Doğal Afetlerin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Etkileri

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 368 - 376, 31.07.2019

Derya Karabulut , Tolga Bekler

https://doi.org/10.21324/dacd.500356

Cited By: 64

Öz

Doğal
afetler öngörülemeyen, etkileyeceği alan ve etki düzeyi tahmin edilemeyen, çok
fazla sayıda can ve mal kayıpları ile sonuçlanabilen doğa olaylarıdır. Dünya
genelinde ve ülkemizde her yıl birbirinden farklı doğal afetlerin yaşandığına
ve bu afetlerin sonuçlarının toplumlar üzerindeki etkilerine şahit oluyoruz. Çocuklar
ve ergenler afetlere maruz kalan ve afetlerden etkilenen grupların en hassas ve
savunmasız bireyleridir. Her yıl dünya üzerinde milyonlarca çocuk ve genç doğal
ve insan kaynaklı afetlere maruz kalmakta ve bu afetlerden farklı şekillerde
etkilenmektedir. Bu çalışma, doğal afetlerin çocuklar ve gençler üzerindeki
etkilerine yönelik farkındalık oluşturmak amacıyla yapılmıştır. Başta Yöktez, Google Scholar, Dergi Park, EM-DAT, Science Direct,
PubMed, Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, Uluslararası Aile Çocuk
ve Eğitim Dergisi olmak üzere konu ile ilgili bilgi erişimini sağlayan veri
tabanları kullanılarak, afet, doğal afet, afet etkileri, afetler ve çocuklar,
afetler ve gençler, çocuk gelişimi araştırmamıza temel teşkil eden gruplar
kullanılarak elde edilen tezler ve makaleler irdelenmiştir. Konu ile
ilgili çalışmalar; ilerde yapılacak yeni araştırmalara veri tabanı olabilecek şekilde
genel olarak değerlendirilerek ve yorumlanarak bir araya getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal Afetler , Çevre , İnsan

Effects of Natural Disasters on Children and Adolescents

Öz

Natural disasters are unpredictable natural
phenomena that can result in a large number of life and property losses, with
an unknown level of impact. We are witnessing different natural disasters every
year in the world and in our country, and the effects of these disasters on
communities. Children and adolescent people are the most sensitive and
vulnerable individuals when exposed to disasters. Every year, millions of
children and young people around the world are exposed and affected by various natural
and man-made disasters. This study was conducted to raise awareness of
the effects of natural disasters on children and adolescents. Theses and
articles obtained by using search words and phrases such as disaster, natural
disasters, disaster effects, disasters and children, disasters and young
people, child development from different databases such as Yöktez, Google
Scholar, Dergi Park, EM-DAT, Science Direct, PubMed, International Journal of
Psychiatry and Psychology Studies, International Journal of Family Child and
Education, have been reviewed and interpolated as to form a data base for further
studies.

Anahtar Kelimeler

Natural Hazards , Environment , People

Kaynakça

• AFAD, (2014), Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T.C.BaşbakanlıkAfet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, 216ss.
• AFAD, (2015), Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması Heyelan-Kaya Düşmesi Pratik Kılavuz, T.C.BaşbakanlıkAfet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara,42ss.
• Akcanbaş M., (2009), Çocuklarda ve Gençlerde Afet Psikososyolojisi El Kitabı (I), http://mertakcanbas.blogcu.com/cocuklar-ve-genclerde-afet-psikososyolojisi-el-kitabi-i/6232106, [Erişim 29 Ağustos 2018].
• Akyılmaz D., Karka O., (2011). Afetlerde Psikolojik İlkyardım, İstanbul AFAD yayınları, 36ss.
• Arpacı T., Aslan Y., Atıcı A., Atıcı Ş., Avlan D., Birbiçer H., Boleken E., Boneval C., Cengiz M., Derbent M., Ergin H., Gönüllü M., Gündüz M., Hallıoğlu O., Işık B., İlhan H., Kaya F., Koçak G., Mert E., Naycı A., Okuyaz Ç., Özdemir T., Polat S., Şanlı C., Tansuğ N., Turhan A.H., Uçar B., Üçkuyu Y., Vargün R., (2011), Çocuklarda İleri Yaşam Desteği Programı Uygulayıcı Kursu Kitabı, (Atıcı A. Ed.), Sağlık Bakanlığı Yayınları, 118ss.
• Aycan S., Toprak İ., Yüksel B., Özer H., Çakır B., (2002), Afet Durumlarında Beslenme Hizmetleri, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 13ss.
• Bhadra S., (2015), Psycho-Social Support for Protection of Children in Disasters, Child Safety, Welfare and Well-being. 259- 278.
• Bildik T., (2013), Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas, Ege Tıp Dergisi, 52(4),223- 229.
• Bulakbaşı M., (2015), Sağlık Tanımı, Sağlık Hizmetleri, Türk Sağlık Sistemi, https://neu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/11/Sa%C4% 9Fl%C4%B1k-Tan%C4%B1m%C4%B1-Sa%C4%9Fl%C4%B1k-Hizmetleri-T%C3%BCrk-Sa%C4%9Fl%C4%B1k-Sistemi5.pdf, [Erişim 29 Ağustos 2018].
• Bulut S., (2009). Depremden Sonra Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin Yaş ve Cinsiyet Açısından Karşılaştırılması, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 43-51.
• Cheng J., Liang Y., Fu L., Liu Z., (2018), Posttraumatic stress and depressive symptoms in children after the Wenchuan earthquake, European Journal of Psychotraumatology, 9(1):1472992, 1-12.
• Coffman S., (1998),Children' s ReactionstoDisaster,Journal of PediatricNursing, 13(6): 376- 382.
• CRED, (2018), Natural disastersin 2017: Lowermortality, highercost, https://cred.be/sites/default/files/CredCrunch50.pdf, [29 Ağustos 2018].
• Demiriz S., Ulutaş İ., (2003), 9- 12 Yaş Çocuklarının Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Ege Eğitim Dergisi, 3 (1), 1-9.
• Ekici S., Tuncel G., (2015), Göç ve İnsan, Birey ve Toplum, 5(9), 9-22.
• Ekşi A., (2016), Afetlerden Sonra Ortaya Çıkabilecek Çevresel Risklerin Yönetimi, Hastane Öncesi Dergisi,1(2), 15- 25.
• Erden G., Gürdil G., (2009), Savaş Yaşantılarının Ardından Çocuk ve Ergenlerde Gözlenen Travma Tepkileri ve Psiko- Sosyal Yardım Önerileri, Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 1- 13.
• Erden G., Erman H., Öztan N., (2011), Çocuklar ve ergenlerde travmatik yaşantılar ve başetme, Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği, Psikososyal Uygulamalar Katılımcı Kitabı, ss.97-141.
• Felix E., Hernandez L.A., Bravo M., Ramirez R., Cabiya J., Canino G., (2011), Natural Disaster and Risk of Psychiatric Disorders in Puerto Rican Children, Journal of Abnormal Child Psychol, 39(4), 589-600.
• Felix E., Kaniasty K., You S., Canino G., (2016), Parent- Child Relationship Quality and Gender as Moderators of the Influence of Hurricane Exposure on Physical Health Among Childrenand Youth, Journal of PediatricPsychology,41(1), 73-85.
• Gökçe O., Tetik Ç., (2012), Teoride ve Pratikte Afet Sonrası İyileştirme Çalışmaları, AFAD yayınları, 270ss.
• Göker Z., Güney E., Dinç G., Hekim Ö., Üneri Ö.Ş., (2015), Çocuk ve Ergenlerde Anksiyete İle İlişkili Bozuklukların Klinik ve Demografik Özellikleri: Bir Yıllık Kesitsel Bir Örneklem, Klinik Psikiyatri, 18, 7-14.
• Göktepe K., (2014), Çocukluk Çağı Travma Sonrası Duygusal Stres Ölçeğinin Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Türkiye. Gözübüyük A.A., Duras E., Dağ H., Arıca V., (2015), Olağan üstü Durumlarda Çocuk Sağlığı, Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 324-330.
• Hansel T.C., Osofsky J.D., Osofsky H.J., Friedrich P., (2013), The Effect of Long- Term Relocation on Child and Adolescent Survivors of Hurricane Katrina, Journal of Travmatik Stress, 26, 613-620.
• Hansel T.C., Osofsky J.D., Osofsky H.J., (2015), Louisiana State University Health Sciences Center Katrina Inspired Disaster Screenings (KIDS): Psychometric Testing of the National Child Traumatic Stress Network Hurricane Assessment and Referral Tool, Child & Youth Care Forum, 44(4), 567-582.
• Hensley L., Varela R.E., (2008), PTSD Symptoms and Somatic Complaints Following Hurricane Katrina: The Roles of Trai tAnxiety and Anxiety Sensitivity. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 37(3), 542-552.
• Işık Ö., Aydınlıoğlu H.M., Koç S., Gündoğdu O., Korkmaz G., Ay A., (2012), Afet Yönetimi ve Afet Odaklı Sağlık Hizmetleri, Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123.
• İşmen E., (2001), Deprem Yaşantısına Bağlı Travma ve Çocuklar Üzerindeki Etkisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 80-104.
• Kadıoğlu M., (2008), Modern, Bütünleşik Afet Yönetimi Temel İlkeleri, Kadıoğlu M., Özdamar E. (editörler), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, ss.1-34.
• Kadıoğlu M., (2011), Afet Yönetimi Beklenilmeyeni Beklemek, En Kötüsünü Yönetmek, T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını, 219 ss.
• Karakaya I., Ağaoğlu B., Çoşkun A., Şişmanlar Ş.G., Yıldız Ö.Ö., (2004), Marmara Depreminden Üç Buçuk Yıl Sonra Ergenlerde TSSB, Depresyon ve Anksiyete Belirtileri, Türk Psikiyatri Dergisi, 15(4), 259-263.
• Kaştan Y., (2015), Türkiye'de Göç Yaşamış Çocukların Eğitim Sürecinde Karşılaşılan Problemler, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 216-229.
• Koç M., (2004), Gelişim Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Genel Özellikleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17: 231- 238.
• Leblebici Ö., (2004), Doğal Afetlerde Kriz Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Limoncu S., Atmaca A.B., (2018), Çocuk Merkezli Afet Yönetimi, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E- Dergisi, 13(1), 132-143.
• Lynch J., Wathen J., Tham E., Mahar P., Berman S., (2010), Disasters and Their Effects on Children, Advances in Pediatrics, 57, 7- 31.
• Maclean J.C., Popovici I., French M.T., (2016), Are natural disasters in early childhood associated with mental health and substance use disorders as an adult?, Social Science & Medicine, 151: 78-91.
• MEB, (2011), Travmalar 1, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Acil Sağlık Hizmetleri, http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/ moduller_pdf/Travmalar%201.pdf, [Erişim 29 Ağustos 2018].
• MGM, (2018), Türkiye2017 Yılı İklim Değerlendirmesi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2017-iklim-raporu.pdf, [Erişim 29 Ağustos 2018].
• Oral İ., Bozbey M.M., Özcan G.G., Özdemir A., Güler A., Çoşar A.E., Aslan S., Soylu F., Hatipoğlu Ç., (2017), Afetlerde Beslenme Hizmetleri Kılavuzu, Türk Kızılayı Yayınları, 88ss.
• Özcebe H., (2013), Afetlerde Çocuk ve Ergen Sağlığı Hizmetleri, Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 243-254.
• Pascapurnama D.N., Murakami A., Chagan- Yasutan H., Hattori T., Sasaki H., Egawa S., (2018), Integrated health education in disaster risk reduction: Lesson learned from disease outbreak following natural disasters in Indonesia, International Journal of Disaster Risk Reduction, 29, 94–102.
• Pfefferbaum B., Houston J.B., North C.S., Regens J.L., (2008), Youth’s Reactions to Disaster and the Factors That Influence Their Response, Prev. Res. Author Manuscript, 15(3): 3-6.
• Sarman A., (2012), Elazığ İli Karakoçan İlçesinde Yaşanan Yıkıcı Deprem Sonrasında, Depremi Yaşayan İlköğretim Çağı Çocuklarda Kaygı Düzeyi, Depresyon Belirtileri ve Etkileyen Faktörler, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
• Sawada Y., Takasaki Y., (2017), Natural Disaster, Poverty, and Developmen: An Introduction, World Development, 94: 2-15.
• Uçku R., (2001), Doğal Afetler ve Olağanüstü Durumlarda Görülen İnfeksiyon Hastalıkları: Kontrol Önlemleri, ANKEM Dergisi, 15 (3): 651-656.
• Ürer E., (2017). Çocuklarda Ölüm ve Yas Üzerine Bir İnceleme, Dini Araştırmalar, 20(52), 131-140.
• Yavuz A., Dikmen S., (2015), Doğal Afetlerin Zararlarının Finansmanında Kullanılan Afet Öncesi Finansal Araçlar, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 303-322.
• Yıldız A.N., (2013), İlkyardım Eğitiminin ve Afetlerde İlkyardım Uygulamalarının Önemi, Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 27-34.
• Yüksel T., (2016), Adolesanlarda Madde Kullanımı ve Bağımlılığı, Adolesanda Psikososyal Sorunlar, (Haspolat Y.K., Yüksel T., Yolbaş İ. Ed.), ss.95-99.
• Watson J.T., Gayer M., Connolly M.A., (2007), Epidemics After Natural Disasters, Emerging Infectious Diseases, 13(1), 1-5.