İzmirli İsmail Hakkı’nın “İlmü’n-Nefs”inde Modern Psikoloji Tarihi

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 3, 157 - 173, 01.02.2013

Muhammed Kızılgeçit

Öz

Çok yönlü bir varlık olan insan, muhtemelen varlık sahnesinde yer edindiği gün-den bu güne kendini bilme ve anlama çabasında olagelmiştir. Vahyin ilk insanla başlaması ve nefse dair mâlumatın kuşaktan kuşağa aktarılması bunun bir delili olsa gerek. Ülkemizde psikoloji dendiğinde 1960’lı yıllarla ivme kazanan modern bir bilim akla gelmekte. Bu alanın İslam geleneğiyle özellikle Osmanlı dönemindeki çalışmalarla irtibatı çok düşünülmemektedir. Bu çalışmada, mevz-u bâhis eksikliğin giderilmesine yönelik öncelikle Osmanlı’nın son döneminde ilmün’n-nefs-psikoloji çalışmalarına atıfta bulunulacak ve İsmail Hakkı İzmirli’den kısaca bahsedilecektir. Daha sonra İzmirli’nin “ilmün’n-nefs” eseri tanıtılacak ahirde ise kitabın son bölümü olan “İlmü’n-Nefsin Tarihi” dipnotlarla latinize edilerek aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İlmü’n-Nefs, Psikoloji, İzmirli, Türkiye’de/Osmanlı’da Psikoloji Tarihi, Din Psikolojisi

The History of Modern Psyycology in "İlmü'n-Nefs" writed by İzmirli İsmail Hakkı

Öz

Human being who many-sided has been in a struggle for knowing and under-standing himself since he took part in the possible existence scene. Both that revelation started with the first man and the knowledge about self (nefs) has been inherited from generation to generation are an evidence for it. When psy-chology is talked about, a modern science gaining acceleration in the 1960s comes to mind. The connection of this field with Islam tradition, especially with the Works in the Ottoman period, hasn’t been thought much. In this study the aim of removing the concerning insufficency the psychology works for “ilmün’n-nefs” in the late period of the Ottoman will be attributed first and then İsmail Hakkı İzmirli will be talked about shorty. Afterwards, “ilmün’n-nefs” by İzmirli will be introduced and “İlmü’n-Nefsin Tarihi/The History of “İlmü’n-Nefsi”, the last capter of the book, will be transfered by latinizing.

Anahtar Kelimeler

İlmü’n-Nefs, Psychology, İsmail Hakkı İzmirli, The History of Psychology in Turkey, Psychology of Re

Kaynakça

• Batur, Sertan, Türkiyede Psikoloji Tarihi Yazımı Üzerine, Toplum ve Bilim, 2003, 98, s. 255-264
• Bilgin, Nuri, Başlangıcından Günümüze Türk Psikoloji Bibliyografyası, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay. İzmir 1988, s. 14-16.
• Çiğdem Kağıtçıbaşı, Psychology in Turkey, International Journal of Psychology, (1994): 29 (6), 729-738
• Gülerce, Aydan, “ History of Psychology in Turkey as a Sign of Diverse Modernization and Global Psychologization”, [İnternationalizing the History of Psychology, Adrian C. Brock (editör), New York: New York University Press, 2006], s. 75-93. Hizmetli, Sabri, İzmirli İsmail Hakkı’nın İlmi Şahsiyeti, (Yay. Haz.: Mehmet Şeker, Adnan Bülent Baloğlu), TDV. Vakfı Yayınları, Ankara 1996.
• İzmirli, Celaleddin, İzmirli İsmail Hakkı Hayatı Eserleri Dini ve Felsefi İlimlerdeki Mevkii Jübilesi ve Vefatı, Şirket-i Mürettibiye Basımevi İstanbul 1946.
• ________ “İzmirli İsmail Hakkı: Hayatı, Eserleri, Dinî ve Felsefî Eserlerdeki Mevkii”, (Yay. Haz.: Mehmet Şeker, Adnan Bülent Baloğlu), TDV. Vakfı Yayınları, Ankara 1996, s.241-243.
• Kara, İsmail, Bir Felsefe Dili Oluşturmak, -Modern Felsefe ve Bilim Terimlerinin Türkiye’ye Girişi- Dergah Yayınları, (II. Baskı), 2005.
• Turan, Şeyma, (tanıtan),[Internationalizing the History of Psychology, Adrian C. Brock (editör), New York: New York University Press, 2006, 260 sayfa], İslâm Araştırmaları Dergisi, 2010, sayı: 24, s. 238-244
• Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları, İstanbul 1979. 