Isaiah Berlin’in Özgürlük Kuramı Bağlamında Özgürlük-Din İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 841 - 863, 30.09.2024

Nazım Karadağ , Gültekin Eroğlu

https://doi.org/10.33415/daad.1490988

Öz

Bu çalışma, özgürlük tartışmalarına girmiş olan Rus asıllı, İngiliz vatandaşı, felsefeci ve siyaset bilimcisi Isaiah Berlin’in iki özgürlük kavramı tezi çerçevesinde din ve özgürlük ilişkisini tartışma konusu yapmaktadır. Makalede negatif özgürlük ve pozitif özgürlük arasında dinin konumu tartışılmaktadır. Isaiah Berlin’in “Two Concepts of Liberty” adlı makalesi çalışmanın ana kaynağı olmuştur. Berlin, negatif özgürlük ve pozitif özgürlük şeklinde iki özgürlük türü belirleme gayreti içerisine girer, ancak sonrasında her iki özgürlüğün tam olarak birbirinden kesin ifadelerle ayrılamayacağını belirtir. Bir şeyi yaparken engellenmemek negatif özgürlük iken bir şeyi yapmak için özgür olmak talebi pozitif özgürlük olarak belirtildiğinde, din özgürlüğü nasıl konumlanır? İki özgürlük arasında din nerede olur? Bu sorunun cevabı, bir problemi doğurmaktadır. Negatif ve pozitif özgürlük tam olarak tanımlanamadığından ve her iki özgürlüğün sorun teşkil eden yönlerinden dolayı din iki özgürlük arasında tam olarak yer edinemeyecektir. Öyle ki, Berlin’in kendisi de makalesinde din olgusuna pek fazla değinmez. Değindiği kadarıyla aktardığı bilgi ise dinin iki özgürlük arasındaki yerini belirlemeye yetecek düzeyde değildir. Bu nedenle Isaiah Berlin’in yeterince temas etmediği din ve iki özgürlük ilişkisi bu makalede derinlemesine ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Isiah Berlin, Negatif Özgürlük, Pozitif Özgürlük, Din

Etik Beyan

Bu bilimsel makale "ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN PERSPEKTİFİNDE ÖZGÜRLÜK VE DİN İLİŞKİSİ" adlı tezden üretilmiş olup bilimsel gelenek ve etik çerçevesinde hazırlanmıştır.

An Evaluation on the Relationship of Liberty and Religion in the Context of Isaiah Berlin's Liberty Theory

Öz

This study discusses the relationship between religion and freedom within the framework of two libertarian theses of Isaiah Berlin, a Russian-born, British citizen, philosopher and political scientist who has entered into discussions on freedom. The article discusses the position of religion between negative freedom and positive freedom. Isaiah Berlin's article "Two Concepts of Liberty" was the main source of the study. Berlin attempts to define two types of freedom as negative freedom and positive freedom, but then states that both freedoms cannot be separated from each other with clear statements. How is freedom of religion positioned when not being hindered in doing something is stated as negative freedom, while the demand to be free to do something is stated as positive freedom? Where is religion between two freedoms? The answer to this question raises a problem. Since negative and positive freedom cannot be fully defined and both freedoms have problematic aspects, religion will not be able to fully take a place between the two freedoms. So much so that Berlin himself does not mention the phenomenon of religion much in his article. As far as he is concerned, the information he conveys is not sufficient to determine the place of religion between the two freedoms. For this reason, the relationship between religion and the two freedoms, which Isaiah Berlin did not touch upon sufficiently, has been tried to be discussed and examined in depth in this article.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Isiah Berlin, Negative Freedom, Positive Freedom, Religion

taqyim alealaqat bayn alhuriyat waldiyn fi siaq nazariat alhuriyat li'iisheia' barlin

Öz

تتناول هذه الدراسة العلاقة بين الدين والحرية في إطار مفهومي أطروحة الحرية للفيلسوف والعالم السياسي الروسي المولد أشعيا برلين، الذي دخل في نقاشات حول الحرية. ويناقش المقال موقف الدين بين الحرية السلبية والحرية الإيجابية. ألهمت الدراسة مقالة أشعيا برلين "مفهومان للحرية". يحاول برلين تعريف نوعين من الحرية هما الحرية السلبية والحرية الإيجابية، لكنه ينص بعد ذلك بعبارات واضحة على أنه لا يمكن فصل الحريتين عن بعضهما البعض. كيف يتم وضع الحرية الدينية عندما يتم التعبير عن عدم منعك من فعل شيء ما على أنه حرية سلبية، في حين يتم التعبير عن المطالبة بالحرية في فعل شيء ما على أنها حرية إيجابية؟ وأين الدين بين الحريتين؟ الجواب على هذا السؤال يثير مشكلة. وبما أنه لا يمكن تعريف الحريات السلبية والإيجابية بشكل كامل وأن كلا الحريتين لهما جوانب إشكالية، فلا يمكن للدين أن يقع بشكل كامل بين الحريتين. لدرجة أن برلين نفسه لا يذكر ظاهرة الدين كثيراً في مقالته. ووفقا له، فإن المعلومات التي نقلها ليست كافية لتحديد مكان الدين بين الحريتين. ولهذا السبب، في هذا المقال، تمت محاولة مناقشة ودراسة العلاقة بين الدين والحريتين، والتي لم يذكرها إشعياء برلين بشكل كافٍ، بشكل متعمق

Anahtar Kelimeler

aldiyn aliajtimaeii, , alhuriyat alsalbiatu, alhuriyat al, aldiynu

Kaynakça

• Akbaş, Arif. “İsaiah Berlin ve Düşüncelerin Yorumu”. Akademik MATBUBAT,http://dergipark.gov.tr/matbuat 7/2 (2023), 275-290.
• Aktan, Coşkun Can. Demokrasi ve Piyasa Ekonomisi Yönünden Türkiye Dünyanın Neresinde. Araştırma Raporları. İzmir: Ege Genç İş Adamları Derneği, 1997. Ege Genç İş Adamları Derneği. https://www.egiad.org.tr/wp-content/uploads/arastirma-raporlari/turkiye-dunyanin-neresinde-96.pdf
• Allen, Clark Lee. Economic Liberty and Public Policy. ed. Robert Smith - T.De Vyner. Durham: Duke University Press, 1966.
• Ayverdi, İlhan. Kubbealtı Lügati: Misalli Türkçe Büyük Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2006.
• Başdemir, Hasan Yücel. “İslâm ve Özgürlük: Negatifçi ve Pozitifçi Yaklaşımlar”. Liberal Düşünce 69 (Kış Bahar 2013), 29-55.
• Bergson, Henry. Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı. çev. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2004.
• Berlin, İsaiah. Isaiah Berlin ile Konuşmalar. çev. Zeynel Abidin Kılınç. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
• Berlin, İsaiah. “Liberty: Incorporating Four Essays on Liberty”. ed. Henry Hardy. Newyork: Oxford Universıty Press, 2002.
• Berlin, İsaiah. The Hedgehog and the Fox An Essay on Tolstoy’s View of History. ed. Michael Ignatieff. Princeton University Press: Princeton University Press, 2. Baskı., 2013.
• Berlin, İsaiah. “Two Concepts of Liberty”. Liberty: İncorparating Four Essays On Liberty. Newyork: Oxford Universıty Press, 2002.
• Coşkun, Vahap. “İsaiah Berlin ile Konuşmalar”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 24/41 (2019), 345- 358.
• Çapan, Alişan. Isaiah Berlin: İki Özgürlük Arasında. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 1. Basım., 2015.
• Erfidan, Yavuz Selim. “İki Özgürlük Anlayışı ve Thomas Hill Green’in Pozitif Özgürlüğe Etkisi”. Liberal Düşünce Dergisi 26/102 (18 Haziran 2021), 29-53. https://doi.org/10.36484/liberal.886327
• Green, Thomas Hill. “Siyasal Boyun Eğme Yükümünün İlkeleri Üstüne Derslerden Seçme Parçalar”. çev. Oğuz Onaran. Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi. ed. Mete Tunçay. 518. İstanbul Bilgi Üniversitesi, 4. Basım., 2015.
• Haberler.com. Mahsa Amini Kimdir? (Mektup 09 Aralık 2023).
• Hobbes, Thomas. Levithan. ed. Selahattin Özalpbıyıkar. çev. Semih Lim. İstanbul: Yapıkredi Yayınları, 6. Basım., 2007.
• Kapani, Münci. Kamu Hürriyetleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 6. Basım., 1981.
• Kartopu, Ayşe. Dinler Tarihinde Dinin Tarifiyle İlgili Farklı Görüşler. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Locke, John. Hükümet Üzerinde İkinci İnceleme. çev. Fahri Bakırcı. Ankara: Ebabil Yayıncılık, 2. Basım., 2012.
• Mill, John Stuart. Özgürlük Üzerine. çev. Berkay Bakırcı. İstanbul: Kutu Yayınları, 2. Basım., 2019.
• Montesquieu, Baron De. Kanunların Ruhu I. çev. Fehmi Baldaş. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2. Basım., 1998.
• Osho. Özgürlük. çev. Ayhan Semih Koç. İstanbul: Butik Yayınları, 2021.
• Öner, Necati. İnsan Hürriyeti. Ankara: Vadi Yayınları, 2005.
• Öztürk, Armağan. “Isaiah Berlin Düşüncesinde Özgürlüğün Sınırları”. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 10/2 (Yaz 2017), 157-168.
• Rousseau, Jean-Jacques. Toplum Sözleşmesi. çev. Vedat Günyol. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 12. Basım., 2012.
• Sezen, Yümni. Sosyoloji Açısından Din. İstanbul: İSAM Yayınları, 4. Baskı., 1998.
• Taş, Kemalettin. “Sosyolojik Din Tanımları”. Din Sosyolojisi El Kitabı. ed. İhsan Çapçıoğlu - Akyüz, Niyazi. Ankara: Grafiker Yayınları, 1. Basım., 2012.
• Topçu, Nurettin. İsyan Ahlakı. İstanbul: Dergah Yayınları, 22. Basım., 2017.
• Young, Robert. Personal Autonomy: Beyond Negative and Positive Liberty. Taylor & Francis, 2017.