlar öne çıkmaktadır. Bu durum, meâl sahiplerinin çoğunun âyetleri anlamlandırmada nasıl bir yöntem izlediği hususunda ciddi soru işaretleri oluşturmakta, daha doğru bir ifadeyle pek çok Kur’ân meâlinin belli bir yönteme dayanıp dayanmadığı konusunda tereddütler doğurmaktadır. Bu makalede meâllerin mukaddimelerindeki problemler üzerinde durulmakta ve meâllerin girişlerindeki eksik yönler ve bazı tutarsızlıklar gündeme taşınmaktadır. Böylece okuyucunun meâllerden daha fazla istifade etmesi amaçlanmakta ve daha nitelikli meâl mukaddimelerinin yazılması için bazı öneriler sunulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Kur’ân , Yöntem , Mukaddime , Meâl Yazıcılığı

Kaynakça

• Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri: Eleştirel Bir Yaklaşım. Ankara: Akid Yayıncılık, 1989.
• Akdemir, Salih. Son Çağrı Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Akın, Ali. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. İstanbul: Ege Reklam Basım Sanatları San. Tic. Ltd. Şti., 2014.
• Altuntaş, Halil - Şahin, Muzaffer. Kur’ân-ı Kerîm Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2011.
• Arslan, Ali. Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli. İstanbul: Okusan Yayıncılık, 1991.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerîm ve Cümle Meâli. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 2002.
• Beşer, Faruk. Kur’ân-ı Hakîm’in Meâli ve Kısa Tefsiri. İstanbul: İfav Yayınları, 1. Baskı., 2021.
• Bilgin, Abdülcelil. “Meâl Yazıcılığını Tetikleyen Psiko-Sosyal Refleksler”. Kur’ân Meâlleri ve Metin-Merkezci Yorum. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2021.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm ve Meâl-i Âlisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1996.
• Bulaç, Ali. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Anlamı. İstanbul: Bakış Yayınları, t.y.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Dergah Ofset, 2011.
• Çeker, Orhan. Kur’ân-ı Kerîm’in Envârından-Tefsir Özetli Meâl. Ankara: Takdim Yayınları, 1. Baskı., 2021.
• Davudoğlu, Ahmed. Kur’ân-ı Kerîm ve İzahlı Meâli(Türkçe Anlamı). İstanbul: Çile Yayınları, 1988.
• Dinçer, İsmail. Tevhid-i Kur’ân Meâli. İzmir: Sade Matbaacılık, 2016.
• Doğrul, Ömer Rıza. Tanrı Buyruğu: Kur’ân-ı Kerîm’in Tercüme ve Tefsiri. 2 Cilt. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1947.
• Döndüren, Hamdi. İnsanlığa Son Çağrı: Kur’ân-ı Kerîm. 2 Cilt. İstanbul: Yeni Şafak Gazetesi, 2003.
• Dumlu, Ömer - Elmalı, Hüseyin. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Anlamı. İzmir: İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2001.
• Elik, Hasan - Coşkun, Muhammed. Tevhit Mesajı: Özlü Kur’ân Tefsiri. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Feyzü’l-Furkân Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. İstanbul: Server Yayıncılık, 2003.
• Heyet. Kur’ân Yolu Meâli. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2020.
• İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’ân Gerekçeli Meâl-Tefsir. İstanbul: Düşün Yayınları, 2012.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Me’ânî-i Kur’ân. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1977.
• Kadri, Hüseyin Kazım. Nurü’l-Beyan: Kur’ân-ı Kerîm Tefsirinin Türkçe Tercemesi. çev. Ömer Mahir Alper. İstanbul: Vadi Yayınları, 2019.
• Kahveci, Niyazi. İniş Sırası ve Sebepleri ile Kur’ân-ı Kerîm Tercümesi. Ankara: Sinemis Yayınları, 2011.
• Kanca, Fatih. “Yazılış Amaçları Bakımından Türkçe Kur’ân Meâlleri”. Ulum 5/2 (2022), 187-247. ROR ID: https://ror.org/05ryemn72. https://doi.org/10.29288/ilted.322400.
• Kara, Osman. “Meâllerin Girişleri Üzerine Tespitler ve Öneriler”. Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (2017), 14-44.
• Kara, Osman. “Teori ve Uygulama Açısından Meâllerin Girişleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi (İLTED) 47 (2017), 9-30.
• Karaman vd., Hayrettin. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004.
• Kısa, Mahmut. Kısa Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli. Konya: Armağan Kitaplar, 2010.
• Koçyiğit, Talat. Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâli. Ankara: Kılıç Yayınevi, t.y.
• Kur’ân Meâlleri Sempozyumu: Eleştiriler ve Öneriler. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Namlı, Tuncer. Kur’ân Aydınlığı: Kronolojik Kur’ân Meâli. Ankara: Fecr Yayınları, 2015.
• Özdemir, Mahmut. Kur’ân-ı Kerîm Türkçe Meâli. Ankara: Sarıyıldız Ofset Ltd. Şti., 2011.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerîm Meâli: Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Öztürk, Mustafa. Meâl Kültürümüz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Sûrelerin İnişi Sırasına Göre Kur’ân-ı Kerîm Meâli(Türkçe Çeviri). İstanbul: Yeni Boyut, 66. Basım, 2000.
• Parlak, Salih. Bilgi Toplumuna Doğru Kur’ân-ı Kerîm: Meâl-Tefsir Denemesi. İstanbul: 2001 Yayınları, 2001.
• Parlıyan, Abdullah. Kur’ân-ı Kerîm ve Özlü Tefsir: Tefsirlerin Özü. Konya: Damla Ofset, 1996.
• Piriş, Şaban. Kur’ân-ı Kerîm Türkçe Anlamı. Kayseri: Arznet Yayınları, T.y.
• Serdar, Murat vd. (ed.). Kur’ân Meâlleri Sorunlar, Çözüm Önerileri. 3 Cilt. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2023.
• Serdar, Murat vd. (ed.). Kur'ân Meâlleri Sorunlar, Çözüm Önerileri II Meâllerde Metodolojik Sorunlar. 2 Cilt. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2024.
• Sülün, Murat. Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2012.
• Şener, Abdülkadir vd. Yüce Kur’ân ve Açıklamalı-Yorumlu Meâli. İzmir: Tibyan Yayıncılık ve Matbaacılık, 1.Baskı., 2020.
• Şimşek, Ümit. Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli. İstanbul: Zafer Yayınları, 1. Baskı., 2005.
• Şimşek, Ümit vd. Âyet ve Hadislerle Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli. 2 Cilt. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2011.
• Tiyek, Fatih. “Meâllerde Bağlam ve Otantik Anlam Sorunu”. Kur’ân Meâlleri ve Metin-Merkezci Yorum. İstanbul: Kuramer Yayınları, ts.
• Toptaş, Mahmut. Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâli. İstanbul: Cantaş Yayınları, 2004.
• Ustaosmanoğlu, Mahmud. Kur’ân-ı Mecîd ve Tefsirli Meâl-i Âlîsi. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2007.
• Yavuz, Fikri. Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli Alîsi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1974.
• Yıldırım, Celal. Tefsirli Kur’ân-ı Kerîm Meâli. 2 Cilt. İzmir: Anadolu Yayınları, 1995.