The Perception of Ibn Hazm on Commandment of Allah

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 2, 23 - 44, 01.04.2012

Ayhan Ak

Öz

In this article, we have tried to determine the perception of Ibn Hazm on commandment of Allah by considering his two important books: al-Muhalla and al-Ihkâm. In this respect, after examining the sources of commandments of Allah, types of them was focused in the context of the notion of Maratib as-Shariah, which is the notion only used by Ibn Hazm with the meaning of the degrees of divine provisions. Then, categorical classification of commandments of Allah as “wajib”, “mubakh” and “kharam” in general was pointed out; afterwards, the definiton of “wajib”, its relation with “fard” and general qualifications was analyzed. Finally, by examining the transformation of provisions in the perception of Ibn Hazm, his understanding of commandment of Allah was tried to evaluate.

Anahtar Kelimeler

Commandment of Allah, Maratib as-Shariah, Wajib, Permissible (Mubakh), Forbidden (Kharam)

İbn Hazm'ın Teklifi Hüküm Anlayışı

Öz

Bu makalede İbn Hazm’ın teklîfî hüküm anlayışı el-İhkam ve el-Muhalla isimli eserileri ekseninde tespit edilmeye çalışılmış, bu bağlamda teklîfî hükümlerin kaynaklarına değinildikten sonra, merâtibü’ş-şerîa kavramı ekseninde teklifî hükümlerin çeşitleri üzerinde durulmuş, en genel biçimiyle vacip, mubah ve haram şeklindeki kategorik sınıflamaya işaret edilmiş, vacibin tanımı, farzla ilişkisi, genel nitelikleri, güç yetirilemeyen fiillerin vücubiyeti ve vacibin fevriliği konuları tahlil edilmiş; mubahın üç türü olarak mendup, mekruh ve mutlak mubah değerlendirilmiş, haramın tanımı, neshi ve genel özellikleri verildikten sonra, hükümlerin nakli meselesine de işaret edilerek, İbn Hazm’ın hüküm anlayışına ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teklifi Hüküm, Meratibü’ş-Şeria, Vacib, Mubah, Haram

Kaynakça

• Alâuddin el-Buhârî, Abdulaziz b. Ahmed b. Muhammed, Keşfü’l-Esrâr an Usûli Fahri’l- İslâm el-Bezdevî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Apaydın, Yunus, “İbn Hazm”, DİA, XX, 42. , “Kurtubalı Zâhirî Fakih İbn Hazm’ın Şer’î Hükümleri Tasnifi: Merâtibü’ş-şerîa”, İstem, 2009.
• Cüveynî, Ebu’l-Meâlî İmâmü’l-Harameyn Rükneddin Abdulmelik, el-Bürhân fî Usûli’l- Fıkh, Devha: Câmiatü Katar, 1978.
• Çolak, Abdullah, “İbn Hazm ve el-Muhallâ’sı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2002, III, 155-182.
• Ebu Saayleyk, Muhammed Abdullah, el-İmâm İbn Hazm ez-Zâhirî İmâmu ehli’l-Endelüs, Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1995.
• Ebu Zehre, Muhammed, İbn Hazm hayâtuhû ve asruhû - ârâuhû ve fıkhuhû, Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1954.
• Ferrâ, Muhammed b. Hüseyin Ebu Ya’lâ el-Udde fî Usûli’l-Fıkh, Riyad: el-Memleketü’l- Arabiyyetü’s-Suûdiyye, 1993.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-Müstasfâ min İlmi’l-Usûl, Cidde: Şeriketü’l-Medîneti’l-Münevvera, t.y.
• Güner, Osman, “İbn Hazm’ın Düşünce Dünyasında Hadis”, Milel ve Nihal, 2009, III, 11- 26.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed b. Ali b. Ahme b. Saîd ez-Zâhirî, el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm, Kahire: Dâru’l-Hadîs, t.y. , el-Muhallâ bi’l-âsâr, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Kâhire: İdâratü’t-Tıbâati’l- Münîriyye, 1347.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, ez-Zârûrî fî Usûli’l-Fıkh, Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
• Karâfî, Ebü'l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. İdris b. Abdürrahim, el-Furûk ev En- vâru’l-Burûk fî Envâi’l-Furûk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 2009.
• Karaman, Hayreddin, İslam’ın Işığında Günün Meseleleri, İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
• Kelvezânî, Ebu’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed b. Hasan, et-Temhîd fî Usûli’l-Fıkh, Cidde: Dâru’l-Medenî, 1985.
• Kılıç, Muharrem, “Hukuk Teorisinde Literalist/Lafızcı Yorum Geleneği: İbn Hazm Za- hiriliği”, Milel ve Nihal, 6 (3), 27-40.
• Koca, Ferhat, “Haram”, DİA, XVI, 100-104.
• Özşenel, Mehmet, “İbn Hazm Gözüyle Sünnet –el-İhkâm Özelinde-”, SÜİFD, 2002, VI, 113-140.
• Parlak, Ali, Tefsir Tarihinde Zahirilik ve Zahirî Te’vil Geleneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), 2009.
• Serahsî, Ebu Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, Usûlü’s-Serahsî, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Semerkandî, Ebû Bekir Alauddin Muhammed b. Ahmed b. Ebû Ahmed, Mizânü’l-Usûl fî Netâici’l-Ukûl fî Usûli’l-Fıkh, Bağdat: Vezâratü’l-Evkâf, 1987.
• Sofuoğlu, Hadi, “Zahirî Metodolojide İçtihat ve Taklit”, DEÜİFD, 2011, XXXIV, 115-127.
• Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdrîs b. Abbâs, er-Risâle, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 2005.
• Şener, Abdulkadir, İslam Hukuku Dersleri I, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 1992.
• Şeybânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Hasan b. Ferkad, el-Câmiü’l-Kebîr, Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1979. , Kitâbü’l-Asl, Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1990.
• Tan, Oğuzhan, Tarihî Bağlam ve Karakteristik Özellikleri Açısından İbn Hazm ve Usûl Anlayışı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Te- zi). ııı