DİNDARLIK, BENLİK SAYGISI, YAŞAM DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 183 - 208, 31.10.2024

Ayşe Betül Eser , Hüseyin Certel

https://doi.org/10.61964/dade.1481076

Öz

Çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi’nde eğitim gören lisans öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 183 erkek 345 kadın olmak üzere 528 kişi katılmıştır. Çalışmada dindarlık, benlik saygısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki ele alınmıştır. Dindarlık değişkenin ölçümünde, Münchner’in Allah ile kurulan ilişki ve prosoyal dindarlık alt boyutlarından oluşan motivasyonel dindarlık ölçeği kullanılmıştır. Benlik saygısı ise Rosenberg’in geliştirmiş olduğu ölçek ile ölçülmüştür. Son olarak yaşam doyumunun ölçümünde Diener ve arkadaşlarının geliştirmiş oldukları ölçek kullanılmıştır.
Çalışmada dindarlığın alt boyutlarından prososyal dindarlık ile yaşam doyumu arasında anlamlı pozitif, benlik saygısı ile yaşam doyumu arasında yine anlamlı pozitif ilişki bulunmuştur. Yapısal eşitlik modelinde dindarlık alt boyutlarından Allah ile kurulan ilişki ile benlik saygısı ve yaşam doyumu arasında bir ilişki olmadığı görülmüştür. Yine dindarlığın prosoyal dindarlık alt boyutu ile benlik saygısı arasında bir ilişki olmadığı çalışmada elde edilen diğer bir bulgudur. Çalışmada ayrıca kadın katılıcılarda dindarlığın her iki alt boyutunun da erkek katılımcılardan daha güçlü olduğu, katılımcıların kendi öz dindarlık düzeyi algıları ile ölçülen dindarlık düzeyleri arasında anlamlı pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, katılımcılar arasında en çok yaşam doyumunun kendisini çok dindar olarak görenler içinde ölçüldüğü, benlik saygısı ile katılımcıların göreli dindarlık düzeyleri arasında ise anlamlı bir ilişki olmadığı çalışmada elde edilen diğer bulgulardır.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Benlik Saygısı, Yaşam Doyumu.

A STUDY ON THE RELATIONSHIP BETWEEN RELIGIOSITY, SELF-ESTEEM AND LIFE SATISFACTION: THE CASE OF SULEYMAN DEMİREL UNIVERSITY

Öz

The study was conducted with undergraduate students studying at Süleyman Demirel University. A total of 528 people, 183 males and 345 females, participated in the study. The study examined the relationship between religiosity, self-esteem and life satisfaction. Münchner's motivational religiosity scale, which consists of the relationship with God and prosocial religiosity sub-dimensions, was used to measure the religiosity variable. Self-esteem was measured with the scale developed by Rosenberg. Finally, the scale developed by Diener et al. was used to measure life satisfaction.
In the study, a significant positive relationship was found between prosocial religiosity and life satisfaction and a significant positive relationship was found between self-esteem and life satisfaction. In the structural equation model, it was observed that there was no relationship between the relationship with God, one of the sub-dimensions of religiosity, and self-esteem and life satisfaction. Another finding of the study was that there was no relationship between the prosocial religiosity sub-dimension of religiosity and self-esteem. Finally, the other findings of the study were that both sub-dimensions of religiosity were stronger in female participants than male participants, there was a significant positive relationship between the participants' self-perception of religiosity level and measured religiosity levels, the highest life satisfaction among the participants was measured among those who considered themselves very religious, and there was no significant relationship between self-esteem and the relative religiosity levels of the participants.

Anahtar Kelimeler

Religiosity, Self-esteem, Life Satisfaction

Kaynakça

• Akcan, E. (2018). Lise öğrencilerinde benlik saygısı ve yaşam doyumu ilişkisi. Yayınlanmamış Master Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Akkuş H. İ. & Uçar R. (2018). Dindarlık tipolojileri bağlamında Türk toplumu. Toplum Bilimleri, (12)24, 115-139.
• Allport G. W. (1963). Behavioral science, religion and mental health. Journal of Religion and Health, (2)3, 87-197.
• Argyle, M., & Beit-Hallahmi, B. (1975). The social psychology of religion. Routledge.
• Ayten, A. (2013). Din ve sağlık: bireysel dindarlık, sağlık davranışları ve hayat memnuniyeti ilişkisi üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (13)3, 7-31.
• Batan, S., N. & Ayten, A. (2015). Dinî başa çıkma, psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15(3), 67-92.
• Batson, C. D., Schoenrade, P. & Ventis, W. L. (1993). Religion and the ındividual: a social- psycho logical perspective. Oxford University Press.
• Bellah, R. N. (1970). Beyond belief. Harper & Row
• Boden, J. M., Fergusson, D. BM. & Horwood, L. J. (2008). Does adolescent self-esteem predict later life outcomes? A test of the causal role of self-esteem. Development and Psychopathology, 20, 319–339.
• Bruno, F. J. (1982). Psikoloji tarihine giriş. Çev: N.Hisli, Ege Üniversitesi Yayınları.
• Bruno, F. J. (1996). Psikoloji tarihine giriş. Çev: G.Sevindiren, Kıbele Yayınevi.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. Çev: Deniz Erguvan Sarıoğlu, Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. vd., (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Pegem Akademi.
• Certel, H. (2022). Din psikolojisi (3.Baskı). Berikan Yayınevi.
• Cıarrochı J. & Heaven P. C. L (2012). Religious values and the development of trait hope and self-esteem in adolescents. Journal For The Scıentıfıc Study Of Relıgıon, 51(4), 676–688.
• Cirhinlioğlu F. G. & Ok Ü. (2011). Kadınlar mı yoksa erkekler mi daha dindar?. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, (3)1,121-141.
• Civitci, N. & Civitci, A. (2009). Self-esteem as mediator and moderator of the relationship between loneliness and life satisfaction in adolescents. Personality and Individual Differences, 47, 954–958.
• Clark, W. H. (1958). How do social scientists define religion?. Journal of Social Psychology, (47)1,143–147.
• Crocker, J., Luhtanen, R., Blaine, B. & Broadnax S. (1994). Collective self-esteem and psychological well-being among white, black, and Asian college students. Pers Soc Psychol Bull, 20(503), 503-513, https://doi: 10.1177/0146167294205007
• Cüceloğlu, D. (1999). Anlamlı ve coşkulu bir yaşam için savaşçı. Sistem Yayıncılık.
• Çivilidağ, A., Yanar, A., Kızılırmak, B., & Denizli, T. (2018). Mesleki benlik saygısı, sürekli kaygı ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 45-60.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda benlik saygısı [Uzmanlık Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Dağlı, A. & Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe ‘ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, (15)59, 1250-1262.
• Diener, E. & Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life-satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68(4), 653-663.
• Diener, E. & Suh, E. (1997). Measuring quality of life: economic, social, and subjective ındicators. Social Indicators Research, 40, 189-216.
• Diener, E. & Suh, E. M. (2000). Measuring subjective well-bing to copmare the quality of life of culteres. Culture and Subjective Well-Being, ss.3-12.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E. Diener, E. & Suh, E. M. (2000). Measuring subjective well-bing to copmare the quality of life of culteres. Culture and Subjective Well-Being, 3-12.
• Dilmaç, B., & Ekşi, H. (2008). Meslek yüksek okullarında öğrenim gören öğrencilerin yaşam doyumları ve benlik saygılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 279-289.
• Dobrakowski PP., Skalski S., Surzykiewicz J., Muszyńska J. & Konaszewski K. (2021). Religious coping and life satisfaction during the covıd-19 pandemic among polish catholics. the mediating effect of coronavirus anxiety. J Clin Med. 10(21). 4865. https://doi: 10.3390/jcm10214865
• Dollahite, D. C. (1998). Fathering, faith, and spirituality. Journal of Men’s Studies, 7 (1), 3–15.
• Fatima, S., Mehmood, N. & Shakil, M. (2022). Mediated associations between religious coping, self-regulation, and psychological distress vary for young muslim men and women in Lahore, Pakistan. J Relig Health 61, 109–124. https://doi.org/10.1007/s10943-021-01413-4
• Freud, S. (2019). Uygarlık toplum ve din, Çev: Aycan Özüpek, Dorlion Yayınları.
• Fromm, E. (1996). Psikanaliz ve din. Arıtan Yayınevi.
• Glock, C. Y. (1962). On the study of religious commıtment, religious education. The Official Journal Of The Religious Education Association, (57)4, 98-110.
• Greenway, A.P., L., Milne, C. & Clarke, V. (2003). Personality variables, self-esteem and depression and an individual's perception of God. Mental Health, Religion & Culture, (6)1, 45-58.
• Grom, C. Z. B., Madsen K. S. R. & Moosbrugger, E. S. H. (2010). Münchner motivasyonel dindarlık envanteri: boyutsal kontrol ve denetim / das Münchner motivations psychologische religiositats inventar: dimensions analytische prüfung und revision. (çev. Halil Apaydın). Din Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, (10)2, 287-312.
• Gruehn, W. (1960). Die frömmigkeit der gegenwart. Fr. Bahn Verlag.
• Güneş, A. C., Kurtça, H., & Barak, A. (2022). Pozitif psikolojik sermaye, Allah merkezlilik ve yaşam doyumu arasındaki ilişki: İstanbul ilinde görev yapmakta olan öğretmenler örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 20(44), 445-489.
• Güney, S. (2020). Sosyal psikoloji (5.Baskı). Nobel Yayınları.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Babin, B.J & Anderson, R.E., (2018). Multivariate data analysis (8.Basım). Cengage Learning.
• Hills P.r R., Francis, L. J. & Jennings, P. (2006) Religious behavior, personality, and dimensions of self-esteem among 13- to 15- year-old adolescents. Journal of Research on Christian Education, 15(1), 61-76.
• Hogg, M.A. & Vaughan, G. M. (2007). Sosyal psikoloji. Çev: İbrahim Yıdlız ve Aydın Gelmez, Ütopya Yayınları.
• Holm, N. G. (2018). Din psikolojisine giriş (3.Baskı). Çev: Abdulkerim Bahadır, İnsan Yayınları.
• Hökelekli H. (2012). Din psikolojisine giriş (2.Baskı). DEM Yayınları.
• James, W. (1961). The varieties of religious experience. Collier Books.
• Karaca, F. (2011). Din psikolojisi. Eser Ofset.
• Karademir, T., Türkçapar, Ü., Ulucan, H., & Bahadır, Z. (2013). Haltercilerde benlik saygısı ile yaşam doyum ve vücut benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 285-294.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınları.
• King L. A. & Napa C.K. (1998). What makes a life good?. Journal of Personality and Social Psychology, 75(1), 156-165.
• Kleinman, P. (2017). Psiko 101psikolojinin gerçekleri, temel öğeler, istatistikler, testler ve daha fazlası! (10.Baskı). Çev: Hasan Kaplan, Okuyan Us Yayıncılık.
• Kline, R.B., (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4.Basım). The Guilford Press.
• Koç, M. (2009). Dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişki: Yetişkinler üzerine ampirik bir araştırma. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(1), 473-493.
• Korkmaz, S. (2020). Cinsiyete göre dindarlık: bir meta-analiz çalışması. Bilimname, 2020(43), 437-460, https://doi.org/10.28949/bilimname.693951.
• Kökcü, H. (2019). Üniversite öğrencilerinde aile içi dini aktiviteler dini tutum ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Master Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köktaş, M. E. (1993). Türkiye’de dinî hayat, İşaret Yayınları.
• Köse, A. & Ayten, A. (2012). Din psikolojisi (2Baskı). Timaş Yayınları.
• Krause, N. (2009). Church-based social relationships and change in self-esteem over time. Journal for the Scientific Study of Religion, 48(4), 756-773.
• Kurt A. (2009). Dindarlığı etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-26.
• MacCallum, R.C., Browne, M.W. & Sugawara, H.M., (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130-149.
• Mead, G.H., (1934). Mind, self and society, University of Chicago Press.
• Mehmedoğlu, A.U. (2004). Kişilik ve din, Dem Yayınları.
• Moksnes, U.K. & Espnes, G.A. (2013). Self-esteem and life satisfaction in adolescents—gender and age as potential moderators. Qual Life Res., 22, 2921–2928., https://doi.org/10.1007/s11136-013-0427-4
• Myers, D. G. (2019). Sosyal psikoloji (10. Baskıdan çeviri). Çeviri Editörü: Serap Akfırat, Nobel Yayınları.
• O’Collins, G., & Farrugia, E. G. (1991). A concise dictionary of theology. Paulist Press.
• Orth, U., Robins, R. W., Trzesniewski, K. H., Maes, J. & Schmitt, M. (2009). Low self-esteem is a risk factor for depressive symptoms from young adulthood to old age, Journal of Abnormal Psychology, 118, 472–478.
• Peker H. (2011). Din psikolojisi (6.Baskı). Çamlıca Yayınları.
• Plummer, D. M. (2011). Benlik saygısı çocuklarda nasıl geliştirilir?, Çev. Emel Aksay, Sistem Yayıncılık.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-ımage. Princeton University Press.
• Sabatier, C., Mayer, B., Friedlmeier, M., Lubiewska, K. & Trommsdorff, G. (2011). Religiosity, family orientation, and life satisfaction of adolescents in four countries. Journal of Cross-Cultural Psychology, 42(8), 1375–1393, https://doi.org/10.1177/0022022111412343
• Schieman, S., Bierman, A., Upenieks, L. & Ellison C.G. (2017). Love thy self? how belief in a supportive God shapes self-esteem. Rev Relig Res, 59, 293–318, https://doi.org/10.1007/s13644-017-0292-7
• Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, (125)2, 276-302.
• Szcześniak, M. & Timoszyk-Tomczak C. (2020). Religious struggle and life satisfaction among adult Christians: self-esteem as a mediator. Journal of Religion and Health 59, 2833–2856, https://doi.org/10.1007/s10943-020-01082-9
• Şahin, A. (2005). Ergenlerde dindarlık-benlik saygısı ilişkisi. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(19), 187-198.
• Taş, K. (2010). Dindarlığa yüklenen anlamlar: üniversite öğrencileri üzerine uygulamalı bir araştırma. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), 47-62.
• Titiz, T. Y. (2019). Ergenlerde di̇ni̇ başa çıkma-yaşam doyumu ilişkisi̇ (Antalya imam hati̇p li̇seleri̇ örneği̇). Yayınlanmamış Master Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topuz, İ. (2013). Dindarlık tipolojileri ile benlik saygısı arasındaki ilişki: yetişkinler üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2013(30), 35-50.
• Tutar, H. (2012). Sosyal psikoloji kavramlar ve kuramlar, Seçkin Yayıncılık.
• Uysal, V., Turan, Ş. & Işık, Z. (2014). Motivasyonel dindarlık ölçeği (mmrı) üzerine bir değerlendirme. Journal of Islamic Research, 25(1), 15-27.
• Vergote, A. (1966). Psychologie religieuse, Bruxselles.
• Yapıcı, A. & Kayıklık, H. (2005). Ruh sağlığı bağlamında dindarlığın öz saygı ve kaygı ile ilişkisi: Çukurova Üniversitesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9),177-206.
• Yapıcı, A. (2002). Dini yaşayışın farklı görüntüleri ve dogmatik dindarlık. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2), ss. 75-117.
• Yapıcı, A. (2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (1), 65-115.
• Yapıcı, A. (2012). Modernleşme-sekülerleşme sürecinde Türk gençliğinde dinî hayat: meta-analitik bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(2), 1-40.
• Yapıcı, A. (2012). Türk toplumunda cinsiyete göre dindarlık farklılaşması: bir meta-analiz denemesi. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17(2), 1-34.
• Yavuz K. (1982). Din psikolojisinin araştırma alanları. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 87-109.
• Yıldız, M., & Çapar, B. (2010). Orta öğretim öğrencilerinde benlik saygısı ile dindarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(3), 103-131.
• Yoo, J. (2017). The effect of religious ınvolvement on life satisfaction among Korean Christians: focused on the mediating effect of spiritual well-being and self-esteem. Journal of Pastoral Care & Counseling, 71(4), 257–266.
• Zarrouq, B., Abbas, N., Hilaly, J. E., Asri, A. E., Abbouyi, S., Omari, M., Malki, H., Bouazza, S., Moutawakkil, S.G., Halim, K. & Ragala M.E. (2021). An investigation of the association between religious coping, fatigue, anxiety and depressive symptoms during the COVID-19 pandemic in Morocco: a web-based cross-sectional survey. BMC Psychiatry, 21, 264. https://doi.org/10.1186/s12888-021-03271-6