ON “GRAMMATICAL” AND “UNGRAMMATICAL” CONCEPTS

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 11, 25.12.2020

Erdoğan Boz

Öz

In linguistics and grammar research, the examples given by
using the (*) sign are " ungrammatical, non-linguistic, nonlogical, unacceptable / incorrect, out of use, meaningless,
etc." many terms are used. Considering the contexts in
which these signs and terms are used, it is striking that the
terms have close or distant meanings. It is clear to the reader
that this situation causes (or will be) a confusion of terms
and concepts:
 “Furiously sleep ideas green colorless” (Chomsky,
2002:15)
 “Biz [Zeynep’in [Aylin’in [Berna’nın buraya
geldiğini] bildiğini] söylediğini] duyduk.” (İmer,
Kocaman ve Özsoy, 2011:130)
 “*ild, *lid ya da *idl” (Turan vd., 2018:19)
 “*sessiz süt, *görgüsüz çikolata, *karton yürüyüş,
*ekmeği iç-“ (Çetinkaya, 2020:324)
 “öl- fiili “Öldü mü? *Evet, öldü ve de hâlâ ölüyor”
(Doğru, 2020:15)
In order to eliminate this confusion, first of all, a literature
review should be done and different terms and concepts
should be determined. In the second stage, it is expected
that the most appropriate terms will be proposed by
eliminating the multinomiality and concept confusion and
evaluation accordingly. In this article, considering the views
of Chomsky and Uzun on grammatical and ungrammatical
concepts, the current conceptual confusion and
terminological overabudance issues in language research
will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Grammatical, ungrammatical, acceptable, meaningful, nonsensical

“DİLBİLGİSEL ve DİLBİLGİSİ DIŞI” KAVRAMLARI ÜZERİNE

Öz

Dilbilim ve dilbilgisi araştırmalarında çoğu zaman (*) imi
kullanılarak verilen örnekler için “dilbilgisi dışı, dil dışı,
mantık dışı, kabul edilemez/yanlış, kullanım dışı, anlamsız
vb.” pek çok terim kullanılmaktadır. Söz konusu im ve/veya
terimlerin kullanıldığı bağlamlara bakıldığında terimlerin
birbirine yakın veya uzak anlam taşıması dikkat çekicidir.
Okuyucu açısından bu durumun bir kavram ve terim
karmaşasına neden olduğu (veya olacağı) açıktır:
 “Furiously sleep ideas green colorless” (Chomsky,
2002:15)
 “Biz [Zeynep’in [Aylin’in [Berna’nın buraya
geldiğini] bildiğini] söylediğini] duyduk.” (İmer,
Kocaman ve Özsoy, 2011:130)
 “*ild, *lid ya da *idl” (Turan vd., 2018:19)
 “*sessiz süt, *görgüsüz çikolata, *karton yürüyüş,
*ekmeği iç-“ (Çetinkaya, 2020:324)
 “öl- fiili “Öldü mü? *Evet, öldü ve de hâlâ ölüyor”
(Doğru, 2020:15)
Bu karmaşanın giderilmesi için öncelikle bir literatür
taraması yapılarak farklı terim ve kavramların tespit
edilmesi gerekmektedir. İkinci aşamada ise çok terimliliğin
(çok adlılık) ve kavram kargaşasının giderilerek en uygun
terimlerin önerilmesi ve buna göre değerlendirme yapılması
beklenmektedir. Bu yazıda Chomsky ve Uzun’un dilbilgisel
ve dilbilgisi dışı kavramlarına dair görüşleri dikkate alınarak
dil araştırmalarındaki mevcut kavram karışıklığı ve çok
terimlilik sorunları tartışılacak, ayrıca değerlendirmeler
yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dilbilgisel, dilbilgisi dışı, kabuledilebilir, anlamlı, anlamsız

Kaynakça

• Altunel, Yusuf (2020). “Dilde Kurallar-Kuralsızlıklar”. http://gazete.news/dilde-kurallar-kuralsizliklar/ (12.11.2020)
• Bussmann, Hadumod (2006). Dictionary of Language and Linguistics. Routledge Publications, London.
• Chomsky, Noam (2002). Syntactic Structures. Berlin-New York, Mouton de Gruyter.
• Crystal, David (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell Publıshıng, Oxford.
• Çetinkaya, Bayram (2020). “Sözdizimi” (Edit. Erdoğan Boz). Dilbilim (Teorik ve Uygulamalı Alanlar). Gazi Kitabevi, Ankara.
• Çürük, Yasemin (2020). “Sözcükbilim” (Edit. Erdoğan Boz). Dilbilim (Teorik ve Uygulamalı Alanlar). Gazi Kitabevi, Ankara.
• Doğru, Fatih (2020). “Kılınış” (Edit. Erdoğan Boz). Türkçede Dilbilgisel Ulamlar. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Güneş, Güliz (2020). “Türkçede Bürün ve Sözdizim Arakesiti”. Kuramsal ve Uygulamalı Sesbilim. Seçkin/ Sosyal Bilimler, Ankara.
• Hogan, P. Colm (2011) The Cambridge Encyclopedia of the Language Sciences, Cambridge University Press, Cambridge.
• İmer, Kamile-Kocaman, Ahmet-Özsoy, Sumru A. (2011) Dilbilim Sözlüğü, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Meyer, Charles F. (2009) Introducing English Linguistics, Cambridge University Press, Cambridge.
• Özsoy, Sumru A. , (1992) “Türkçe'de Eşgönderge Örüntüsü” Dilbilim Araştırmaları, 1992 s.77-85.
• Sargın, Meltem (2010) Türkçede Tanıtlama Belirticilerinin İşlevleri, Dokuz Eylül Üniversitesi, Dilbilim Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora tezi, İzmir.
• Trask, Robert Lawrence (1993). A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics. Routledge Publications, London.
• Turan, Ümit Deniz vd. (2018). “Sözdiziminde Temel Kavramlar”. Genel Dilbilim I (Editörler: Ayşe Sumru Özsoy ve Ümit Deniz Turan). Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Uzun, Nadir Engin (2000). Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. Multilingual Yayınları, İstanbul.
• Vardar, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual Yayınları, İstanbul.