A Methodological Approach to the Religious Education and Teaching -Sufistic Guiding Method Based on Journey-

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 1, 127 - 148, 01.02.2009

Muharrem Çakmak

Öz

In the early years of Islam, the Prophet (pbh) himself conducted virtually the activity of communicating and guiding by means of coming together with people in person, making speech to them, strolling downtown and bazaar, mas-jids and councils. The Sufis who had regarded and perpetuated the heritage of communicating and guiding not only as a prescription of Qur’an but also as the Prophet’s (p.h.b) recommendation and tradition brought learning and wisdom to the places where they went both in their journeys with the aim of learning and in the periods in which they were on duty for communicating and guiding and they thought people Qur’an and Islam. The journey having a sig-nificant place in Sufi thought and education had also the function of bringing an understanding of a dynamic and mobile life and of education-guiding replacing an understanding of an static (immobile) life and education. For this reason, the mobile aspect of Sufism, that is, the understanding of a mobile-dynamic life and guiding may contribute to the development of a methodology in contemporary education and teaching. The mobile and dynamic education-guiding model of Sufism based on journey is treated under the heading of “mobile religious education and teaching” in this study. Mobility, which signifies portability and activity, is included in every part of life in the present world and it has taken the form of a service style. Hence in education-guiding services while developing and sustaining the current institutions and applications on the one hand, new methodologies should be developed getting benefited from the historical accumulation on the other hand in order to increase participation and productivity.

Anahtar Kelimeler

Sufi thought and education, travel, irshad, mobile education-teaching, methodology

Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodolojik Bir Yaklaşım - Seyahate Dayalı Tasavvufî İrşad Metodu-

Öz

İslam’ın ilk dönemlerinde Hz. Peygamber insanlarla tek tek görüşerek, onlara toplu bir şekilde hitap ederek, çarşı-pazar, mabed ve meclisleri dolaşarak tebliğ ve irşad faaliyetini fiilen ve bizzat yürütmüştür. Hz. Peygamber’in tebliğ ve irşad mirasını asırlar boyunca hem Kur’anın bir emri, hem de Peygamber’in bir tavsiye ve sünneti olarak gören ve devam ettiren mutasavvıflar, gerek ilim öğrenme amaçlı seyahatlerinde gerekse vaaz ve irşadla görevli bulundukları dönemlerde gittikleri yerlere ilim ve irfan götürmüş, insanlara Kur’anı ve İslam’ı anlatmışlardır. Tasavvuf düşüncesi ve eğitiminde önemli bir yeri olan seyahat, aynı zamanda durağan bir hayat ve eğitim anlayışının yerine dinamik ve hareketli bir hayat ve eğitim-irşad anlayışını getirmiştir. Binaenaleyh tasavvufun seyahate dayalı mobil yani hareketli-dinamik hayat ve irşad anlayışı günümüz din eğitimi ve öğretiminde bir yöntem geliştirmede katkı sağlayabilir. Biz bu çalışmada, tasavvuf eğitiminin seyahate dayalı hareketli ve dinamik eğitim-irşad modelini, din eğitimi ve öğretiminde “mobil eğitim-irşad" adı altında işlemeyi hedefledik. Zira taşınabilirlik ve hareketlilik anlamına gelen mobilite, bugünün dünyasında teknolojiden üretime, sağlıktan eğitime hayatın her alanına girmiş ve bir hizmet biçimi halini almıştır. Dolayısıyla eğitim-irşad hizmetlerinde bir taraftan mevcut kurumlar ve uygulamalar geliştirilerek sürdürülürken, diğer taraftan katılım ve verimliliği artırmak için tarihi birikimden de istifade ederek yeni yöntemler geliştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

tasavvuf eğitimi, seyahat, irşad, mobil eğitim-öğretim, metodoloji.

Kaynakça

• Asan, Aşkın, “Bilgisayar Destekli Din Eğitimi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergi- si, Sayı: 7, İstanbul 2000.
• Attâr, Feridüddin, Tezkîratü’l-Evliyâ, Kabalcı Yay. İstanbul 2005.
• Ay, M. Emin, “Aile Ortamında Yerine Getirilen İbadetlerin Çocuk Üzerindeki Etki- leri”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, Sayı:1, İstanbul 1994.
• Başkurt, İrfan, Din Eğitimi Açısından Kur’ân Öğretimi ve Yaz Kur'ân Kursları, dem yay., İstanbul 2007.
• Bayraktar, M. Faruk, “Ailenin Eğitim Görevi”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı:2, İstanbul 1995. , “Kur’an Kurslarının Sorunları ve Geleceği İle İlgili Bazı Düşünceler”, Yay- gın Din Eğitiminin Sorunları Sempozyumu, (28-29 Mayıs 2002), İlahiyat Bi- limleri Vakfı Yayınları, Kayseri 2003.
• Beyhaki, Şuabu’l-İman, Beyrut 1990.
• Çağrıcı, Mustafa, “İslâmî Literatürde Seyahatle İlgili Kavramlar”, Din ve Hayat (İstanbul Müft. Derg.), sayı: 2, İstanbul 2009.
• Eraslan, Kemal, “Ahmed Yesevi”, DİA, c. II, İstanbul 1989.
• Gözütok, Şakir,İlk dönem İslam Eğitim Tarihi, Fecr Yay., Ankara 2002.
• Hökelekli, Hayati, Ergenlik Çağı Gençlerinin Dini Gelişimi (Yayınlanmamış Dok- tora Tezi), Bursa 1983.
• Hulvî, Mahmud Cemaleddin, Lemezâtı Hulviyye, Haz: Mehmed Serhan Tayşi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları Nu. 68. İstanbul 1993.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Sıfatu’s-Saffe, Beyrut 1979.
• Kara, Mustafa, “Bişr el-Hâfî”, DİA, c. XI, İstanbul 1995.
• Kara, Mustafa, Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, Bursa 2004.
• Kayadibi, Fahri, “Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yaygın Din Eğitiminde Yeri ve Fonksiyonu”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı:8, İstanbul 2001.
• Koç, Ahmet, “Diyanet İşleri Başkanlığı ve Yaygın Din Eğitimi”, Din Eğitimi Araş- tırmaları Dergisi, sayı:8, İstanbul 2001.
• Koç, Bozkurt, “Gelişim Dönemleri ve Dini Hayat”, tabula rasa, sayı: 5, Isparta 2002.
• Larry Vande Creek, Çev. Ali Rıza Aydın, “Mahalle Papazlarının Hastanede Yatan Kilise Üyelerine Yönelik Dua Vaizliği”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Der- gisi c. III, sayı: 1, Samsun 2003.
• Mecdî, Mehmed efendi, Hadâiku’ş-Şakaik, Neşr: Abdülkadir Özcan, Çağrı Yay., İst., 1989.
• Muslu, Ramazan, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf, İstanbul 2004.
• Öcal, Mustafa, “Dünden Bugüne Din Görevlileri ve Mesleki Yeterlilikleri”, Yay- gın Din Eğitiminin Sorunları Sempozyumu, (28-29 Mayıs 2002), İlahiyat Bi- limleri Vakfı Yayınları, Kayseri 2003.
• Öngören, Reşat, “İbrahim b. Edhem”, DİA, c. XXI.
• _______, Osmanlılarda Tasavvuf, İstanbul 2003.
• _______, Tarihte Bir Aydın Tarikatı Zeynîler, İstanbul 2003.
• Özdemir, Şuayip, “Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Cami Dışı Hizmet Alanla- rında Din Görevliliği”, Diyanet İlmi Dergi, c. 41, sayı: 3, Ankara 2005.
• ___, Müftülerin Gözüyle Din Hizmetleri, dem Yay., İstanbul 2007.
• Öztürk, Mürsel, Anadolu Erenlerinin Kaynağı, Ankara 2001.
• Öztürk, Şükrü, “Din Eğitiminde Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görevleri ve So- runları”, Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu (26-27 Mayıs 2001 Adapazarı), Değişim Yay., İstanbul 2002.
• Tezcan, Mahmut, “Çocuk Eğitiminde Ailenin Rolüne Sosyolojik Bir Bakış”, Aile Yazıları 1, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• Tosun, Cemal, Din ve Kimlik, Türkiye Diy. Vakfı Yay., Ankara 1993.
• Uludağ, Süleyman, İslâm’da İrşad, İstanbul 2001.
• ________ “İslam Geleneğinde Seyahat Kavramı”, keşkül, sayı: 4, İstanbul 2005.
• Vassaf, Hüseyin, Sefîne-i Evliyâ, KLitabevi Yay., İstanbul 2006.
• Yazıcı, Tahsin, “Fetihten Sonra İstanbul’da İlk Halvetî Şeyhleri”, İstanbul Ensti- tüsü Dergisi, sayı. 2, İstanbul 1956.
• Yılmaz, H. Kamil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Neşriyat, İstan- bul 1994.
• Yılmaz, Hüseyin, “Yaygın Din Eğitimi Kurumları ve Toplumsal Barış”, Cumhuri- yet Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. V, sayı: 2, Sivas 2001.
• Yılmaz, Ömer, “Avrupa Birliği Sürecinde Dini Kimliğin Korunmasında Tasavvuf Disiplinine Duyulan İhtiyaç”, Tasavvuf, sayı: 19, Ankara 2007.
• Yusuf Sinan bin Yakub, Menakıb-i Şerif ve Tarikat-nâme-i Pîrân ve Meşâyih-i Tarikat-i Halvetiyye, İstanbul1290.
• Yücel, irfan, “Diyanet İşleri Başkanlığı”, DİA, c. 9, İstanbul 1994.