İran’da Yunus Emre İle İlgili Yapılan Akademik Çalışmalar

Yıl 2021, ‘Yunus Emre’ Özel Sayısı, 129 - 148, 31.12.2021

Zeynep Özel

https://doi.org/10.26650/di.2021.32.991920

Öz

İran’da Yunus Emre ile ilgili yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olduğunu söyleyebiliriz. Akademik olarak bakacak olursak Yunus Emre hakkında yapılmış bir teze rastlayamadık. Yunus Emre hakkında yazılan makalelerde ise Yunus Emre’nin genellikle Sa’dî ve Mevlânâ, nadiren de Hâfız ile karşılaştırıldığını görüyoruz. Yunus Emre’nin Mevlânâ’nın müridi olduğu iddiası da bulunmaktadır. İran’da birkaç makale ve çeviri eser dışında Yunus Emre ile ilgili telif bir kitaba rastlayamadık. İran’da Yunus Emre ile yapılan ilk tercümelerin 1970’li yılında başladığını, akabinde bu tercümelerin devam ettiğini görüyoruz. Son yıllarda da aşağıda belirtildiği üzere özellikle Yunus Emre’nin hayatına yönelik birkaç Türkçe eser daha Farsçaya kazandırılmıştır. Yunus Emre ile ilgili yazılan birkaç makalede ise hayatından ziyade Yunus Emre’nin eserlerinin karşılaştırmalı edebiyat kapsamında ele alındığı dikkati çekmektedir. Bazı çalışmalarda Yunus Emre’nin doğum yeri, mezhebi ve vefat yılı ile ilgili farklı görüşler dikkati çekmektedir. Biz bu çalışmamızda Yunus Emre ile ilgili İran’da yayımlanan eserleri ve Yunus Emre hakkında yazılan makaleleri tanıtıp geniş bir özet vermeye çalışacağız. Araştırmamızın İran’daki Yunus Emre çalışmalarına bir kapı aralaması dileğiyle.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, İran, Sa’dî, Mevlânâ

Academic Studies on Yunus Emre In Iran

Öz

In Iran, studies about Yunus Emre are limited; moreover, to date, there have been no academic theses centered extensively on Yunus Emre. Nonetheless, there have been articles comparing Yunus Emre with Saadi and Rumi and rarely with Hafiz. Some studies also depict him as a follower of Rumi. However, except for a few articles and translated works, we have been unable to procure any copyrighted work on Yunus Emre. We have found that the first translations of Yunus Emre’s works in Iran date back to the 1970s, and his works continue to be translated today. In recent years, Iranian researchers have translated some of the works on Yunus Emre’s life into Turkish. It is noteworthy that in certain articles, Yunus Emre’s works are discussed through the lens of comparative literature as opposed to revolving exclusively around his life. Moreover, scholarly opinions about Yunus Emre’s birthplace, sect, and year of death typically differ. This study endeavors to introduce and broadly summarize Yunus Emre’s works published in Iran. We hope that our study will facilitate the emergence of further Iranian studies centered on Yunus Emre’s works.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Iran, Saadi, Rumi

Kaynakça

• Arian, Hosseini–Montazeri ve Leily Abbasî, “Mefhum-i Işk Ez Dîdgâh-ı Mevlânâ ve Yunus Emre”, Faslnâme-yi Motaale-yi Edebiyyat-ı Tatbikî, yıl:8, sayı: 29, h.ş. 1393, s. 108-128.
• Ebu Abdullah Muslihuddin Sa’di-i Şirazi (691/1292), “Külliyât-ı Sa’dî, tashih. Muhammed Ali Furuğî”, 1. Baskı Tahran: İntişarat-ı Hermes, h.ş. 1385.
• Golkarian, Kadir, “Guzide-i Eşâr-ı İrfani-yi Yunus Emre” Tebriz: Neşr-i Yârân, h.ş. 1387.
• Hace Şemseddin Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî, “Divân”, Haz. Muhammed Kazvinî, Kâsım Ganî, Tahran: İntşarat-ı Kaknüs, h.ş. 1380.
• Halman, Talat “Şair-i İnsangeray-ı Türk”, Tercüme: Vahid İmam, Tahran, Moassasah-i Farhangi-yi Mantaghey, h.ş. 1355.
• Heidârî, Fatima, “Tahlil-i Tatbîk-i “Nefs” Der Asâr-ı Mevlânâ ve Yunus Emre”, Neşriye-yi Motalaat-i Şehrîyâr-i Pejuheşî, h.ş. 1399, s. 471-490.
• Heidârî, Fatima- Dabîrân Hâkîmî ve Soltânî Manzour, “Tesir-i Nigeriş-i Vahdet-i Vücûdi Mâbane-i Mevlânâ Celâleddin-i Belhî der Asâr-ı Yunus Emre”, Neşriye-yi Edebîyât-ı Tatbikî, h.ş. 1396, s. 41-59.
• Kırlangıç, Hicâbî, “Asâr-ı Yunus Emre ve Sa’dî Ez Nazar-ı Sûret ve Muhtevâ, Neşriye-yi Sa’dî Şinâsî”, h.ş. 1393.
• Huseynalizâde, Siyamak, “Işk Işığı”, Yunus Emre’den Seçme İlahiler, Tebriz: h.ş. 1377.
• Köprülü, Mehmed Fuad , “Sûfiyân-ı Nohustîn Der Edebiyat-ı Türk”, Tercüme: Tevfîk Subhânî, Tahran: İntişârât-i Encümen Asar u Mefâhir-i Ferhengî, h.ş. 1385.
• Mahnâme-i Şems Nigâr, sayı.4, Hoy, h.ş. 1395.
• Mevlânâ Celâleddin-i Muhammed Belhî, “Divân-ı Kebîr”, Tashih:Nizâmeddîn Nurî, Tahran: İntişârât-ı Kitâb-ıAbân, 4. Baskı, c. 1-2, h.ş. 1387.
• Muhammedî, Nâsır, “Yunus Emre Şair-i Şuride-i Türk”, Neşr-i Nâme-i Ferheng, h.ş. 1370, sayı 4, s. 85-89.
• Schimmel, Annemarie, “Ba Yunus Emre Der Rah”, Almanca aslından tercüme: Mahrokh Maghsoudi, Tahran: Dayereh-i Farhang, h.ş. 1363.
• Tatçı, Mustafa, “Yunus Emre”, DİA, c.43 s.600-606, İstanbul.
• Tatçı, Mustafa, “Yunus Şair: Guzerî ber Zindegî ve Asâr ahvâl-i Yunus Emre Nohustîn Şaîr-i Bozorg-i Edebiyyat-ı Türkî”, Tercüme: Aydin Farangî, Erdebil: Neşr-i Unvan, h.ş. 1392.
• Özçelik, Mustafa, “Raz-ı Gol-i Sorh”, Faslnâme-Gurûb dergisi, yıl: 1397 sayı: 9.
• Sadîk, H. Muhammed, “Yunus Emre- Divân-ı Eşâr-ı Türkî, Tahran: İntişarat-ı Tek Draht, h.ş. 1394.
• Rezaei, Ramazan, “Der Amedî-yi Ber Mezamin-i Ahlaki-yi Ez Didgâh-ı Sa’dî ve Yunus Emre”, Mecmue-i Dânişgâh-i Muhakkık-i Erdebilî, 4-6 Şehriver mah, h.ş. 1394, s. 1-10.
• Yunus Emre, “Divân”, Hazırlayan: Mustafa Tatçı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, e-kitap, ISBN 978-975-17-3342-9.
• http://www.drsadigh.ir/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7/972-%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87
• Mesnevî : Ganjoor: Âsâr-ı Suhanserâyân-ı Pârsî, https://ganjoor.net/moulavi/masnavi