İSLÂM YARGI SİSTEMİNE GÖRE DNA VE PARMAK İZİNİN DELİL OLMA DEĞERİ

Yıl 2021, , 67 - 88, 21.03.2021

Taha Yılmaz

https://doi.org/10.5281/zenodo.4623734

Öz

Hukukta tüm haklar ispat için bir delile ihtiyaç duyar. Çünkü ispat, hakkın özüdür ve insan bedenindeki ruh gibidir. Yargı sisteminde hâkim, hüküm verirken sadece iddia eden tarafın söylemleri ile yetinmez, ayrıca bu iddiaları doğrulayacak birtakım maddi delillere ihtiyaç duyar. Bu bağlamda maddi gerçeğe ulaşılması son derece önemlidir. Nitekim özel hukuki muamelelerde ve ceza hukuku alanında şahıslar arasında çekişmeli vakıaların yaşanması her zaman mümkündür. Bu yüzden hak sahibinin hakkına kavuşması ve toplum vicdanın rahatlaması gerçeğin ortaya çıkmasıyla mümkündür. Bu çerçevede olay yerinde adeta sessiz şahitler hükmünde bulunup tespit edilen karîneler hâkime bir yön tayin etmektedir. İslâm hukuku adalet anlayışı perspektifinde de hak ispatı için yine karîneler çok büyük bir öneme sahip olup beyyine kavramı içerisinde değerlendirilmiş ve kendileriyle bir takım hükümler verilmiştir. Bu bağlamda biz de çalışmamızda çağdaş ispat vasıtalarından DNA (genetik benzerlik, insan yapı taşları/genotip) ve Parmak İzi (fenotip)’nin delil olma değerini irdelemeye çalıştık. Referans olarak da daha çok İslâm Hukukunun güncel olarak uygulandığı ülkelerdeki âlimlerin görüşlerini esas aldık. Ayrıca bu görüşleri pozitif hukukun verileriyle de karşılaştırma yoluna gittik.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Yargı, İspat, Çağdaş İspat Vasıtaları, İçtihat

THE EVIDENCE VALUE OF DNA AND FINGERPRINTS ACCOR- DING TO THE ISLAMIC JUDICIAL SYSTEM

Öz

All rights under the law need evidence to prove. Because the proof is like the essence of the truth and the soul in the human body. In the judicial system, the judge needs some material evidence not only according to the claims of the claiming party, but also to confirm these allegations. In this context, it is extremely important to reach the material truth. As a matter of fact, it is always possible to experience contentious cases between individuals in private legal transactions and in the field of criminal law. Therefore, it is possible for the rightful owner to get his/her rights and to relax the conscience of the society when the truth is revealed. In this context, the scorers that are determined as almost silent witnesses at the scene of the crime determine a direction for the judge.
In the perspective of the understanding of justice in Islamic law, scorecards have a great importance for proving rights, they are evaluated within the concept of declaration and some provisions have been given with them. In this context, in our study, we tried to examine the value of DNA and fingerprints as evidence, which are among the contemporary means of proof. As a reference, we mostly based on the views of scholars in countries where Islamic Law is currently being applied. We also tried to compare these views with the data of positive law.
The science of fiqh is a science that regulates both the creator of the person and the relationship with other people, and in this sense, it is a science that includes worship and law, and due to these features, it is one of the disciplines that have guided the life of Islamic societies throughout history. The basis of this science is based on revelation and it has been systematized and developed with human efforts. In this case, it has become a matter of debate among scholars whether the limited texts are sufficient for the problems of the age. Islamic jurists believe that although the legal problems increase with the passage of time, the fiqh method will find solutions and respond to these issues within its own dynamism. Because fiqh is based on the socioeconomic, cultural, and political infrastructure that existed both in the decline of revelation and during the formation of sects. Taking this historical tradition along with it, Islamic Law scholars sought answers to today's problems in the light of the verses. Because, ijtihad has become both a religious duty and a necessity of practical life for Islamic jurists to solve the problems of fiqh that have just arisen in the society.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Jurisdiction, Proof, Contemporary Means of Proof, Jurisprudence

Kaynakça

• Aşkar, Muhammed Süleyman. “İsbâtü’n-neseb bi’l-basmati’l-verâsiyye”, Eb- hâsün ictihâdiyyetün fi’l-fıkhit-tibbî. (içinde: 250-269). Beyrut : Müesse- setü’r-riale, 2001.
• Atar, Fahrettin. İslâm Adliye Teşkilatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın- ları, 1999.
• Aydın, M. Akif. “Liân”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 27: 172-173. Ankara: TDV. Yayınları, 2006.
• Bardakoğlu, Ali. “Delil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9:140 İstan- bul: TDV Yayınları, 1994.
• Bardakoğlu, Ali. “İspat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/492-495. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Bilmen. Ömer Nasuhi. Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkkiyye Kamusu. 8 Cilt. İs- tanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. el-Câimi’u’s-Sahih. Thk. Şuayb el- Arnâût. 5 Cilt. Dımeşk: er-Risâletü’-Âlemiyye, 2011.
• Cevat, Akşit. İslâm Ceza Hukuku ve İnsani Esaslar. İstanbul: Gümüşevi Yayıncı- lık, 1987.
• Dağcı, Şamil. İslâm Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller. Ankara: TDV Yayınları 1996.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2008. Dönmez, İbrahim Kafi. “Nesep”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 22: 573-575. Ankara: TDV. Yayınları, 2006.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir, Erman. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku. 3 Cilt. İstan- bul: Der Yayınları, 1967.
• Ebu Huh, Tarık Abdullah. Müşkilatü’l-Hücciyetü’l-Kanüniyetü li-basmetü’l- Hü- viyyetü’l- Beşriyyetü’l-Biyometriyetifi’l- İspati’l- Medeniyyi, Mecelletü’l- Ka- nun ve’l-İktisad. Camiatü’l-Kahire 2015.
• el-Muhammedî, Ali Yusuf Muhammed. Ahkâmü’n-neseb fi’ş-Şerîati’l- İslâmiyye: Turuku İsbâtihi ve nefyihi. Katar: 1994.
• el-Mula, Fadıl Abbas. Menhecu’l-Aliy fi’l-Kada Mekke: Merkezu’l-Čadir li-dı- rasatu’l- İslâmiyye, 2005.
• el-Susi, Mahir Ahmed. Fıkhu’l-Kadâ ve Dar’âiki’l-İspat. Čazze: Mektebetü’l- Âfak, 2009.
• el-Tusteri, el-Şeyh Muhammed Taki. Kadau’l-Emiru’l-Müminin Ali bin Ebi Ta- lib. Kum: Menşuratu’l-Matbaati’l-Haydariyye, 2010.
• Erbay, Celal. İslâm Ceza Mahkemesi Hukukunda İspat Vasıtaları. İstanbul: Mar- mara İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1999.
• Erdoğan, Mehmet. İslâm Hukukunda Ahkamın Değişmesi. İstanbul: Muştu Ya- yınları. 1990.
• Erten, Rıfat. “Gen (DNA) Testinin İspat Hukuku Açısından Değerlendiril- mesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (1996): 573-588.
• Čanem, Muhammed Ahmed. el-Cevanibü’l-Kanuniyetü ve’ş-Şeri’yye li’l-İspati’l- Cinayyi bi şifreti’l- Virasi. Daru’l-Camiatü’l-Cedide, 2008.
• Hilâlî, Sadüdin Mes’ad. el-Basmatü’l-verâsiyye ve alâikuhe’-şer’iyye, dirâse fık- hiyye mukârene. Câmiatü’l-Kuveyt, 2000.
• İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer. Reddü’l-Muhtar ala’d-Dürri’l-Muhtar. 12 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Cezerî, Şemseddin Muhammed bin Abdullah. Hasaisi Emiri’l-Mu’minin Ali ibn Ebi Talip. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1971.
• İbn Ebi Dem, Edebu’l-Kada. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1987.
• İbn Kayyım, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyûb ez- Zürai ed- Dımeşki el- Hanbeli. et-Turuku’l-hükmiyye. Beyrut: Darü’l-fikr, 1997.
• İbn Kudame, Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Muhammed, el- Müğnî. 12 Cilt. Beyrut: Da’ru’l-Fikri’l-Arabi, ty.
• Ka’bî, Halife Ali. el-Basmatü’l-verâsiyye ve eserühâ ale’l-ahkâmi’l-fıkhiyye, Dirâse fıkhiyye mukârene. Ürdün: 2006.
• Karadâğî, Ali Muhyiddin. “el-Basmatü’l-verâsiyyetü min manzûri’l-İslâmî”, Mecelletu Mecmai’l-Fıkhi’l-İslâmî: Râbıtatü’l-Âlemi’l-İslâmî, 2003.
• Karaman, Hayrettin. İslâm Hukukunda İçtihat. İstanbul: İFAV. Yayınları, 1966. Kararatü’l-mecmeı’l-fıhki’l-islami bi Mekketi’l-Mükerema. ed-Deverat mine’l-ula ila’s-sabiata aşera, el-Kararat: nime’l-ula ila’s-sani ba’de’l-mie (1988- 2004) “Kararatü’d-devrati’s-sadisete aşera, el-Kararu’s-sabi: Bi şa’ni el- Basamati’l-virasiyye ve mecalü’l-istifadeti minha”. (5-10 Ocak/Yenayır, 2002): 343-344.
• Kummi, Ebû Ca’fer Muhammed b. El- Hasen b. Ferrûh es-Saffâr. Beşa’irü’d- derecat. Kum: Menşuratu’l-Matbaati’l-Haydariyye, 1374.
• Kunter, Nurullah. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Sermest Matbaası, 1964. Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. Ankara: Sevinç Matbaası, 1979.
• Maverdî, Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed b. Habip. Edebü’l-Kadi. Bağdat: Mat- baatü’l- Ani, 1972.
• Naci, Enes Hasan Muhammed. el-Basmatü’-Virasiye. Betrut: Daru’l-Kutubu’l- İlmiyye, 2010.
• Pekdemir, Şevket. “Hırsızlık ve Cinayet Suçlarında Parmak İzinin İspat De- ğeri” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (2016): 449-473.
• Salihi’l-Hemsi, Alau bin Muhammed. Vesailü’t-Tearüfale’l-Cinaiyyi. Riyad: Mektebetü’l- Kanun ve’l- İktisad, 2012.
• Serahsî, Şemsuddin Ebu Bekr Muhammed b. Ahmet. el-Mebsut, 30 Cilt. Bey- rut: Daru’l- Marife, 1889/1408.
• Susi, Mahir Ahmed. Fıkhu’l-Kadâ ve Daraiku’l-İspat. Gazze: Mektebetü’l-Afak, 2009.
• Şahata, Abdullatif Hasan. Hücciyetü’l-delili’l- maddi fi’l-ispat fi’l-fikhi’l-İslâm ve’l-Kanuni’l-vad’i, Külliyetü’l- şer’iyye ve’l- kanun. Camiatü’l-Ezher, Daru’l-Camiatü’l-Cedide, 2005. Şeyh Saduk. el-Emali, Tebriz: Daru’l-Mukayyed, 2016.
• Tantavi Cevheri. et-Tacü’l-murassa’ bi’-cevahiri’l-Kur’an ve’l-ulum. Beyrut: Daru’l- Kitabu’l- İlmiyye, 2015.
• Terhûnî, Muhammed Daw. Hucciyyetü’l-Karâin fi’l-İsbati’l-Cinâî fî Fıkhi’l-İslâmî ve Kanunîl Vad’î. Bingazi: Karnus Üniversitesi Yayınları, 1992.
• Udeh, Abdulkadir. et-Teşriu’l-cinaiyyü’l-islami. Beyrut: Müessesetü’-risale, 1989.
• Uludağ, Süleyman. “Firâset” Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedi. 13/116 - 117. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Yaylalı, Davut. “İslâm Hukukunda Karîne”, İslâmi Araştırmalar Dergisi (1998): 54-60.
• Yıldız, Kemal. İslâm Yargılama Hukukunda Şahitlik. İstanbul: Hacegan Aka- demi Kitaplığı, 2005.
• Yılmaz, İbrahim. “İslam Aile Hukukunda DNA Parmak İzi Testi İle Nesebin Reddi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi (2017): 9-44.
• Zuhaylî, Muhammed. Tarihu’l-Kada fi’l-İslâm. Dımeşk: Daru’l- Fikri’l-Mua- sara, 1995.