From Sinful Bodies to Reference Bodies: A Sociological Evaluation On The Body Perception in Islam

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 3, 31 - 56, 01.06.2012

Zülküf Kara

Öz

As body, on the one hand, constitutes corporeal part of the organic body with its organic structure, shape, mass and color; it represents, on the other hand, the position of many identies which are identified as social gender, race and sexuality. Every state of body bears the trace of experiences we got and causes a new social organization. Body perceptions are embedded in discourses of varieties of religion, culture, ethnicity, ideology etc. Religious norms, which occupy an important place in those discourses, express themselves in a way in which they discipline the bodies. Bodies are expected to act conformingly to the norms prescribed by religion. The acts or behavior patterns, which oppose to these norms, are coded as sinful and become reasons of sanctions for the body. The bodies that respect to or obey the norms of religion are elavated to a reference point and tied with a sacred tie. In the article, it will be shown how bodies, which go around the borders between evil (sin) and good deed, beauty and ugliness, to take shape in the religious habitus.

Anahtar Kelimeler

Body, Religious Habitus, Islam, Sociology of Body.

Günahkâr Bedenlerden Referans Bedenlere: İslam’da Beden Algısı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme

Öz

Beden, bir taraftan organik yapısı, biçimi, kütlesi ve rengiyle canlı varlığın maddi bölümünü oluştururken, diğer taraftan toplumsal cinsiyet, ırk ve cinsellik olarak tanımlanan birçok kimliğin konumlandığı yeri temsil eder. Bedenin her hali, edindiğimiz deneyimlerin izlerini taşır ve beden yeni bir toplumsal örgütlenmenin nedenini oluşturur. Beden algıları; din, kültür, etnisite, ideoloji gibi bir yığın söylem içine gömülüdür. Bu söylemler içinde önemli bir yer tutan dinsel normlar, bedenleri disipline etmek yoluyla kendilerini ifade ederler. Bedenden, dinlerin koydukları kurallar ve çizdikleri sınırlar içinde belli davranış ve tepkiler göstermesi beklenir. Buna uygun düşmeyen davranış kalıpları günah olarak kodlanıp beden üzerinde yaptırıma dönüşür. Dini alan içinde kalan bedenler ise kutsal bir bağla ilişkilendirilip referans haline dönüşür. Makalede, günah ve sevap, iyilik ve kötülük, güzellik ve çirkinlik sınırında dolaşan bedenlerin dini habitus içinde nasıl şekillendirildiği gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Beden, Dini Habitus, İslam, Beden Sosyoloji

Kaynakça

• Afifi, Ebu’l-Ala (2009). Tasavvuf İslâm’da Manevî Devrim, (çev. H.İbrahim Kaçar-Murat Sülün), İstanbul: Risale Yayınları.
• Aktay, Y (2002). “İktidarın Nesnesi ve Kaynağı Olarak Beden ve Kimlik Politikaları: Kamusal Alan Tartışmalarına bir Dipnot”. Sivil Toplum Dergisi, Yıl. 1, S. 2.
• And, M (2007). Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, İstanbul: YK Yayınları.
• Ateş, S (1990). Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Ay, M. (2008) “Sufi Teolojinin Peygamberlik Algısı”, AÜİFD, Sayı. 1, ss. 17-47.
• Bouhdiba A (1985). Sexualtiy in İslam, London: Routhledge.
• Bourdieu, P (1990). The Logic of Practice, (çev. Richard Nice), Cambridge: Polity Press
• Can, Y & Gün. R (2006). Anahatları ile Türk İslam Sanatları ve Estetiği, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• Chaney, D (1999). Yaşam Tarzları, (çev. İrem Kutluk). Ankara: Dost Yayınları.
• Coakley, S (Ed.) (1997). Religion and the Body, Cambridge: Cambridge University Press,.
• Collins, R (2004). Interaction Ritual Chains, Princeton University Press, Princeton, NJ
• Corbin A& Georges Vigarello& Jean-Jacques Courtine (2008). Bedenin Tarihi Cilt 1: Rönesans’tan Aydınlanma’ya, (çev.: Saadet Özen), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Darir, Mustaf (2004), Siyer-i Nebi, İstanbul: Darulhadis Yayıncılık.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as (1992), es-Sünen, I-V, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Eliade, M (1991). Kutsal ve Din Dışı, (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay) İstanbul: Gece Yayınları.
• el-Kuşeyrî, Ebu’l-Kasım Abdülkerim (1993). er-Risâletu’l-Kuşeyrîyye fi İlmi’t-Tasavvuf, Haz. Ma’ruf Zerrik, Ali Abdulhamid Baltacı, Beyrut: Daru’l-Hayr.
• Ertürk, R (2004). Sufi Tecrübenin Epistemolojisi, İstanbul: Fecr Yayınları.
• et-Taftazânî, Ebu’l-Vefâ (1991) ile’t-Tasavvufi’l-İslâmî, Kahire: Daru’s-Sekâfe.
• Falk, P 1994. The Consuming Body, London: Sage Pub.
• Göle, N (2010). Modern Mahrem, İstanbul: Metis Yayınları
• Günay, Ü (2003). “Türk Halk Dindarlığının Önemli Çekim Merkezleri Olarak Dini Ziyaret Yerleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 15, Yıl. 2003, ss. 5-36.
• Günay, Ü (2005). Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Harman, Ö. F (1996). “Günah”, DİA, İstanbul, XIV, ss. 278-79.
• Hillenbrand, R (2005). Islamic Art and Architecture, London: Thames&Hudson Ldt.
• İbn Arâbî, Muhyiddîn (trs). Fütûhât-ıMekkîyye, Beyrut c. II.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd (1992). es-Sünen, I-II, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İlyasoğlu, A (2000). Örtülü Kimlik, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kahraman, F (2007). “İslâm İnancında Günah, Günah Çeşitleri ve Kişiyi Günah İşlemeye Sevkeden Faktörler”, İslam Araştırmaları, S. 8, Temmuz-Aralık, ss.140-168.
• Kandiyoti, D (2007). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Kara, Z (2010). “Bedenin Sosyolojik Tarihi”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl. 8, S. 16, ss. 105-117.
• Khuri, F (2001). The Body in Islamic Culture, Saqi Books.
• Mellor, P.A & Shilling, C (1997). Re-forming the Body, Sage, London
• Mellor, Philip A & Chris S (2010). “Body pedagogics and the religious habitus: A new direction for the sociological study of religion”, Religion, 40/ 27–38.
• Miles, M (1992). Carnal Knowing, Beacon Press, Boston, MA.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman, Ahmed b. Şuayb (1981), Sünen (I-IV), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Nicholson, R. A (1956). Fi’t-Tasavvufi’l-İslâmi ve Tarihi, (çev. Ebu’l-Ala Afifi), Kahire
• Ocak, A. Y (1992). Menakıbnameler, Ankara: TTK Yayınları.
• Ocak, A. Y (1999). Kalenderiler, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ocak, A. Y (2009). Türk Sufiliğine Bakışlar, İstanbul: İletişim Yayınları
• Okumuş, E (2008). “Marifetnamede Beden”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VIII, S. 1, ss. 1-35.
• Okumuş, E (2009). “Bedene Müdahalenin Sosyolojisi”, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, www.e-sarkiyat.com- S. 2, ss. 1-15.
• Rappaport, R (1999). Ritual and Religion in the Making of Humanity, Cambridge: Cam- bridge University Press,.
• Schimmel, A (2004). Tanrının Yeryüzündeki İşaretleri, (çev. Ekrem Demirli), İstanbul: Kabalcı Yayınları
• Vahidi (1558). Menakıb-ı Hace-i Cihan, Bibl. Nat. De Paris, Suppl. Turc.nr. ııı