Modeling of Alanya District Oba Çayı Flood Zone with MIKE Hydrological Model Program

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 590 - 598, 27.07.2025

Zübeyde Demirel , Mehmet Dikici

https://doi.org/10.21324/dacd.1487294

Öz

Today, droughts and floods have become serious problems due to the effects of global warming. Although climate change has been an ongoing process since the beginning of the world, it is currently undergoing rapid change due to human activities. Along with climate change, many meteorological events such as heat waves, floods, and typhoons are negatively affecting life. Climate change has caused changes in rainfall patterns in many regions. It has been observed that a large portion of rainfall now occurs in the form of heavy rainfall. As a result of heavy rainfall, water flows outside riverbeds, causing floods. For this reason, determining flood-prone areas belonging to riverbeds in advance is very important in terms of reducing flood-related damage. By enhancing the capacity of river and stream beds to accommodate flood flows during floods based on pre-determined flood inundation maps, it is possible to prevent loss of life and property. Various flood modeling software programs, such as HEC-RAS and MIKE, are used to mathematically model flood events. These programs provide significant benefits in analyzing flood events and identifying risks. This study aims to assess the flood risks of the Oba Çayı River located in the Alanya district of Antalya province. Flood risk analysis was conducted and flood distributions were examined using the MIKE program with the help of discharge data with recurrence intervals obtained from the hydrograph data obtained by the 13th Regional Directorate of the State Hydraulic Works. In this context, areas with high risk potential and capable of causing floods were identified. The results of the analysis are significant for predicting and managing flood-related disaster risks prior to a flood event.

Anahtar Kelimeler

Climate Change , Flood , MIKE Hydrological Model Program , Flood Analysis

MIKE Hidrolojik Model Programı ile Alanya İlçesi Oba Çayı Taşkın Bölgesinin Modellenmesi

Öz

Günümüzde küresel ısınmanın etkisi ile kuraklık ve taşkınlar ciddi bir sorun haline gelmiştir. İklim değişikliği dünyanın var oluşundan itibaren devam eden bir süreç olmasına rağmen, günümüzde insani faaliyetler nedeniyle oldukça hızlı bir değişime sahiptir. İklim değişikliği ile birlikte sıcak hava dalgaları, seller, tayfunlar gibi birçok meteorolojik olay hayatı olumsuz etkilemektedir. İklim değişikliği birçok bölgede yağış rejimlerinin değişmesine neden olmuştur. Yağışların büyük bir kısmının sağanak şeklinde yağmaya başladığı görülmektedir. Sağanak yağışlar sonucunda suların dere yataklarının dışına çıkarak taşkınları meydana getirdiği görülmektedir. Bu sebeple, dere yataklarına ait taşkın yayılım alanlarının önceden belirlenmesi taşkına bağlı zararların azaltılması açısından oldukça önemlidir. Önceden belirlenen taşkın yayılım haritalarına göre dere ve nehir yatakları taşkın anındaki debiyi taşıyacak kapasiteye getirilerek can ve mal kayıplarının yaşanmasının önüne geçilebilmektedir. Taşkın olayının matematiksel olarak modellenmesi için HEC-RAS ve MIKE gibi birçok farklı taşkın modelleme yazılımı kullanılmaktadır. Bu programlar, taşkın hadisesinin analizi ve riskinin tespiti konusunda oldukça yarar sağlamaktadırlar. Bu çalışma, Antalya ilinin Alanya ilçesinde bulunan Oba Çayı'nın taşkın risklerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. DSİ (Devlet Su İşleri) 13. Bölge Müdürlüğü tarafından elde edilen hidrograf verilerinde bulunan tekerrür sürelerine sahip debiler kullanılarak MIKE programı yardımı ile taşkın risk analizi yapılmış ve taşkın dağılımları incelenmiştir. Bu doğrultuda risk potansiyeli yüksek ve taşkın oluşturabilecek sahalar tespit edilmiştir. Yapılan analiz sonuçları, taşkın öncesi afet risklerini öngörmek ve yönetebilmek için önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği , Taşkın , MIKE Hidrolojik Model Programı , Taşkın Analizi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim.

Kaynakça

• Brunner, G. W. (2016). HEC-RAS River Analysis System: Hydraulic Reference Manual, Version 5.0. US Army Corps of Engineers–Hydrologic Engineering Center. https://www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/documentation/HEC-RAS%205.0%20 Reference%20Manual.pdf
• Cebeci, İ., Demirkıran, O., Doğan, O., Sezer, K. K., Öztürk, Ö., & Elbaşı, F. (2019). Türkiye’nin iller bazında kuraklık değerlendirmesi. Toprak Su Dergisi (Özel Sayı), 169–176. https://doi.org/10.21657/topraksu.655613
• Demir, F. (2014). Aşağı Sakarya Nehri Adapazarı Kesimi Taşkın Risk Tayini [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Demir, V., & Keskin, A. Ü. (2022). Yeterince akım ölçümü olmayan nehirlerde taşkın debisinin hesaplanması ve taşkın modellemesi (Samsun, Mert Irmağı örneği). Geomatik, 7(2), 149–162. https://doi.org/10.29128/geomatik.918502
• Dikici, M., & Aksel, M. (2019). Havza büyüklüğüne göre en uygun taşkın debisi hesap yönteminin bulunması–Doğu Akdeniz Havzası örneği. ALKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 120–131. https://doi.org/10.46740/alku.582794
• Dikici, M., & Kazezyılmaz-Alhan, C. M. (2018). Alibeyköy havzası için farklı hidrolojik modelleme yöntemleri ile taşkın debilerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 9(2), 919–928.
• Er, A., & Şener, Ş. (2023). Alanya (Antalya) alt havzası yeraltısularının hidro-kimyası ve kullanım özelliklerinin incelenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 11(4), 1607–1623. https://doi.org/10.21923/jesd.1397513
• Demir, V., & Keskin, A. Ü. (2022). Yeterince akım ölçümü olmayan nehirlerde taşkın debisinin hesaplanması ve taşkın modellemesi (Samsun, Mert Irmağı örneği). Geomatik, 7(2), 149–162. https://doi.org/10.29128/geomatik.918502
• Dikici, M., & Aksel, M. (2019). Havza büyüklüğüne göre en uygun taşkın debisi hesap yönteminin bulunması–Doğu Akdeniz Havzası örneği. ALKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 120–131. https://doi.org/10.46740/alku.582794
• Ertürk, E., & Kaya, N. (2019). Taşkın tehlike alanlarının oluşturulması: Trabzon ili Vakfıkebir ilçesi Kirazlı Deresi örneği. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 31(2), 337–344. https://doi.org/10.35341/afet.897364
• Gülbaz, S. (2019). Sayısal modeller ile taşkın yayılım haritasının oluşturulması ve risk altında olan alanların belirlenmesi: Türkköse Deresi örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 335–349. https://doi.org/10.21324/dacd.491529
• Gülcü, G. (2021). Kentsel alanlarda yağmur suyu yönetiminin mekânsal bileşenlerinin Üsküdar Meydanı Havzası üzerinden değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Gündemir, S. (2006). İki boyutlu kıyı alanı hidrodinamik model kalibrasyonu MIKE 21 HD örneği [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• İşler, S., Oğuz, E., & Durmuş, O. (2016, 21–24 Kasım). Antalya Kemer ilçesi için sentetik yöntemlerle taşkın analizi [Bildiri sunumu]. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu, Rize, Türkiye.
• Kadam, P., & Sen, D. (2012). Flood inundation simulation in Ajoy River using MIKE-FLOOD. ISH Journal Of Hydraulic
• Karataş, B. (2019). Sivas 4 Eylül Barajının Yıkılma Senaryolarına Göre Taşkın Analizi ve Taşkın Tehlike Raporunun Hazırlanması [Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Türkeş, M. (2012). Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4(2), 1–32. https://doi.org/10.1501/Csaum_0000000063
• Türkeş, M., Sümer, U. M., & Çetiner, G. (2000). Küresel iklim değişikliği ve olası etkileri. Turkish State Meteorological Service.
• Üyüklüoğlu, M., Ünal, B., & Turan, B. (2015, 19–21 Kasım). HEC-RAS Paket Programı İle Manavgat İlçesi Ilıca Deresi Taşkın Bölgesinin Modellenmesi. 4. Su Yapıları Sempozyumu, Antalya, Türkiye.