Classic and Modern Education in al-Azhar

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 1, 167 - 189, 10.11.2014

Mustafa Kırkız

Öz

The Fatimids took the control of Egypt in 358 Hijri year after the dominance of the Umayyad and Abbasid, and built Al-Azhar mosque in the years 259 - 362. After a short period of time, the Fatimids used Al-Azhar mosque as study circles centre to shiitenize the people. To refute the Shia thought, Al-Azhar mosque was undermined by alternative madrasas during the Ayyubid period. In the reign of the Mamluks, Al-Azhar became study circles centre again. There was no progress in education during the Ottoman period. Al-Azhar scholars became the pioneers of the renewal movement since 1805 when Mehmet Ali became the governor of Egypt. Most of the students and scholars sent to Europe in 1826 consisted of those Al-Azhar scholars. Starting from 1872 until 1930, the education system in Egypt went through a renewal process. Education at Al-Azhar was indirectly affected during this renewal process. Starting from 1930, Al-Azhar began to have a modern school and university/faculty system instead of the classical madrasah system. Starting with three faculties with Islamic studies curriculum, Al-Azhar has reached 58 faculties and 25 research centres by adding new faculties or research centres every passing year. Today, Al-Azhar University, which accepts oversea Muslim students from 115 different states and has overall a population of 310,392 Muslim students including 15,883 oversea students, is one of the largest universities in the world in terms of the student population it accommodates.

Anahtar Kelimeler

Al-Azhar, university, education, Fustât, renewal, learning by rote

el-Ezher Özelinde Mısır’da Klasik ve Modern Eğitim

Öz

Emevî ve Abbâsî'lerden sonra h.358 yılında Mısır'a hâkim olan Fatımiler 259-362 yılları arasında el-Ezher camisini inşa etmiştir. Kısa bir müddet sonra burası halkı Şialaştırmak için ders halkaları merkezi haline gelmiştir. Eyyûbiler döneminde Şi‘a düşüncesini çürütmek için, el-Ezher, alternatif medreselerle zayıflatılmıştır. Memluk’ler zamanında eski etkinliğine yeniden kavuşturulan el-Ezher Osmanlı döneminde eğitim bağlamında fazla ilerleme kaydedememiştir. 1805 yılında Mehmet Ali’nin Mısır’a vali olmasından itibaren el-Ezher âlimleri tecdit hareketine öncülük etmiştir. Bu âlimler, aynı zamanda 1826’da Avrupa’ya gönderilen hoca ve öğrencilerin içinde yer almışlardır. Mısır’da 1872'den başlayarak 1930’a kadar kapsamlı bir yenilenme hareketi görülmüştür. Bu yenilenmeden el-Ezher dolaylı olarak etkilenmiştir. 1930 yılından itibaren klasik medrese formundan modern okul ve fakülte düzenine geçmiştir. Dini program içerikli üç fakülteyle başlayan el-Ezher, zamanla yeni fakülteler bünyesine ekleyerek 58 fakülte ve 25 araştırma merkezi haline gelmiştir. . Günümüzde 115 ayrı devletten Müslüman öğrenci kabul eden 15883'ü yabancı olmak üzere 310392 öğrenciye eğitim veren dünyanın en büyük üniversitelerinden biridir.

Anahtar Kelimeler

el-Ezher, üniversite, eğitim-öğretim, Fustât, tecdit, ezbercilik.

Kaynakça

• Abdulazîz, eş-Şinâvî, el-Ezher Câmi‘un ve Câmi‘atun, Mektebetu’l-Encilû el-Mısrıyye, 19 Muhammed Abdulmün‘im, Hafâcî, el-Ezher fi-Elfi ‘Âmin, Mektebetu’l-Kulliyâti’lAzhariyye, Kahire, 1987.
• Bayard, Dodge, el-Ezher fi-Elfi ‘Amin(trc.,Huseyn Fevzî en-Neccâr), el-Heyetu’lMısrıyetu’l-‘Amme li’l-Kitâb, Kahire, 2010.
• Hilmî, en-Nemnem, el-Ezher eş-Şeyh ve’l-Meşîha, el-Heyetu’l-Mısrıyetu’l-‘Amme li’l-Kitâb, Kahire, 2012.
• Tâhâ Abdulazîz, el-Hatîb, el-Ezher ve Devruhu fi-Neşri’s-Sekâfe,Dâru’l-İttihâdi’tTe‘âvüniyyi, Kahire, 2010.
• Kamil, Çolak, Mısır’ın Fransızlar Tarafından İşgali ve Tahliyesi (1798-1801) , SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, Sakarya, Sayı: 50. (2008-II).
• Muhammed Salih, el-Ğursî, İslâhu’l-Medâris,Dâru’r-Ravda, trs. Muhammed Abdullah, ‘Anân, Tarîh-u Câmii’l-Azhar, Maba‘at-u Lecneti’t-Telîf, Kahire, 19 Abdurrahman, el-Cebertî, ‘Acaibu’l-Âsârfi’t-Terâcimive’l-Ahbâr,Matba‘atu’l-Envâri’lMuhammediyye, trs., Seyyîde İsmail, Kâşif, el-Ezher ve Devretun fi- Neşri’s-Sekâfeti’l-Arabiyyeti’l-İslamiyye, Nedvetu’l-Medâris fi-Mısır, Silsiletu’l-Tarihi’l-Mısrıyyîn, Sayı: 51. Ahmed, el-Kalkaşandî b. Ali b. Muhammed, Subhu’l-E‘şâfi-Sınâ‘ati’l-İnşâ’, el-Matba‘atu’lEmîriyye, Kahire 1917.
• İdâretu’l-Azhar, el-Câmi‘ü’l-Azharu’l-Şerîf, el-Matba‘atu’l-Emîriyye, Kahire, 1933.
• Mustafa, KIRKIZ, Medrese ve İlahiyat Kavşağında İSLAMÎ İLİMLER (Medrese Müfredatıyla el-Ezher Müfredatının Karşılaştırılması ), Bingöl Üniversitesi Yay., Bingöl, 2013. Ömer b. Şebbe, Ebu Zeyd, en-Nemîrî, Ahbâru’l-Medîne(thk. Ali Muhammed Dundul ve YâsînSa‘duddîn)Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, h.1417.
• Cemâluddînel-Kafatiy, Ebu’l-Hasan Ali b. Yusuf, İnbâhu’r-Ruvvât ‘alâEnbâhi’n-Nuhât, elMektebetu’l-‘Unsiriyye, Beyrût, h.1424.
• ‘İzzuddîn, İbn Esîr Ebi’l-Hasan Ali b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-Târih,Dâru Sâdır, Beyrût, 19 Şemsuddîn, ez-Zehebî Ebu Abdillah Muhammed b.Ahmed b. Osmân b. Kaymaz, Siyer-u ‘Elami’l-Nubelâ,(thk. Şuayb el-Arnâvuti başkanlığında heyet) Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 1985. http://www.ahram.org.eg/NewsQ/261868.aspx,Makâle(tahk.Hibbet ‘Abdussettâr),3.6.2014. 