Epistemik Öznenin Ontik Ben İdraki: Eğitime Metafizik Bir Anlam Kazandırmak

Yıl 2021, Cilt: 32 Sayı: 2, 503 - 530, 31.12.2021

Ahmet Erhan Şekerci

https://doi.org/10.26650/di.2021.32.2.1000400

Öz

Bu çalışmamızda, varlık olarak insanın, ontik ve epistemik yönden, eğitim eylemindeki yerini ele almaya ve metafizik bağlamda değerlendirmeye çalışacağız. Düşünce tarihinde çokça sorulan ve bir o kadarda farklı ve derinlikli boyutları olan ‘insan nedir?’ sorusunu merkeze alıp, insanın öğrenebilen bir varlık olması açısından konuya yaklaşacağız. Eğitim ve insan ilişkisinin rasyonel ve teknik boyutlarının yanında, insan olmaklık eyleminin içeriğini ifade eden metafizik bakış açısıyla, söz konusu ilişkinin boyutunu ontik ve epistemik yönden sorgulayacağız. Aristo’nun ‘var olmak bakımından varlığın bilimi’ olarak nitelendirdiği metafiziği, varlığın en önemli temsilcisi olan insanı merkeze alarak, insan ve eğitim ilişkisinin anlamına yeniden dikkat çekmeye çalışacağız. Hem öğrenen, hem de öğreten bir varlık olarak insanın, ilk öğrenci ve öğretici rolünü ve mümkün varlık olarak metafizikle kurduğu ilişkiyi eğitim bağlamında tartışacağız. Konuyu daha çok, din eğitimi özelinde ele alıp, insanın eğitimle olan ilişkisini dini ve metafizik bir öz üzerinden, niteliğe dayalı bir yapı içinde izah etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Öğrenme, İnsan, Metafizik, Ontik, Epistemik

Ontic Apperception of an Epistemic Subject: Giving Education a Metaphysical Meaning

Öz

This study aims to conduct a metaphysical examination of the significance of humans in education within the ontic and epistemic contexts. It focuses on the question of What is human being?, which has been discussed extensively from various dimensions. Furthermore, the study analyzes the subject in terms of the concept of mathesis. In addition to the rational and technical dimensions of education and interpersonal relations, this study introduces the ontic and epistemic dimensions of the subjects and, thus, bring forward a metaphysical view. The main objective is to draw attention to the meaning of the relationship between humans and education by focusing on the Aristotelian metaphysics of being qua being and taking the human being as the center and the most important representative of existence. This study begins by discussing Aristotle’s idea that man is an object and a subject of education before discussing his idea of man’s relationship with metaphysics vis-à-vis education. Lastly, this study considers the aspect of religious education and explains the attachment of man to religion.

Anahtar Kelimeler

Education, Learning, Human, Metaphysic, Ontic, Epistemic

Kaynakça

• Alper, Ömer Mahir. Varlık ve İnsan: Kemalpaşazâde Bağlamında Bir Tasavvurun Yeniden İnşası. İstanbul: Klasik Yayınları, 2010.
• Aristoteles. Metafizik. Çeviren Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları, 2010.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Çeviren Saffet Babür. Ankara: Ayraç Yayınları, 1997.
• Aristoteles. Politika. Çeviren Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Aristoteles. Ruh Üzerine. Çeviren Ömer Aygün ve Y. Gurur Sev. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2019.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Sokrates’in Doğurtma (Buldurma) Yöntemi”. İçinde Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni, editör Celal Türer ve Hakan Olgun, 1. bs, 2:141-54. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Canatan, Kadir. İnsan Felsefesi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2018.
• Cassirer, Ernest. İnsan Üstüne Bir Deneme. Çeviren Necla Arat. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1980. Cevizci, Ahmet. Eğitim Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları, 2018.
• Çağbayır, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük. C. 2. 5 c. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2007.
• Çetinkaya, Bayram Ali. Felsefe Tarihi Antik Doğu’dan Modern Batı’ya. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2017.
• Demirkol, Murat. “13. Yüzyılın Bilge ve Kelamcı Filozofu Nasireddin Tûsi”. İçinde İslam Felsefesi El Kitabı, editör Bayram Ali Çetinkaya, 283-302. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
• Deniz, Gürbüz. İnsan Hürriyetinin Metafizik Temelleri. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
• Descartes, René. Ruhun İhtirasları. Çeviren Mehmet Karasan. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997.
• Durusoy, Ali. “İbn Sînâ Felsefesi’nde İnsan”. İçinde Doğu’dan Batıya Düşüncenin Serüveni, editör Abdullah Kahraman, 1. bs, 5:971-80. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Erden, Münire. Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Arkadaş Yayınları, 2011.
• Ergün, Mustafa. Eğitim Felsefesi. Ankara: Pegem Akademi, 2015.
• Fârâbî, Ebu Nasr el-. Farabî’nin Üç Eseri: Mutluluğu Kazanma (Tahsilu’s-Sa’ade) Eflatun Felsefesi ve Aristo Felsefesi. Çeviren Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
• Fârâbî. İdeal Devlet:"el Medinetü’l Fâzıla". Çeviren Ahmet Arslan. Ankara: Divan Kitap, 2015.
• Giladi, Avner. “Islamic Educational Theories in the Middle Ages: Some Methodological Notes with Special Reference to al-Ghazali”. British Society of Middle Eastern Studies 14, sy 1 (1987).
• Gutek, Gerarld L. Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. Çeviren Nesrin Kale. Ankara: Ütopya Yayınları, 2019.
• Hafız, Muharrem. “Platon ve Siyâset Felsefesi”. İçinde Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni, editör Celal Türer ve Hakan Olgun, 1. bs, 2:167-90. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• İbn Sînâ. Kitâbu’ş-Şifa (Metafizik). Çeviren Ekrem Demirli ve Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.
• Kant, Immanuel. “Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt (1784)”. Çeviren Nejat Bozkurt. Toplumbilim Aydınlanma Özel Sayısı, sy 11 (Temmuz 2000).
• Kant. Eğitim Üzerine: Ruhun Eğitimi-Ahlak Eğitim- Pratik Eğitim. Çeviren Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2013.
• Kayacık, Ahmet. “Bağdad Okulu”. İçinde Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni, editör Abdullah Kahraman, 1. bs, 5:265-76. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Koç, Ahmet. “İhvân-ı Safâ ve Eğitim”. editör İsmail Çalışkan, 1. bs. C. 6. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Kranz, Walter. Antik Felsefe. Çeviren Suat Baydur. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1984.
• Kuçuradi, İonna. Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2006.
• Kuçuradi, İonna. İnsan ve Değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2013.
• Kuçuradi, İonna. Nietzsche ve İnsan. İstanbul: Yankı Yayınları, 1967.
• Kutluer, İlhan. “İnsan”. İçinde TDV İslâm Ansiklopedisi, 22:320-23. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Küken, Gülnihal. Felsefe Açısından Eğitim. İstanbul: Alfa Yayınları, 1996.
• Lessing, Gotthold Ephraim. İnsan Soyunun Eğitimi Aydınlanma, Din ve Eğitim. Çeviren Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2011.
• Locke, John. Eğitim Üzerine. Çeviren Aylin Uğur. Ankara: Yeryüzü Kitabevi, 2004.
• Mengüşoğlu, Takiyyüddin. İnsan Felsefesi. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2017.
• Nietzsche, Friedrich. Böyle Söyledi Zerdüşt. Çeviren Mustafa Tüzel. Hasan Âli Yücel Klasikler Dizisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
• Özcan, Muttalip. İnsan Felsefesi: İnsanın Neliği Üzerine Bir Soruşturma. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2016.
• Platon. Devlet. Çeviren Sabahattin Eyüpoğlu ve M.Ali Cimcoz. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1992.
• Platon. “Gorgias”. İçinde Diyaloglar, çeviren Melih Cevdet Anday. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Platon. “Kharmides”. İçinde Diyaloglar, çeviren Tanju Gökçöl. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Platon. “Menon”. İçinde Diyaloglar, çeviren Adnan Cemgil. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Platon. Phaidon (Ruh Üstüne). Çeviren Nazife Kalaycı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2012.
• Platon. “Theaitetos”. İçinde Diyaloglar, çeviren Macit Gökberk. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Platon, ve Teoman Aktürel. “Sokrates’in Savunması”. İçinde Diyaloglar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• Scheler, Max. İnsanın Kozmos’taki Yeri. Çeviren Tomris Mengüşoğlu. İstanbul: Yaprak Yayınları, 1988.
• Twain, Mark. İnsan Nedir? Çeviren Esra Şimşek. İstanbul: Turkuaz Kitap, 2020.
• Wilson, Edward O. İnsanın Varlığının Anlamı. Çeviren Zeynep Sezer. İstanbul: Olvido Yayınları, 2017