Analysis of the Video “The Miraculous Life of the Prophet Muhammad | The First Islamic Artificial Intelligence Documentary 4 K” in the Context of Debates on Artificial Intelligence and Digitalisation in Religion

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 1, 143 - 168, 09.05.2025

Alptekin Keskin

https://doi.org/10.26650/di.2025.36.1.1631563

Öz

This study analyzes the video titled “The Miraculous Life of Prophet Muhammad | The First Islamic Artificial Intelligence Documentary in 4K” on the YouTube channel TrueWahrheit, focusing on its impact through the lenses of artificial intelligence, digitalisation in religion, and the sociology of religion. The 5,788 comments left on the video were imported into MAXQDA Analytics Pro 2024, and an analysis using the qualitative research method of content analysis identified four main themes: (1) Viewers who felt they gained a better understanding of the “true” Islam, (2) Those impressed by the video’s animations and visuals, (3) Viewers who appreciated the use of artificial intelligence, and (4) Those who criticised the video for errors or inaccuracies. The findings indicate that AI-generated religious content has become a powerful tool for spreading religious narratives to broader audiences in the context of digitalisation in religion. Additionally, this content influences how individuals perceive religion, religious figures, and religious authority. From the sociology of religion perspective, digital platforms significantly contribute to the expression of religious identities and adaptation to societal changes. This study underscores the transformative role of technology in shaping religious beliefs and practices, offering insights into how digitalisation is redefining religious experiences and engagement.

Anahtar Kelimeler

Artificial intelligence , digitalisation in religion , sociology of religion , social media , Prophet Muhammad

Yapay Zekâ ve Dinde Dijitalleşme Tartışmaları Çerçevesinde “Hz. Muhammed’in Mucizevi Hayatı | İlk İslami Yapay Zeka Belgeseli 4 K” Videosunun Analizi

Öz

Bu çalışma, YouTube’da yayınlanan TrueWahrheit isimli kanalda yer alan “Hz. Muhammed’in Mucizevi Hayatı | İlk İslami Yapay Zeka Belgeseli 4K” başlıklı videoyu, yapay zeka, dinde dijitalleşme ve din sosyolojisi çerçevesinden inceleyerek izleyiciler üzerindeki etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Videoya bırakılan 5788 yorum, MAXQDA Analytics Pro 2024 yazılımına aktarılmış ve nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile yapılan analiz sonucunda dört ana tema belirlenmiştir: (1) Videoyu izleyerek “gerçek” ya da “doğru” İslam’ı daha iyi öğrendiğini ifade edenler, (2) Animasyon ve görsellerle videoyu muhteşem, etkileyici ve başarılı bulanlar, (3) Yapay zekanın kullanımını takdir edenler ve (4) Videoda eksiklikler veya hatalar olduğunu dile getirenler. Bulgular, dinde dijitalleşme sürecinde yapay zeka teknolojileriyle üretilen dinî içeriklerin, dinî anlatıları daha geniş kitlelere ulaştırmada etkili bir araç haline geldiğini göstermektedir. Ayrıca, bu tür içeriklerin bireylerin din, dinî figür ve dinî otorite algılarını yeniden şekillendirdiği gözlemlenmiştir. Din sosyolojisi açısından bakıldığında, dijital platformların dinî kimliklerin ifade edilmesinde ve toplumsal değişimlere uyum sağlamada önemli bir rol üstlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, dijitalleşmenin din üzerindeki etkilerini ortaya koyarak, teknolojinin dinî algı ve pratikleri nasıl dönüştürdüğünü kapsamlı bir şekilde değerlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yapay zeka , dinde dijitalleşme , din sosyolojisi , sosyal medya , Hz. Muhammed

Kaynakça

• Arıcan, Sümeyra & Arıcı Yalvaç, Handan. “Sosyal Medyanın Gençlerin Din Algısına Etkileri”, Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), (2021), 1062-1106 google scholar
• Ayaz, Orhan. Sosyal Medyanın Ergenlerin Dinî Sosyalleşmesine Etkileri: Sakarya / Akyazı Örneği, Ankara Yıldırım Beyazıt Üriversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015. google scholar
• Babb, Lawrence A. & Wadley, Susan .S. Media and the Transformation of Religion in South Asia. google scholar
• University of Pennsylvania Press, 1995. google scholar
• Baykaldı, Ayşe. İnternet ve Ateizm: YouTube Örneği, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023. google scholar
• Campbell, Heidi A, ed. Digital Religion: Understanding religious practice in New Media Worlds. London: Routledge, 2012. https://doi.org/10.4324/9780203084861 google scholar
• Campbell, Heidi A. & Garner, Stephan. Networked theology Negotiating Faith in Digital Culture (Engaging Culture), Michigan: Baker Academic, 2016 google scholar
• Campbell, Heidi A. & Tsuria, Ruth, ed. Digital Religion: Understanding Religious Practice in Digital Media. London: Routledge, 2021. google scholar
• Campbell, Heidi. A.ve Tsuria, Ruth. Dijital Din: Dijital Medyada Dinî Pratikleri Anlamak için Çeviri Editörünün Önsözü, Çev. Kemal Ataman, Derya Eren Cengiz, Ömer Faruk Cengiz, Muhammet Numan Sağırlı. ed. Heidi A. Campbell ve Ruth Tsaria. İstanbul: İz Yayıncılık, 2023. google scholar
• Cerrah, Lokman. Sosyal Medyada Din Algısı (Twitter Örneği), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015. google scholar
• Çiçek, Fatma. “Din sosyolojisinde dijitalleşme teorileri ve yaklaşımlar”, Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 5(2), 455-480, 2022. https://doi.org/10.47951/mediad.1188722 google scholar
• Dereli, Mustafa Derviş. Dini Kimliklerin Sosyal Medyada Akışkanlaşması: Siber-Etnografik Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018. google scholar
• Dereli, Mustafa Derviş. “Din Sosyolojisi Araştırmalarında Dijital Yöntem ve Teknikler: Bir Çerçeve Denemesi”, Gifad: Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11(22), 446-485, 2022. google scholar
• Demir, İsmail. Dini Bilgi Edinme Kaynağı Olarak Sosyal Medya (İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019. google scholar
• Echchaibi, Nabil. & Hoover, Stewart. M. The Third Spaces of Digital Religion. London: Routledge, 2023. google scholar
• Gazeteduvar, “Suudi Arabistan Kabe’yi Metaverse evrenine açtı”, Gazete Duvar, 27 Ocak, 2022. https://www.gazeteduvar.com.tr/suudi-arabistan-kabeyi-metaverse-evrenine-acti-haber-1550871 google scholar
• Gökbayrak, Hilal- Işıklı, Şevki. “Dijital Din Teorisi: Dijital Din, Geleneksel Dine Karşı”. Yapay Zeka, Transhümanizm ve Din. 105-145. Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara: Muhammed Özdemir, Editör, Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara, ss.105-145, 2021 google scholar
• Grieve, Gregory P. Cyber Zen: Imagining Authentic Buddhist Identity, Community, and Practices in the Virtual World of Second Life. London & New York: Routledge, 2017. google scholar
• Haberli, Mehmet. Dijital Çağda Din ve Dindarlığın Dönüşümü, Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 2(2), 307-315, 2019. google scholar
• Haberli, Mehmet. Dijital Din Araştırmalarında Konu ve Yaklaşımlar. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9 (2), 2020, 879-902. Retrieved from http://www.itobiad.com/tr/ issue/54141/729581 google scholar
• Hjarvard, Stig. The mediatization of religion: A theory of the media as agents of religious change. Northern Lights: Film and Media Studies Yearbook, 6(1), 2008. 9-26. https://doi.org/10.1386/ nl.6.1.9_1 google scholar
• Hjarvard, Stig. The mediatisation of religion: Theorising religion, media and social change. Culture and Religion, 12(2), 2011. 119–135. https://doi.org/10.1080/14755610.2011.579719 google scholar
• Kafalı, Hasan. Yapay Zekâ, Toplum ve Dinin Geleceği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 46, 145-172, 2019. https://doi.org/10.17120/omuifd.470376 google scholar
• Krippendorff, Klaus. Content Analysis: An Introduction to Its Methodology. London: SAGE Publications, 2013. https://doi.org/10.4135/9781071878781 google scholar
• Lundby, Knut. Contesting Religion: The Media Dynamics of Cultural Conflicts in Scandinavia. Berlin, Boston: De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110502060, 2018. google scholar
• Neuendorf, Kimberly. A. The Content Analysis Guidebook. London: SAGE Publications, 2017. google scholar
• Norris, Pippa & Inglehart, Ronald. Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide. New York: Cambridge University Press, 2011. https://doi.org/10.1017/CBO9780511894862 google scholar
• Öner, Yasin & Seyfeli, Canan. Hıristiyan Avrupa’nın Cadılarından Sinemanın Masumlarına Dönüşüm (Netflix Filmleri Örneği). Şarkiyat 14/2, 477-497, 2022. https://doi.org/10.26791/sarkiat.1114993. google scholar
• Öner, Yasin. Sinemada Dini Sembolizm: Netflix Filmlerine Hristiyanlık, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023. google scholar
• Sejdını, Kjıbra. Liseli Gençlerde Sosyal Medya ve Din İlişkisi Üzerine Nitel Bir Araştırma: Kuzey Makedonya Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023. google scholar
• Stark, Rodney & Finke, Roger. Acts of faith: Explaining the human side of religion. Berkeley-Los Angeles-London: University of California Press, 2000. google scholar
• Tampubolon, Manotar & Nadeak, Bernadetha. Artificial Intelligence and Understanding of Religion: A Moral nPerspective. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding 11/8, 903-914, 2024. http://dx.doi.org/10.18415/ijmmu.v11i8.6104 google scholar
• Vatandaş, Saniye. Sosyalleşme ve Sosyalleşmenin Sosyal Medya Mecralarındaki Anlamsal ve İşlevsel Dönüşümü. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 2020, 813-832. https://doi.org/10.17680/ erciyesiletisim.675531 google scholar
• Yamaç, Muhammed & İşbilen, Nihal. Religion Paradigm of Artificial Intelligence. İlahiyat Studies, 15(2), 233-253, 2024. https://www.ilahiyatstudies.org/journal/article/view/1112. google scholar