Ensuring Peace, Public Order and Stability In The Context of Preventing Violence In Islamic Urban Design and City Planning

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 433 - 458, 30.09.2024

Mehmet Emin Demir

https://doi.org/10.33415/daad.1476512

Öz

Islamic cities exhibit distinctive features aimed at preventing violence, promoting human well-being, and safeguarding the rights of individuals. These characteristics encompass deliberate choices in urban planning and governance. Key attributes include a mosque-centric layout, expansive public squares, green spaces, organized urban fabric, and efficient administrative management. The maintenance of public order was entrusted to the head of state in the capital and governors in other regions, with additional officials such as commanders, ḳāḍīs (judges), Muḥtasib (market overseer), Ṣāḥib al-S̲h̲urṭa (chief of police), and ʿasas (security officers) appointed to ensure security and peace. Akhism provide additional assistance at this stage. This research will delve into Islamic cities' physical infrastructure and institutional framework, focusing on violence prevention. Given Islamic urbanism's diverse geographical spread and historical evolution, the study will analyze select early-period cities, considering urban plans and administrative systems to facilitate comparative analysis.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, City Architecture, State Organization, Violence, Prevention

İslam Şehir Tasarımı ve Şehirciliğinde Şiddetin Önlenmesi Bağlamında Huzur, Asayiş ve İstikrarın Sağlanması

Öz

İslam şehirleri kendine has bazı özelliklere sahiptir. Bu özelliklerin bir kısmı şiddeti önlemeye yönelik, insan refahını ve rahatını önceleyen veya şiddete ya da zulme uğrayan kişilerin hakkını korumayı amaçlayan bilinçli tercihlerdir. Mescit merkezli plan, geniş meydanlar, yeşil alanlar, düzenli yapılar ve etkili idari yönetim bu özelliklerin bazılarıdır. Başşehirde devlet başkanı, diğer vilayet ve eyaletlerde vali şehrin asayişinden sorumluydular, ikisi dışında komutan, kadı, muhtesip, sâhibü’ş-şurta, ases gibi görevlilerin atamaları da güvenlik ve huzurun sağlanmasına odaklıdır. Ayrıca ahilik de bu noktada yardımcı olmuştur. Bu çalışmada İslâm şehirlerinin şiddeti önlemeye yönelik fizikî yapısı ve kurumları konu edinilecektir. İslam şehirleri birçok coğrafyaya yayıldığından ve oldukça uzun bir sürecin mamulleri olduklarından bu araştırmada ilk dönem şehirlerinden birkaçı incelenecektir. Bu iş için şehir planları ve idari yapıları hesaba katılarak mukayeselere yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Şehir Mimarisi, Devlet Teşkilatı, Şiddet, Önlem

تحقيق السلام والنظام والاستقرار في سياق منع العنف في التصميم الحضري والتخطيط العمراني الإسلامي

Öz

تُظهر المدن الإسلامية خصائص مميزة تهدف إلى منع العنف وتعزيز رفاهية الإنسان وحماية حقوق الأفراد. وتشمل هذه الخصائص خيارات مقصودة في التخطيط الحضري والحوكمة. وتشمل السمات الرئيسية التخطيط المتمحور حول المسجد، والساحات العامة الواسعة، والمساحات الخضراء، والنسيج العمراني المنظم، والإدارة الإدارية الفعالة. وكان الحفاظ على النظام العام موكولاً إلى رئيس الدولة في العاصمة والولاة في المناطق الأخرى، مع تعيين مسؤولين إضافيين مثل القادة والقضاة والمحتسب وصاحب الشرطة والعسس لضمان الأمن والسلام. ويقدم الآخية مساعدة إضافية في هذه المرحلة. سوف يتعمق هذا البحث في البنية التحتية المادية والإطار المؤسسي للمدن الإسلامية مع التركيز على منع العنف. ونظرًا للانتشار الجغرافي المتنوع والتطور .التاريخي للعمران الإسلامي، ستحلل الدراسة مدنًا مختارة من الفترة المبكرة، مع الأخذ بعين الاعتبار المخططات العمرانية والنظم الإدارية لتسهيل التحليل المقارن

Anahtar Kelimeler

تاريخ الإسلام, عمارة المدن, تنظيم الدولة, العنف, الوقاية

Kaynakça

• Aḥmad b. Ḥanbal. al-Musnad. Edited by Shuʿayb al-Arnāʾūṭ, ʿĀdil Murs̱hid et al. 45 Vols. Beirut: Muʾassasat al-Risāla, 1421.
• AlHusban, Safa A.M. - AlHusban, Ahmad A.S. “The Role of Built Environmental Design in Violence Prevention in Universities’ Campuses: Al al-Bayt University in Jordan as a Case Study”. Property Management 38/4 (2020), 481-496. https://doi.org/10.1108/PM-10-2019-0058
• Alsayyad, Nezar. “The Study of Islamic Urbanism: An Historiographic Essay”. Built Environment 22/2 (n.d.), 91- 97.
• Altunbeğ Turgut, Ceren. “Roma Dönemi Şehircilik Anlayışı”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 26 (2019), 273- 302.
• Altungök, Ahmet. “Sâsânî Kültür ve Medeniyetinin İslâm Kültür ve Medeniyetine Etkileri”. Tarih İncelemeleri Dergisi 29/2 (2014), 445-487.
• Atar, Fahrettin. İslâm Adliye Teşkilâtı Ortaya Çıkışı ve İşleyişi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 5. Baskı., 2020.
• Bayer, Ali. “Mahremiyet Algısının Aile İçi Şiddetin Ortaya Çıkmasına ve Sürekliliğine Etkisi”. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu 27-29 Mart 2015. ed. Yavuz Ünal et al. 2/269-285, 2016.
• Baykara, Tuncer. “Türkiye Selçuklularında Şehir/Kent ve Şehirliler/Kentliler”. Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı. 1/275-292. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2006.
• Bıyıklı, Murat. Sāmarrā. İstanbul: Siyer Yayınları, 2022.
• al-Bukhārī, Abū ʿAbdallāh Muḥammad b. Ismāʿīl b. Ibrāhīm. Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Ed. ʿIzz al-Dīn Dallī et al. Beirut: Muʾassasat al-Risāla, 3rd ed., 1439
• Can, Mesut. Kubbetü’l-İslâm Belh (Doğu Horasan’da Tarih, Toplum ve Medeniyet). İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2021.
• Can, Yılmaz. “Hulefâ-i Râşidin Döneminde Ortaya Çıkan Ordugâh Şehir Modeli Üzerine Bir Değerlendirme”. İSTEM 6 (2005), 215-235.
• Çelikkol, Yılmaz. “Emeviler Dönemi Şurta (Polis) Teşkilatı ve İstihbarat Birimi Olarak Berid Teşkilatı”. New World Sciences Academy 6/2 (2011), 321-330.
• Demirci, Mustafa. “Ahi Zaviye ve Vakıflarının Eğitim ve Toplumsal Dayanışmadaki Rolü”. Ahilik ve Meslek Ahlâkı. ed. Ömer Akdağ - Kurtuluş. 194-206. Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Demirci, Mustafa. “İslam’da Şehir ve Şehrin Sosyal Dinamikleri”. İSTEM 2 (2003), 129-146.
• Ebstein, Michael. “Shurṭa Chiefs in Basra in the Umayyad Period: a prosopographical Study.” Al-Qanṭara 31/1 (2010), 103-147. https://doi.org/10.3989/alqantara.2010.v31.i1.110
• Elik, Hasan. “Kur’ân’da Şehir Tasarımının Nitelikleri (Mekke Örneği)”. Kur’an Mesajı İlmî Araştırmalar Dergisi 7 (Mayıs 1998), 40-55.
• Eskin, Ümit. Abbâsîler Döneminde Valilik. İstanbul: Siyer Yayınları, 2022.
• Fırat, Zerrin. “Ahilik ve Halk Eğitimi”. Ahilik ve Meslek Ahlâkı. ed. Ömer Akdağ - Meltem Kurtuluş. 206-214. Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Ghazālī, ʿAlī b. Muḥammad. İslam Hükümdarları İçin Siyaset Rehberi Tahrîrü’s-Sülûk fî Tedbîri’l-Mülûk. çev. Özgür Kavak. İstanbul: Klasik Yayınları, 2016.
• Göl, Yavuz Selim. “İslam Şehirlerinde Caminin Konumu ve Cami Mimârîsine Yansımaları”. Çağımızda Cami Mimarisinde Arayışlar Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. Ali Yılmaz et al. 496-500. Giresun: Giresun Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Yayınları, 2016.
• Göl, Yavuz Selim. Kâdî İyâz. İstanbul: Siyer Yayınları, 2021.
• al-Haythamī, Abū al-Ḥasan Nūr al-Dīn ʿAlī b. Abī Bakr. Majmaʿ al-zawāʾid wa-manbaʿ al-fawāʾid. critical ed. Ḥusām al-Dīn al-Qudsī. 10 Cilt. Cairo: Maktabat al-Qudsī, 1414.
• Hizmetli, Mustafa. Endülüs’te Hisbe Teşkilatı. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• (ICA), The International CPTED Association. “The International CPTED Association (ICA) - Primer in CPTED - What is CPTED?” Erişim 15 Nisan 2024. https://www.cpted.net/Primer-in-CPTED
• Ibn Khaldūn, Abū Zayd ʿAbd al-Raḥmān. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2. Baskı., 2020.
• Ibn Taymiyya, Abū al-ʿAbbās Aḥmad. al-Ḥisba fī al-Islām aw Wazīfat al-Ḥukūma al-Islāmiyya. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿArabiyya, 1387.
• Kan, Kadir. “Abbâsi Şehirciliğinin Bağdat Dışındaki Tezahürleri: Irak Bölgesi”. Bilimname 1 (2016), 97-138.
• Kandemir, M. Yaşar. “Kādî İyâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/116-118. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Karslı, Necmi. “Psiko-Sosyal Açıdan Şiddet ve Çözüm Yolları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 16/3 (2016), 63-89.
• Kavakçı, Yusuf Ziya. Hisbe Teşkilâtı Bir İslâm Hukuk ve Tarih Müessesi Olarak Kuruluş ve Gelişmesi. Ankara: Baylan Matbaası, 1975.
• Kılıç, Ünal. Peygamber ve Dört Halife Günlerinde Şehir Yönetimi ve Valilik. Konya: Yediveren Kitap, 2004.
• Koçyiğit, Tahsin. “-Medine’deki Uygulamalarından Hareketle- Hz. Peygamber’in Şehir Tasavvuru Hakkında Bazı Değerlendirmeler”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 31 (2013), 73-88.
• Kuo, Ming - Sullivan, William. “Environment and Crime in the Inner City: Does Vegetation Reduce Crime?” Environment and Behavior - ENVIRON BEHAV 33 (Mayıs 2001), 343-367. https://doi.org/10.1177/00139160121973025
• Lee, Sungmin. “Does Tree Canopy Moderate The Association Between Neighborhood Walkability And Street Crime?” Urban Forestry & Urban Greening 65 (2021), 127336. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127336
• Mair, Julie Samia - Mair, Michael. “Violence Prevention and Control Through Environmental Modifications”. Annual Reviews Public Health 24 (2003), 209-225. https://doi.org/10.l 146/annurev.puhlhealth.24.100901.140826
• al-Māwardī, Abū al-Ḥasan Ḥabīb. al-Aḥkām al-Sulṭāniyya. el-Ahkâmü’s-Sultaniye İslam’da Devlet ve Hilâfet Hukuku. çev. Şafak Ali. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2. Baskı., 2018.
• al-Māwardī, Abū al-Ḥasan Ḥabīb. al-Aḥkām al-Sulṭāniyya. Siyaset Sanatı (Kitâbü’l-Nasihatü’l-Mülûk). çev. Mustafa Sarıbıyık. İstanbul: Özgü Yayınları, 2. Baskı., 2016.
• al-Māwardī, Abū al-Ḥasan ʿAlī b. Muḥammad b. Ḥabīb. al-Rutba fī Ṭalab al-Ḥisba. critical ed. Heyet. Kuveyt: Benkü’l-Kuveyt es-Sınâî, 2001.
• Merçil, Erdoğan. Müslüman Türk Devletleri Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 10. Baskı., 2015.
• Metin, Tülay. “Türkiye Selçuklu Şehirlerinde ‘Meydan’ Kültürü”. Tarih İncelemeleri Dergisi 28/1 (2013), 209-222.
• Muslim, Abū al-Ḥasan Muslim b. al-Ḥajjāj. Ṣaḥīḥ Muslim. critical ed. Yāsir Ḥasan et al. Beirut: Muʾassasat al- Risāla, 2nd ed., 1437.
• Nebati, Nureddin. “İslâm ve Batı Kültürü Açısından Kent, Muaşeret ve Uygarlık İlişkileri”. Diyanet İlmi Dergi 56/2 (2020), 577-600.
• Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvet (Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/261-263. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Palabıyık, M. Hanefi. “İslam’ın İlk Yıllarında Emniyet ve Asayiş İşleri”. İSTEM 6 (2005), 147-175.
• Piroozfar, Poorang et al. “Crime Prevention in Urban Spaces through Environmental Design: A Critical UK Perspective”. Cities 95 (Aralık 2019), 102411. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102411
• Rand, George. “Crime and Environment: A Review of the Literature and its Implication for Urban Architecture and Planning”. Journal of Architectural and Planning Research 1/1 (1984), 3-19.
• Schusler, Tania et al. “Research note: Examining the association between tree canopy, parks and crime in Chicago”. Landscape and Urban Planning 170 (2018), 309-313. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2017.07.012
• Sezen, Işık - Aytatlı, Başak. “Kentsel Peyzaj Planlamasında Yeşil Alanların Suçun Önlenmesindeki Rolü: Erzurum Örneği”. Kent Akademisi 12/4 (2019), 823-834.
• Shuhana Binti Shamsuddin, Natasha Azim Binti Hussin. “Safe City Concept and Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED) for Urban Sustainability in Malaysian Cities”. American Transactions on Engineering & Applied Sciences 2/3 (2013), 223-245.
• Şafak, Ali. “İslâm Hukuku Açısından Şehircilik ve Aile Meskeni Problemi”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi 5 (1982), 1-23.
• Şeyzerî, Abdurrahman b. Nasr. İslâm Devletinde Hisbe Teşkilatı. çev. Abdullah Tunca. İstanbul: Marifet Yayınları, 2. Baskı., 1993.
• Temir, Hakan. Emevîlerde Valilik. Kahramanmaraş: SAMER Yayınları, 2019.
• Topal, Şevket - Küçük, Yunus Emre. “Aile İçi Şiddet ve İslam Hukukundaki Önleyici Tedbirler”. Recep Tayyip Erdoğan Ünivresitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2012), 11-41.
• Topalan, Kemal. “Sıhhî Bir Şehir Nasıl Olmalıdır?” Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi 2/8-9 (Eylül 1963), 45-46.
• Troy, Austin - Grove, J. Morgan. “Property values, parks, and crime: A hedonic analysis in Baltimore, MD”. Landscape and Urban Planning 87/3 (2008), 233-245. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2008.06.005
• Tūjībī, Muḥammad b. Aḥmad b. Ḥamdūn. Risāla fī al-qaḍāʾ wa-l-ḥisba. critical ed. Fātima al-Idrīsī. Beirut: Dār Ibn Ḥazm, 2009.
• Venter, Zander S. et al. “Is green space associated with reduced crime? A national-scale study from the Global South”. Science of The Total Environment 825 (2022), 154005. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.154005
• Wolfe, Mary K. - Mennis, Jeremy. “Does vegetation encourage or suppress urban crime? Evidence from Philadelphia, PA”. Landscape and Urban Planning 108/2 (2012), 112-122. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2012.08.006
• Yılmaz, Metin. “Şurta, Hares, Ases/İç Güvenlik”. İslam Kurumları Tarihi El Kitabı. ed. Eyüp Baş. 185-206. Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.