The Time Phenomenon and Its Origin in Classical Arabic Poetry

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 67 - 97, 31.03.2022

Esat Ayyıldız

https://doi.org/10.33415/daad.1037608

Cited By: 3

Öz

The phenomenon of time is one of the most common motifs in classical Arabic poetry. In this study, the phenomenon of time in ancient Arabic poetry has been examined in various aspects. In the first chapter, the origin of the perception of time in ancient Arab culture was investigated, and it was found that there could be only three theories in this regard. The second chapter discusses how the ancient Arabs related the concept of time with destiny or divinity. In the third chapter, the common words used in the meaning of “time” in classical Arabic poetry are researched in terms of etymology with a scientific method, and some vital information about them is given. The fourth chapter investigated how the concept of time was handled in classical Arabic poetry. In this context, it has been found that the ancient Arab poets generally associated the time with evil concepts. In addition, this chapter has researched how humanity was positioned against the time in ancient poems. Finally, the thoughts of the poets about the nature of time were examined.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Ancient Arabic Poetry, Dahr, Ayyām

KLASİK ARAP ŞİİRİNDE ZAMAN OLGUSU VE KÖKENİ

Öz

Zaman olgusu, klasik Arap şiirinde en sık rastlanan motiflerden biridir. Bu çalışmada, kadim Arap şiirindeki zaman mefhumu, çeşitli yönleriyle tetkik edilmiştir. Birinci bölümde, kadim Arap kültüründeki zaman algısının kökeni araştırılmış ve bu hususta sadece üç teori olabileceği bulgulanmıştır. İkinci bölümde, eski Arapların zaman mefhumunu kader yahut uluhiyetle nasıl ilişkilendirdikleri konu edilmiştir. Üçüncü bölümde, klasik Arap şiirinde “zaman” manasında kullanılan yaygın kelimeler, etimolojik açıdan bilimsel bir metotla araştırılmış ve bunlar hakkında bazı mühim bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölümde, klasik Arap şiirinde zaman olgusunun nasıl ele alınmış olduğu araştırılmıştır. Bu bağlamda, kadim Arap şairlerinin genellikle zamanı kötücül kavramlarla ilişkilendirdikleri bulgulanmıştır. Ayrıca bu bölümde, insanın kadim şiirlerde zamanın karşısında nasıl konumlandırıldığı mütalaa edilmiştir. Son olarak şairlerin zamanın tabiatı hakkındaki düşünceleri tetkik edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Eski Arap Şiiri, Dehr, Eyyâm

Kaynakça

• ‘Adî b. Zeyd. Dîvânu ‘Adî b. Zeyd el-‘İbâdî. thk. Muhammed Cebbâr el-Mu‘aybid. Bağdat: Şeriketu Dâri’l-Cumhûriyye li’n-Neşr ve’ṭ-Ṭab‘, 1965.
• Ali b. Ebî Ṭâlib. Dîvânu’l-İmâm ‘Alî. şrh. Na‘îm Zerzûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts..
• Alıcı, Mehmet. “Zendig-Dehr İlişkisi: Kureyşli Zındıkların Zaman ve Ahiret Algısı”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/4 (2016), 801-823.
• Altıntaş, Hayrani. “Dehriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/107-109. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• ‘Antera b. Şeddâd. Şerḥu Dîvâni ‘Antera. haz. el-Ḫaṭîb et-Tebrîzî - Mecîd Ṭirâd. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1412/1993.
• Ayyıldız, Ebrar. Arap Dilinde Doğum ve Ölümle İlgili Deyimler. Ankara: Sonçağ Akade-mi, 2021.
• el-Bedî‘î, Yusuf. eṣ-Ṣubḥu’l-munbî ‘an ḥays̱iyyeti’l-Mutenebbî. thk. Mustafa es-Seḳḳâ vd.. Kâhire: Dâru’l-Me‘ârif, ts..
• Beeston, A. F. L. vd., Sabaic Dictionary. Louvain-la-Neuve: University of Sanaa, 1982.
• el-Câḥiẓ, Ebû Osman ‘Amr b. Baḥr. el-Beyân ve’t-tebyîn. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. 4 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Ḫâncî, 7. Basım, 1417/1998.
• Çil, Ayşe Ünal. “Kur’an’da Zaman Kavramı”. Kelam Araştırmaları 9/1 (2011), 335-364.
• Coşan, Kadri Ziyaettin. “Kurân-ı Kerim’in Zamana Bakışını Yansıtan Bazı Temel Kav-ramlar ve Yaşam Arasındaki Anlam İlişkileri”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 2/1 (2018), 36-53.
• Döner, Ertuğrul. “Bazı Kültürlerde ve Dinlerde Zaman”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2017), 227-247.
• Duraković, Esad. The Poetics of Ancient and Classical Arabic Literature: Orientology. çev. Amila Karahasanović. Oxon-New York: Routledge, 2015.
• Ebû’l-‘Atâhiye. Dîvânu Ebî’l-‘Atâhiye. Beyrut: Dâru Beyrût li’ṭ-Ṭibâ‘a ve’n-Neşr, 1406/1986.
• el-Ḳuşeyrî, Ebû’l-Ḥuseyn Müslim b. el-Ḥaccâc b. Müslim. Ṣaḥîḥu Muslim. thk. Râ’id b. Sabrî İbn Ebî ‘Alfe. Riyad: Dâru’l-Ḥaḍâra li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 2. Basım, 1436/2015.
• Fabry, Heinz-Josef – Gzella, Holger (ed.). Theological Dictionary of the Old Testament. 15 Cilt. çev. B. Eerdmans Publishing Co.. Michigan: Wm. B. Eerdmans Publis-hing, 2018.
• Gelb, Ignace J. vd. (ed.). The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago (CAD). 21 Cilt. Chicago: The Oriental Institute, 4. Basım, 1998.
• Goodman, L. E.. “Time in Islam”. Religion and Time. ed. Anindita Niyogi Balslev – J. N. Mohanty. 138-162. Leiden: E. J. Brill, 1993.
• Greene, Brian. The Fabric of the Cosmos: Space, Time, and the Texture of Reality. New York: Knopf, 2004.
• el-Ḫansâ’. Dîvânu’l-Ḫansâ’. haz. Ḥamdû Ṭammâs. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Basım, 1425/2004.
• Hansen, William F.. Handbook of Classical Mythology. Santa Barbara - Denver - Oxford: ABC-CLIO, 2004.
• İbn Dirhem, Abdurrahman b. ‘Abdi’l-lah b. Ahmed. Nuzhetu’l-ebṣâr bi-ṭarâ’ifi’l-aḫbâr ve’l-eş‘âr. Şam: Menşûrâtu’l-Mektebi’l-İslâmî, ts..
• İbn Kes̱îr, Ebû’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-nihâye, thk. Abdullah b. ‘Abdi’l-Muḥsin et-Turkî. 21 Cilt. Gize: Dâru Hecr li’ṭ-Ṭabâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘ ve’l-İ‘lân, 1419/1998.
• İbn Manẓûr, Ebû’l-Faḍl. Lisânu’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Ṣâdir, ts.
• İbrahim, Nevâl Mustafa Ahmed. el-Leyl fî’ş-şi‘ri’l-câhilî. b.y.: Dâru’l-Yâzûrî, 1417/1997.
• İmru’u’l-Ḳays. Dîvânu İmri’i’l-Ḳays. thk. Muhammed Ebû’l-Faḍl İbrahim. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 4. Basım, ts..
• Ḳabbiş, Ahmed. Mu‘cemu’l-hikem ve’l-emsâl fî’ş-şi‘ri’l-‘Arabî. b.y.: Dâru’r-Reşîd, 3. Basım, 1405/1985.
• Karahan, Abdullah. “Zamana Sövmeyi Yasaklayan Hadisin Tenkid ve Tetkiki”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2008), 463-518.
• König, Eduard. Hebräisches und aramäisches Wörterbuch zum Alten Testament. Leipzig: Dieterich'sche Verlagsbuchhandlung, 1910.
• Kur’an-ı Kerim Meâli. haz. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Kur’an-ı Kerim. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 5. Basım, 2018.
• Kutsal Kitap: Yeni Dünya Çevirisi. Wallkill: Watchtower Bible and Tract Society of New York, 2017.
• Lane, Edward William. An Arabic-English Lexicon: Derived from the Best and the Most Copious Eastern Sources. 8 Cilt. Edinburg: Williams and Norgate, 1867.
• Lebîd b. Rebî‘a. Dîvânu Lebîd b. Rebî‘a. haz. Ḥannâ Naṣr el-Ḥittî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1414/1993.
• Leslau, Wolf. Comparative Dictionary of Geʻez. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1991.
• Leslau, Wolf. Concise Amharic Dictionary: Amharic-English:English-Amharic. Wiesba-den: Otto Harrassowitz Verlag, 1976.
• Macey, Samuel L.. “Indo-Iranian Gods of Time”. Encyclopedia of Time. ed. Samuel L. Macey. 291-293. New York - Londra: Routledge, 2010.
• el-Maḳdisî, Abdullah b. Mufliḥ. el-Âdâbu’ş-şer‘iyye. haz. Şu‘ayb el-Arna’ûṭ - Ömer el-Ḳayyâm. 3 Cilt. Beyrut: Mu’essesetu’r-Risâle, 3. Basım, 1419/1999.
• Mattingly, Gerald L.. “Zurvan”. Encyclopedia of Time, Science, Philosophy, Theology, & Culture. ed. James Birx. 1460-1461. California: SAGE Publications, 2009.
• el-Musta‘ṣimî, Muhammed b. Aydemir. ed-Durru’l-ferîd ve beytu’l-ḳaṣîd. thk. Kâmil Süleyman el-Cebûrî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1436/2015.
• el-Mutenebbî. Dîvânu’l-Mutenebbî. Beyrut: Dâru Beyrût, 1403/1973.
• Orel, Vladimir E. - Stolbova, Olga V.. Hamito-Semitic Etymological Dictionary: Materials for a Reconstruction. Leiden – New York – Köln: Brill, 1995.
• Rudgley, Richard. The Lost Civilizations of the Stone Age. New York: Simon & Schuster, 2000.
• Samuels, Charlie. Ancient Science: Prehistory – A.D. 500. New York: Gareth Stevens Publishing, 2011.
• Schrameier, W. L.. Ueber den Fatalismus der vorislamischen Araber. Bonn: Universitäts-Buchdruckerei von C. Georgi, 1881.
• Stone, Jon R.. The Routledge Dictionary of Latin Quotations: The Illiterati’s Guide to Latin Maxims, Mottoes, Proverbs, and Sayings. New York - Londra: Routledge, 2005.
• Stoyanov, Yuri. The Other God: Dualist Religions from Antiquity to the Cathar Heresy. New Haven - Londra: Yale University Press, 2000.
• Tamer, Georges. Zeit und Gott: Hellenistische Zeitvorstellungen in der altarabischen Dichtung und im Koran. Berlin - New York: Walter de Gruyter, 2008.
• Taylor, Richard A.. The Peshiṭta of Daniel. Leiden-New York-Köln: E. J. Brill, 1994.
• Viguier, Pierre François. A Pocket Dictionary of the English, Armenian and Turkish Lan-guages. 3 Cilt. Venedik: The Press of the Armenian College of S. Lazarus, 1843.
• Watt, W. Montgomery. “Dahr”. The Encyclopaedia of Islam. ed. B. Lewis vd.. 2/94-95. Leiden: E. J. Brill, 1991.
• Wehr, Hans. Arabisches Wörterbuch für die Schriftsprache der Gegenwart. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 5. Basım, 1985.
• Young, Ian – Rezetko, Robert. Linguistic Dating of Biblical Texts: An Introduction to Approaches and Problems. 2 Cilt. Londra – New York: Routledge, 2014. 1/301.
• Zuheyr b. Ebî Sulmâ. Şerḥu Dîvâni Zuheyr b. Ebî Sulmâ. haz. Ḥamdû Ṭammâs. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Basım, 1426/2005.